.jpg)
សារមន្ទីរសិល្បៈ Theodore-Monod នៅក្រុងដាកា បានបើកទ្វារឡើងវិញកាលពីចុងខែឧសភា។ AFP
ក្រុងដារកា៖ មិនខុសពីសារមន្ទីរដទៃទៀតជុំវិញពិភពលោក សារមន្ទីរសិល្បៈ Theodore-Monod នៅក្រុងដាការ បានបើកទ្វារឡើងវិញកាលពីចុងខែឧសភា ក្រោយពីផ្អាកទទួលភ្ញៀវជាង ១ ឆ្នាំ ដោយសារតែវិបត្តិកូវីដ។
ការស្វាគមន៍ភ្ញៀវជាថ្មី សារមន្ទីរនាំមកជាមួយនូវទស្សនវិស័យថ្មី និងវត្ថុបុរាណដែលបានវិលត្រឡប់ពីទ្វីបផ្សេង ដោយត្រូវបានដាក់តាំងក្នុងសាលទើបតុបតែងថែមភ្លើងកែលម្អថ្មី។
អ្នកមកទស្សនាសារមន្ទីរច្បាស់ជាភ្ញាក់ផ្អើលនឹងការវិវឌ្ឍដ៏ប្រសើរជាងមុន រួមទាំងវត្ថុតាំង ជាកេរប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវត្ថុសិល្បៈដ៏ច្រើនសម្បូរបែប។
ការស្វាគមន៍ភ្ញៀវជាថ្មី សារមន្ទីរនាំមកជាមួយនូវទស្សនវិស័យថ្មី និងវត្ថុបុរាណដែលបានវិលត្រឡប់ពីទ្វីបផ្សេងៗ។ AFP
ស្ថាបនាឡើងនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៣០ អគារដែលធ្លាប់ជាវិទ្យាស្ថានបារាំងសម្រាប់អាហ្រ្វិកស្បែកខ្មៅ (French Institute for Black Africa) ត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះថា វិទ្យាស្ថានមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃវប្បធម៌អាហ្វ្រិកស្បែកខ្មៅ (IFAN) មុនពេលសំណង់នេះត្រូវបានប្រែក្លាយជាសារមន្ទីរក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ហើយត្រូវបានដាក់ឈ្មោះថាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងស្រាវជ្រាវរុករក Theodore Monod ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។
ពិព័រណ៍ដែលទើបបើកសម្ពោធថ្មីៗបានអបអរជនជាតិសេណេហ្គាល់ឆ្នើម Amadou-Mahtar Mbow ជានាយកជនជាតិអាហ្វ្រិកដំបូងរបស់អង្គការយូណេស្កូ ដែលគម្រប់ខួប
១០០ ឆ្នាំកាលពីចុងខែកន្លងទៅ នេះ។
កំឡុងពេលបំពេញកិច្ចការជានាយកអង្គការយូណេស្កូ Mbow កាលពីឆ្នាំ ១៩៧៨ បានសរសេរទាំងទទូចថា៖ «សូមអំពាវនាវដល់ការវិលត្រឡប់នូវបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ដែលមិនអាចជំនួសបាន ឱ្យវិលត្រឡប់ទៅម្ចាស់ដើម ឬអ្នកបង្កើតវាវិញ»។
ស្ថាបនាឡើងនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៣០ អគារដែលធ្លាប់ជាវិទ្យាស្ថានបារាំងសម្រាប់អាហ្រ្វិកស្បែកខ្មៅ។ AFP
លោកក៏បានទទូចបណ្ដារដ្ឋនានាឱ្យដាក់នូវវិធានការក្នុងការប្រគល់មកវិញនូវទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌ទៅ កាន់ប្រទេសជាម្ចាស់ដើមវិញ។
វត្ថុបុរាណ និងវត្ថុសិល្បៈខ្លះទៀតត្រូវបានទទួលយកនៅសតវត្សរ៍ទី១៩ ហើយក្រោយមកអ្នកស្រាវជ្រាវរបស់វិទ្យាស្ថានសារមន្ទីរ IFAN បានស្រាវជ្រាវបន្ថែមនូវវត្ថុសិល្បៈដែលបានប្រមូលរួមមាន ចម្លាក់ ក្បាំងមុខ បំណែកនាវា សម្លៀកបំពាក់ គ្រឿងតុបតែងលម្អ អាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌ លោហៈ ដី និងស្បែក ដោយភាគច្រើនមកពីតំបន់អាហ្វ្រិកខាងលិច។
ថ្មីៗនេះផងដែរ វត្ថុជាច្រើនដែលទើបវិលត្រឡប់មកពីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានខ្ចីយកទៅដាក់តាំងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំនៅសារមន្ទីរ Quai Branly។
សារមន្ទីរត្រូវបានដាក់ឈ្មោះថាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងស្រាវជ្រាវរុករក Theodore Monod ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។ AFP
អ្នកចងក្រងពិព័រណ៍សារមន្ទីរ El Hadji Malick Ndiaye បានពន្យល់ថា៖ «នេះមិនត្រឹមតែជាការប្រគល់មកវិញទេ វាគឺជាការវិលត្រឡប់ទៅរកម្ចាស់ដើម វាគឺជាវត្ថុនិមិត្តរូបដែលត្រឡប់មកកាន់ទឹកដីអាហ្វ្រិកវិញ»។
Ndiaye បានលើកឡើងពីភាពគួរឱ្យសោកស្ដាយដែលវត្ថុសិល្បៈចំនួន ៩ ០០០ ត្រូវបានលាក់ខ្លួនពីភ្នែកទស្សនិកជន ដោយសារតែវិបត្តិកូវីដ នាំឱ្យវិទ្យាស្ថានសារមន្ទីរបាត់បង់ចំណូលមួយភាគធំផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី សារមន្ទីរក៏បានឆ្លៀតឱកាសពេលបិទទ្វារដើម្បីធ្វើការកែលម្អសាលពិព័រណ៍ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។
សារមន្ទីរក៏បានឆ្លៀតឱកាសពេលបិទទ្វារ ដើម្បីធ្វើការកែលម្អសាលពិព័រណ៍ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។ AFP
ថ្លែងពីអគារដែលសាសង់លើទឹកដីក្រុងដាការនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៣០ លោកបានលើកឡើងថា៖ «កំឡុងពេលបិទទ្វារ យើងមានពេលសម្លឹងមើលស្ថានភាពសារមន្ទីរ និងធ្វើឱ្យវាកាន់តែ ប្រសើរឡើង ហើយការបើកទ្វារឡើងវិញទាមទារឱ្យយើងមានចក្ខុវិស័យថ្មីសម្រាប់សារមន្ទីរយើង»។
លោកបានរៀបរាប់ទៀតថា ភ្ញៀវសារមន្ទីរបច្ចុប្បន្ននឹងសម្គាល់ពីការវិវឌ្ឍនៃការតាំងពិព័រណ៍ រួមមានការប្រើប្រាស់ពន្លឺភ្លើង ពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងភាពលម្អិតដទៃទៀត ធ្វើឱ្យវត្ថុទាំងនោះកាន់តែលេចធ្លោរច្បាស់។
ដោយចំណាយពេលកែកុនដើម្បីប្រែមុខមាត់ថ្មីនៃសារមន្ទីរ ក្រោយពីវិបត្តិកូវីដធូរស្បើយ លោក Ndiaye បាននិយាយថា៖ «សារមន្ទីរនេះបីដូចជានាវាដ៏គួរឱ្យស្ងប់ស្ងែងដែលពោរពេញទៅដោយនិមិត្តរូបនៃការវិលត្រឡប់មកវិញ»៕ AFP/HR
វត្ថុជាច្រើនដែលទើបវិលត្រឡប់មកពីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានខ្ចីយកទៅដាក់តាំងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំនៅសារមន្ទីរ Quai Branly។ AFP
