.jpg)
លោក កុយ ដុល្លា សមាជិកក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ។ រូបថត សហការី
កាលពីថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍មុន ភ្នំពេញ-ប៉ុស្ដិ៍បានផ្សព្វផ្សាយ ១ វគ្គរួចហើយអំពីភាពជាប់ពាក់ព័ន្ធ ឬមិនពាក់ព័ន្ធរវាងជនល្មើសប្លន់ និងឪពុកម្ដាយ ឬអ្នករស់នៅជាមួយដែលតាមការពន្យល់ពីលោកមេធាវី កុយ ដុល្លា សមាជិកក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ គឺករណីនេះវាទាក់ទងនឹងភ័ស្ដុតាងច្បាស់លាស់។ ចំពោះករណីចូលរួមចាយលុយដែលបានពីបទល្មើសនោះ លោកមេធាវីបានពន្យល់តាមរយៈសំណួរដូចខាងក្រោម៖
ចុះប្រសិនបើឪពុកម្តាយ ឬសមាជិកគ្រួសារបានចាយលុយនោះដែរ តែមិនបានដឹងថា ជាលុយបានពីការលួចប្លន់ទេ ចំពោះករណីបែបនេះតើយ៉ាងម៉េចទៅវិញ?
ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណួរនេះ ដូចអ្វីដែលខ្ញុំបាទបានបញ្ជាក់ជូនក្នុងសំណួរទី ១ រួចហើយ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំបាទសូមបញ្ជាក់ជូនបន្ថែមថា ក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌដើម្បីបង្កើតទៅជាបទល្មើសបានទាល់តែមានធាតុផ្សំនៃបទល្មើសចំនួន ៣ សំខាន់។ ទី១- ធាតុនីត្យានុកូលភាពមានន័យថា ច្បាប់កំណត់អំពើណាមួយជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ, ទី២- ធាតុផ្សំសត្យានុម័តអាចជាអំពើសកម្ម ឬអំពើអកម្ម និងទី៣- ធាតុអត្តនោម័តមានន័យថា អំពើរបស់អ្នកណាម្នាក់ ឬច្រើននាក់ដែលធ្វើទ្បើងដោយចេតនា ឬអចេតនា។
អ៊ីចឹងត្រទ្បប់មកសំណួរយើងវិញ! ប្រសិនបើឪពុកម្តាយ ឬសមាជិកក្នុងគ្រួសារទាំងអស់បានចាយលុយដែលបានពីបទល្មើសនោះដែរ តែពួកគេមិនបានដឹងថា លុយនោះបានមកពីអំពើលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោស តើករណីនេះច្បាប់ដោះស្រាយយ៉ាងដូចម្តេច? តាមការពិនិត្យទៅលើធាតុផ្សំនៃបទល្មើសខាងលើ ឃើញថាធាតុអត្តនោម័តមានការពាក់ព័ន្ធខ្លាំងទៅនឹងសំណួរដែលបានចោទទ្បើងខាងលើនេះ។ ហេតុដូច្នេះគប្បីពិនិត្យទៅលើផ្លូវច្បាប់ដែលចែងអំពីធាតុអត្តនោម័តនេះ និងបទល្មើសដែលអាចនឹងប្រឈមក្នុងការទទួលខុសត្រូវក្នុងអង្គហេតុនេះ។
យោងតាមមាត្រា ៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ (ចេតនាប្រព្រឹត្តបទល្មើស) ចែងថា “ពុំមានបទល្មើសទេ ប្រសិនបើគ្មានចេតនាប្រព្រឹត្ត។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីដែលច្បាប់បានចែងទុកមុនបទល្មើសមួយអាចកើតចេញពីការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ការខ្ជីខ្ជា ការធ្វេសប្រហែស ឬការមិនគោរពកាតព្វកិច្ចដោយទ្បែកណាមួយ។
យោងតាមមាត្រា ៣៩៩ កថាខណ្ឌ ១ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងថា “អំពើទទួលផលចោរកម្ម គឺជាអំពើទទួល លាក់បំបាំង រក្សាទុក ឬបញ្ជូនវត្ថុអ្វីមួយដោយដឹងថា វត្ថុនោះបានមកពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម។
ផ្អែកតាមខ្លឹមសារនៃមាត្រាខាងលើឃើញថា ច្បាប់បានចងរួចហើយថាបទល្មើសទាមទារនូវចេតនានៅក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសនោះដូចជាដឹងថា វត្ថុ (លុយ) បានមកពីបទល្មើសហើយនៅតែទទួលយកមករក្សាទុក ឬប្រើការទៀត។ ប៉ុន្តែផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើបានបញ្ជាក់ថា ឪពុកម្តាយ ឬសមាជិកក្នុងគ្រួសារទាំងអស់បានចាយលុយដែលបានពីបទល្មើសនោះដែរតែពួកគេមិនបានដឹងថាលុយនោះបានពីអំពើលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោសទេ។ ហេតុដូច្នេះ ឪពុកម្តាយ ឬសមាជិកក្នុងគ្រួសារលោក (ក) ពុំមានការពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោស ឬទទួលផលចោរកម្មនោះទេ។
ចំពោះករណីនេះដែរ ឧបមាថា លោក (ក) ប្លន់គេ ហើយត្រូវនគរបាលដេញតាមលោក (ក) ដល់ផ្ទះ ព្រោះគាត់រត់ចូលផ្ទះ តែត្រូវឪពុកម្តាយរារាំងមិនឱ្យសមត្ថកិច្ចចូលចាប់លោក (ក)។ តើអ្នករារាំងសមត្ថកិច្ចបែបនេះ ត្រូវមានទោសដែរឬទេ?
ជាទូទៅនៅពេលមានបទល្មើសកើតទ្បើង ហើយមានការតាមទាន់ដោយសមត្ថកិច្ច ឬសាធារណជន ជនសង្ស័យតែងតែព្យាយាមគេចខ្លួន ដើម្បីរួចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់។ ជាពិសេសរត់គេចចូលទៅក្នុងផ្ទះរបស់ក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ ប៉ុន្តែពេលខ្លះឪពុកម្តាយរបស់គាត់រារាំងមិនឱ្យសមត្ថកិច្ចចាប់ជនសង្ស័យនោះទេ ព្រោះមនោសញ្ចេតនារវាងឪពុកម្តាយ និងកូនគឺឪពុកម្តាយតែងតែស្រទ្បាញ់កូនទោះបីស្ថិតនៅក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ។ អ៊ីចឹង!សួរថា ប្រសិនបើឪពុកម្តាយរារាំងមិនឱ្យសមត្ថកិច្ចចាប់លោក (ក) តើពួកគាត់អាចប្រឈមនឹងទោសទណ្ឌដែរឬទេ? ដើម្បីមានភាពច្បាស់លាស់ យើងសាកល្បងពិនិត្យបញ្ញត្តិច្បាប់ថា តើមានបទល្មើសប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈដែរឬទេ?
យោងតាមមាត្រា ៥០៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ "ការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈគឺជាអំពើប្រឆាំងដោយប្រើការតទល់ដោយហិង្សានឹងអ្នករាជការសាធារណៈដែលធ្វើសកម្មភាព ដើម្បីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជារបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ។ បទប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែទៅ ៣ (បី) ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០ ០០០ (មួយសែន) រៀលទៅ ៥០០ ០០០ (ប្រាំសែន) រៀល " ។
ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើឃើញថាមានការរារាំងសមត្ថកិច្ចមិនឱ្យចាប់លោក (ក) ប្រាកដមែន ។ ប៉ុន្តែការរារាំងនេះគ្រាន់តែជាប្រតិកម្មធម្មតាប៉ុណ្ណោះក្នុងនាមឪពុកម្តាយពុំមែនជាការរារាំងដោយការប្រើមធ្យោបាយហិង្សាទៅលើសមត្ថកិច្ចនោះទេ ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀតថា ពួកគាត់ពុំទាន់ដើរហួសបន្ទាត់ដែលកម្រិតថា ជាអំពើល្មើសនោះទេ។
អវត្តមាននៃការតទល់ដោយហិង្សាទៅលើសមត្ថកិច្ចបែបនេះនាំឱ្យខ្វះនូវធាតុផ្សំនៃបទល្មើសដូចមានចែងក្នុងមាត្រាខាងលើ។ ហេតុដូច្នេះអង្គហេតុនេះមិនទាន់មានធាតុផ្សំបទល្មើសគ្រប់គ្រាន់នៅទ្បើយទេ។ ប៉ុន្តែសូមបញ្ជាក់បន្ថែមពីលើនេះបន្តិចថា កាលណាការរារាំងនេះភ្ជាប់មកជាមួយនូវការប្រមាថដោយវាចា ឬកាយវិការ ដែលប៉ះពាល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់សមត្ថកិច្ចគឺអាចប្រឈមនឹងបទប្រមាថចំពោះអ្នករាជការសាធារណៈដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ៥០២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ៕
