ភ្នំពេញៈ គណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលអាស៊ានទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (អាយឆា) បានប្តេជ្ញាលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិ សេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស ក្នុងតំបន់អាស៊ាន បន្ទាប់ពីបានជួបសន្ទនាគ្នាចំនួន ៤ លើករួចមក។
កាលពីថ្ងៃទី ១៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២ អាយឆា បានបន្តការសន្ទនាគ្នាជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានជាលើកទី៤ នៅខេត្តសៀមរាប ខណៈកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០២២ ដោយសហការជាមួយក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជារដ្ឋនឹងត្រូវធ្វើជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេននៅឆ្នាំ ២០២៣ នៅចំខួបលើកទី១០ នៃសេចក្តីប្រកាសសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន (AHRD) និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ភ្នំពេញស្តីពីការអនុម័តសេចក្តីប្រកាសអាស៊ាន កាលពីឆ្នាំ ២០១២។
តាមរយៈសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានពីអាយឆា ពាក់ព័ន្ធវេទិកាកិច្ចសន្ទនាសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ានលើកទី៤ នេះ មានការចូលរួមពីបណ្តារដ្ឋជាសមាជិកទាំង ១០ និងពីសំណាក់ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សនានាក្នុងតំបន់ ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈ និងការចែករំលែកនូវឧត្តមានុវត្តន៍ និងបទពិសោធន៍គ្នាជុំវិញកិច្ចការលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិមនុស្សសម្រាប់បណ្តារដ្ឋជាសមាជិក។
ក្នុងនោះដែរ តំណាងអាយឆា បានបញ្ជាក់ជាថ្មីនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួន ជុំវិញការលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិមនុស្សព្រមទាំងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់បណ្តារដ្ឋជាសមាជិក។ រដ្ឋជាសមាជិកអាយឆាយល់ថា ការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំង នៅចំពោះមុខការប្រឈមបញ្ហានានា ក្នុងស្ថានភាពនយោបាយក្នុងស្រុក និងពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន។
ជាមួយគ្នានេះ លោក Sidharto Reza Suryodipuro អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ អាស៊ាន និងជាប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំឧត្តមមន្ត្រីអាស៊ាន របស់ក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី បានថ្លែងសុន្ទរកថាសង្កត់ធ្ងន់ក្នុងជំនួបសន្ទនានោះថា៖ «សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋានកាន់តែមានសារៈសំខាន់ជាងពេលមុន ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានាពេលបច្ចុប្បន្ន ខណៈតំបន់អាស៊ានកំពុងប្រឈម ដូចជាការលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលជាលទ្ធផលនៃជំងឺរាត្បាត វិបត្តិស្បៀងអាហារ និងថាមពល និងការផ្លាស់ប្តូរទិដ្ឋភាពនយោបាយក្នុងស្រុក និងក្នុងតំបន់»។
គួរបញ្ជាក់ថា កិច្ចសន្ទនាសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ានលើកទី៤ នេះបានលើកយកប្រធានបទពាក់ព័ន្ធបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស មួយចំនួន រួមមាន សេរីភាពខាងសាសនា និងជំនឿ សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិពលករចំណាកស្រុក សិទ្ធិស្ត្រីរួមទាំងការចូលរួមរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងនយោបាយ និងការព្យាបាលអ្នកទោសស្ត្រី ការការពារពលកម្មដោយបង្ខំ សិទ្ធិកុមារ ការជួញដូរមនុស្ស សិទិ្ធជនមានពិការភាព គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព (SDGs) ធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស វិធានការក្នុងការដោះស្រាយកូវីដ ១៩ ការលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ ទោសប្រហារជីវិត ការអប់រំសិទិ្ធមនុស្ស សិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌ និងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក ជិន ម៉ាលីន ជាតំណាងរងកម្ពុជា នៅអាយឆាបានដឹងថា គោលដៅនៃការបង្កើតយន្តការអាយឆា និងកិច្ចសន្ទនាសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាននេះ ដើម្បីជាវេទិកាជជែកពិភាក្សាផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍ លើការអនុវត្តច្បាប់ និងការលើកកម្ពស់ជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងបណ្តាចំណោមរដ្ឋជាសមាជិក។
លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា៖ «យន្តការដែលធ្វើរួមគ្នាភាគច្រើនក្នុងតំបន់តាមរយៈអាយឆានេះ គឺការបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការផ្សព្វផ្សាយបទប្បញ្ញត្តិ ច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្ស ការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិដល់គ្រប់ភាគី ពាក់ព័ន្ធ សាធារណជន រដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ទាំងអស់ ដើម្បីយល់ពីតួនាទីខ្លួនត្រឹមត្រូវ តាមបទប្បញ្ញត្តិជាតិ និងអន្តរជាតិទៅលើសិទ្ធិមនុស្ស»។
លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកកម្មវិធីឃ្លាំមើលនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ សាទរចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលសហគមន៍អាស៊ានលើកយកមកពិភាក្សាតាមរយៈយន្តការអាយឆានេះ។ ប៉ុន្តែលោកថា តាមរយៈយន្តការអាយឆានេះបានចូលរួមចំណែកតិចតួចខ្លាំងណាស់លើការកែលម្អបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សរបស់សហគមន៍អាស៊ាន ដែលកំពុង «រងការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ» ដែលមិនទាន់អាចជំរុញឱ្យតំបន់អាស៊ានមានស្តង់ដាអន្តរជាតិជាក់លាក់លើការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើយ ដែលលោកចង់ឃើញអាយឆាមានគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ជុំវិញបញ្ហានេះ។
លោក អំ សំអាត លើកឡើងពីចំណុចដែលនាំឱ្យអាយឆារាំង-ស្ទះដល់ការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ ដែលខ្លួនពាក់ព័ន្ធក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សដូច្នេះថា៖ «ដោយសារអាស៊ាន គេផ្តោតសំខាន់លើគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីស ទាល់តែ ១០ ប្រទេសមូលមតិគ្នាអនុម័ត អ៊ីចឹងហើយមានឆ្នាំណានោះ សេចក្តីថ្លែងការណ៍អាយឆាក៏ចេញអត់រួចដែរ។ ក្នុងតំបន់អាស៊ានយើង មានប្រទេសខ្លះប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ខ្លះកុម្មុយនីស្តជាដើម ហើយការជំរុញ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានក្នុងប្រទេសនីមួយៗហ្នឹងក៏ខុសគ្នាដែរ នេះជាបញ្ហាចោទ»។
ចំណែកលោក សឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកបានលើកឡើងថា បណ្តារដ្ឋជាសមាជិកអាយឆា ហាក់មិនបានបំពេញតួនាទី និងគោរពឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនទៅលើកតិកាសញ្ញា អនុសញ្ញានៃលិខិតូបករណ៍នានាពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋខ្លួនបានផ្តល់សច្ចាប័ននោះឡើយ។
លោកប្រាប់ថា៖ «ជាអ្នកធ្វើការសិទ្ធិមនុស្សនេះ យើងចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាល និងគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន មានការត្រួតពិនិត្យមើលឡើងវិញអំពីការទទួលយក និងការផ្តល់សច្ចាប័ននានា ប្រសិនបើមិនទាន់មានការអនុវត្តល្អប្រសើរនៅឡើយទេ គួរមានវិធានការជំរុញយ៉ាងណាឱ្យសមាជិកទាំងអស់ហ្នឹងខិតខំកែលម្អ និងអនុវត្តឱ្យប្រសើរឡើងវិញ ឱ្យស្របតាមគោលដៅដែលខ្លួនផ្តល់សច្ចាប័ននោះ»។
សូមរំឭកថា អាយឆា បានធ្វើជំនួបសន្ទនាស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ានចំនួន ៤ លើករួចហើយ ក្នុងនោះ លើកទី១ នៅឆ្នាំ ២០១៣ លើកទី២ នៅឆ្នាំ ២០១៤ លើកទី៣ នៅឆ្នាំ២០២១ និងលើកទី៤ នៅឆ្នាំ ២០២២ នេះ ស្របពេលកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០២២ មុនពេលប្រគល់ភារកិច្ចទៅដល់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនឆ្នាំ ២០២៣៕