ភ្នំពេញៈ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន រំពឹងថា ការជួបចរចាទ្វេភាគីរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការពារប្រទេស ចិន និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកនៅទឹកដីកម្ពុជានឹងទទួលបានលទ្ធផលវិជ្ជមាន ខណៈភាគីទាំង ២ មានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន-បូក (ADMM+) លើកទី៩ ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅខេត្តសៀមរាប។
ក្នុងពិធីបើកព្រឹត្តិការណ៍កីឡាជាតិលើកទី៣ និងកីឡាជនពិការលើកទី១ នៅពហុកីឡដ្ឋានជាតិមរតកតេជោ នាថ្ងៃទី ២១ ខែវិច្ឆិកា លោក ហ៊ុន សែន បង្ហើបពីជំនួបទ្វេភាគីដាច់ដោយឡែករវាងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិចិន លោក Wei Fenghe និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Lloyd Austin នាកិច្ចប្រជុំចង្អៀត រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន (ADMM) និងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន-បូក(AD-MM+) លើកទី៩ ប្រព្រឹត្តទៅចាប់ពីថ្ងៃទី ២១-២៣ វិច្ឆិកា នៅខេត្តសៀមរាប។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសូមនិយាយផងដែរថា នៅប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខ បើសិនគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេនោះ ជំនួបកំពូលរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិរបស់ចិន និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងមានជំនួបនៅខេត្តសៀមរាប»។
លោក ហ៊ុន សែន បង្ហាញក្តីរំពឹងថា ជំនួបទ្វេភាគីដាច់ដោយឡែករវាងប្រមុខការពារជាតិអាមេរិក និងចិននៅទឹកដីកម្ពុជានាពេលនេះ ជាឱកាសដែលកម្ពុជាដើរតួនាទីជាទីសម្របសម្រួលនៃមហាអំណាចទាំង ២ ដែលលោកបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថា ចិន-អាមេរិកនឹងរួមគ្នា សហការឱ្យបានល្អដើម្បីនាំមកនូវស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។
លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ក្នុងពិធីបិទសន្និបាតជាតិខួប ៣០ ឆ្នាំនៃសកម្មភាពមីននៅកម្ពុជា នាថ្ងៃទី ២២ វិច្ឆិកា នៅរាជធានីភ្នំពេញថា៖ «ទឹកដីអង្គរក្លាយទៅជាទីកន្លែងនៃការសន្ទនា ប្រកបដោយការស្ថាបនា។ អ៊ីចឹង គឺជាទីកន្លែង ១ ល្អ សម្រាប់ជំនួប ហើយរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិច្រើន តាំងពីអូស្ដ្រាលី តាំងពីជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងអ្នកដទៃទៀតអញ្ជើញមកចូលរួម»។
លោក Lloyd Austin និងគណៈប្រតិភូមកដល់ខេត្តសៀមរាបនាល្ងាចថ្ងៃទី ២១ វិច្ឆិកា ដើម្បីចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំចង្អៀតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិអាស៊ាន កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ានបូកលើកទី ៩ ។ ចំណែក លោក Wei Fenghe និងគណៈប្រតិភូបានមកដល់កម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែវិច្ឆិកា ដើម្បីបំពេញទស្សនកិច្ចផង និងចូលរួមកិច្ចប្រជុំនៃបណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ានស្តីពីបញ្ហា សន្តិសុខ នៅខេត្តសៀមរាបផង។
ការិយាល័យអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកបញ្ជាក់ថា លោកAustin និងលោក Wei ក្នុងជំនួបនាថ្ងៃទី ២២ វិច្ឆិកា បានពិភាក្សាអំពីទំនាក់ទំនងការពារជាតិរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ព្រមទាំងបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ លោក Austin បានសង្កត់ធ្ងន់លើភាពចាំបាច់ក្នុងការគ្រប់គ្រងការប្រកួតប្រជែងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ និងរក្សាទំនាក់ទំនងបើកចំហ។
ការិយាល័យអ្នកនាំពាក្យបញ្ជាក់ នាថ្ងៃទី ២២ វិច្ឆិកា ថា៖ «លោករដ្ឋមន្ត្រី Austin ក៏បានពិភាក្សាអំពីសារៈសំខាន់នៃកិច្ចសន្ទនាសំខាន់ៗស្តីពីការកាត់បន្ថយហានិភ័យជាយុទ្ធសាស្ត្រ ការកែលម្អវិបត្តិនៃការទំនាក់ទំនង និងការលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពប្រតិបត្តិការ»។ លោកលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភអំពីការកើនឡើងនៃអាកប្បកិរិយាប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ដែលបង្ហាញ ដោយយន្តហោះកងទ័ពរំដោះប្រជាជន (PLA) នៅ តំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលបង្កើនហានិភ័យនៃគ្រោះថ្នាក់។ លោករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ដែរថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តហោះហើរធ្វើចរាចរ នាវា និងប្រតិបត្តិការនៅទីកន្លែងដែលច្បាប់អន្តរជាតិអនុញ្ញាត។
ប្រភពដដែលបន្តថា លោក Austin បានពិភាក្សាអំពីបញ្ហាសង្គ្រាមរុស្ស៊ីប្រឆាំងអ៊ុយក្រែន ហើយបានបញ្ជាក់ពីវិធីដែលទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឬការគំរាមកំហែងក្នុងការប្រើប្រាស់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ លោក Austin ក៏បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីការបង្កហេតុថ្មីៗពីកូរ៉េខាងជើង និងបានអំពាវនាវឱ្យចិនអនុវត្តឱ្យបានពេញលេញនូវសេចក្តីសម្រេចក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីកម្មវិធីអាវុធ ខុសច្បាប់របស់កូរ៉េខាងជើង។
លោក Austin រំឭកថា សហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែប្តេជ្ញាចំពោះគោលនយោបាយចិនតែ ១ ដ៏យូរអង្វែង។ លោកបញ្ជាក់ជាថ្មីពីសារៈសំខាន់នៃសន្តិភាព និងស្ថិរភាព នៅទូទាំងច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ ហើយលោកអំពាវនាវឱ្យចិនចៀសវាងពីសកម្មភាពបង្កអស្ថិរភាពបន្ថែមទៀតចំពោះតៃវ៉ាន់។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារប្រទេសចិន លោក Tan Kefei ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្រោយពីជំនួបថា ជំនួបនេះជាវិធានការជាក់ស្តែង ១ ដើម្បីអនុវត្តនូវអ្វីដែលបានឯកភាពគ្នាដ៏សំខាន់រវាងប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping និងប្រធានាធិបតី US លោក Joe Biden។ លោកថា ជំនួបនេះសំខាន់ណាស់ដើម្បីនាំមកវិញនូវទំនាក់ទំនងចិន-អាមេរិក ដើម្បីនាំទៅរកការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
លោកថ្លែងថា៖ «ក្នុងជំនួបនោះ ភាគីទាំង ២ បានព្រមព្រៀងគ្នាថា យោធាទាំង ២ គួរតែអនុវត្តកុងសង់ស៊ីសដ៏សំខាន់រវាងប្រមុខរដ្ឋទាំង ២ ហើយរក្សាការបើកទំនាក់ទំនងដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ពង្រឹងការគ្រប់គ្រងវិបត្តិ ដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងយោធារវាងយោធាឱ្យមានស្ថិរភាព»។
លោក Kefei ថា៖ «ភាគីទាំង ២ គួរតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍នៃការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ការរួមរស់ដោយសន្តិភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះឈ្នះ ដើម្បីរួមគ្នាធានាបានថា ទំនាក់ទំនងចិន-អាមេរិកអាចបន្តឆ្ពោះទៅរកទិសដៅត្រឹមត្រូវ»។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាថ្លែងថា ក្នុងឱកាសដែលកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន កម្ពុជាអាចបង្កលក្ខណៈដោយផ្តល់ជាបរិយាកាសអំណោយផល ជាវេទិកាសម្រាប់ប្រទេសមហាអំណាចមកពិភាក្សាគ្នាត្រង់ទៅត្រង់មកទៅលើបញ្ហាសន្តិសុខ និងការភាន់ច្រឡំគ្នា។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «កន្លងមក សារមួយចំនួនចេញពីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនទៅប៉េកាំង ឬពីប៉េកាំង [ទៅ] វ៉ាស៊ីនតោន គឺប្រព្រឹត្តទៅតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះខ្ញុំយល់ថា ការណ៍នេះជាឱកាសល្អ ដើម្បីឱ្យមហាអំណាចទាំង ២ បានជជែកទល់មុខគ្នា ជាពិសេសលើកឡើងពីបញ្ហាកង្វល់រៀងៗខ្លួនរបស់ពួកគេជុំវិញបញ្ហាសន្តិសុខ និងបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនានាក្នុងក្របខ័ណ្ឌអន្តរជាតិ ដែលប្រទេសទាំង ២ កំពុងដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ»។
សេចក្តីប្រកាសពីសេតវិមានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ១២ ខែវិច្ឆិកា បញ្ជាក់ថា ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិកគ្រោងវិនិយោគថវិកាប្រមាណ ១០ លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំដល់តំបន់អាស៊ាន ក្នុងគោលដៅគាំទ្រដល់មេដឹកនាំវិស័យការពារជាតិជំនាន់ថ្មី។ គម្រោងនេះ នឹងផ្តល់ឱកាសបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកថ្នាក់ភាសាអង់គ្លេស រួមនឹងវគ្គសិក្សាផ្តោតលើច្បាប់អន្តរជាតិ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រការពារជាតិ និងថវិកាការពារជាតិប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ និងវគ្គសិក្សាស្តីពីការបែងចែកធនធាន។
លោក សេង វណ្ណលី សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិលើកឡើងថា ជំនួបរវាងមេយោធាទាំង ២ នឹងមិនមានលក្ខណៈតឹងសរសៃកដាក់គ្នាទៀតឡើយ។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ការប្រណាំងប្រជែងឥទ្ធិពលភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់បណ្តាប្រទេសមហាអំណាច ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ដែលមិនមានការថមថយ បានបង្កជាការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងសម្រាប់សន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលញ៉ាំងឱ្យភាគីអាស៊ានធ្វើការសម្របសម្រួលចំពោះការប្រឈមមុខដាក់គ្នានៃប្រទេសមហាអំណាចទាំងនោះ ដើម្បីក្របខ័ណ្ឌសន្តិសុខតំបន់ និង ដើម្បីកុំឱ្យរាំងស្ទះដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងអាស៊ាន និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។
លោក ថុង ម៉េង ដាវិត អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌលមេគង្គសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនៃវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (AVI) ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា វាគឺជាជំនួបជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ១ សម្រាប់កម្ពុជាក៏ដូចជាអាស៊ាន ដែលរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិនៃមហាអំណាចទាំង ២ បានជួបពិភាក្សាទល់មុខគ្នាទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាក្នុងតំបន់ និងសកល។ ទំនាក់ទំនងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាទំនាក់ទំនងប្រកួតប្រជែងបែបយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលមហាអំណាចទាំង ២ បាននិងកំពុងព្យាយាមជំរុញ និងបង្កើនទំនុកចិត្តសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោកថា រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ក្នុងកិច្ចប្រជុំ Shangri La Dialogue កាលពីខែមិថុនា នៅឯសិង្ហបុរីកន្លងមកនេះ ហើយថ្នាក់ដឹកនាំនៃមហាអំណាចទាំង ២ ក៏បានជួបពិភាក្សាការងារទល់មុខគ្នាផ្ទាល់ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃបណ្តាប្រទេស ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនទាំង ២០ (G20) នៅឥណ្ឌូនេស៊ីកាលពីថ្ងៃទី ១៤ វិច្ឆិកា ដែលក្នុងជំនួបនោះ ថ្នាក់ដឹកនាំនៃមហាអំណាចទាំង ២ បានជជែក និងដាក់ចេញនូវចំណុច «ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម» រវាងប្រទេសទាំង ២ ដើម្បីបញ្ចៀសការប្រកួតប្រជែងក្នុងតំបន់ឱ្យក្លាយទៅជាការប៉ះទង្គិចណាមួយ។
លោក ម៉េងដាវិត បានបញ្ជាក់ថា៖ «ដូចនេះ កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិនៃមហាអំណាចទាំង ២ នឹងផ្តោតលើការជួយលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធា និងជំនួយបច្ចេកទេស ការកសាងសមត្ថភាពជាមួយនឹងបណ្តាសមាជិកអាស៊ាន។ បន្ថែមពីនេះបញ្ហាកោះតៃវ៉ាន់ បញ្ហានុយក្លែអ៊ែរនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ បញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា សមុទ្រចិនខាងត្បូង និងសន្តិសុខបច្ចេកវិទ្យានឹងក្លាយជាប្រធានបទក្តៅនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ ADMM និង ADDM+នេះ»៕