ទិដ្ឋភាពនៃដែនជម្រកសត្វព្រៃ កែវសីមា ស្ថិតក្នុងស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ រូបថត ក្រសួងបរិស្ថាន
មណ្ឌលគិរី៖ «កាប់ឈើ១ដើមត្រូវបាត់ប្រយោជន៏២។ ទី១ បាត់កាបូន ដែលខ្លួនវាត្រូវបញ្ចេញ ទី២បាត់មុខងារត្រូវស្រូបឧស្ម័នកាបូនិច»។ នេះជាការថ្លែងរបស់រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន លោកជួប ប៉ារីស៍ ក្នុងពិធីបើកយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយ «ពន្លកបៃតង» ទៅដល់សិស្សានុសិស្ស និងពលរដ្ឋសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមានាចុងសប្តាហ៍មុន។
ត្រូវបានចាប់ផ្តើមកាលពីខែកក្កដាកន្លងមក យុទ្ធនាការ«ពន្លកបៃតង»ដែលត្រូវផ្សព្វផ្សាយក្នុងទឹកដីដើមកំណើតជនជាតិដើមភាគតិចព្នង (ពូនង) បានផ្សាភ្ជាប់ទៅនឹងគម្រោងមួយទៀត គឺ«គម្រោងរេដបូកកែវសីមា» ដែលដំណើរការឡើងក្រោមកិច្ចសហការរវាង ក្រសួងបរិស្ថាន និងអង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ(WCS)។
ការផ្សាភ្ជាប់នេះច្បាស់ណាស់ គឺដើម្បីធានានិរន្តភាព គម្រោងរេដបូកកែវសីមា ដែលបានដំណើរការអស់រយៈពេល ១៤ឆ្នាំមកហើយនៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន ២០ភូមិ។
គម្រោងរេដបូកកែវសីមាបានចាប់ផ្តើមកាលពីឆ្នាំ ២០១០ និងកំពុងតែអនុវត្តលើផ្ទៃដីព្រៃទំហំ ១៦៦ ៩៨៣ហិកតា ក្នុងចំណោមផ្ទៃដីជាង ៣០០ ០០០ហិកតានៃដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា។ ថវិកាមួយផ្នែកធំ ដែលបានមកពីការលក់ព្រៃកាបូនក្នុងគម្រោងនេះ ត្រូវបានបែងចែកដល់សហគមន៍ ដែលមានសមាជិកប្រហែល ២ម៉ឺននាក់កំពុងទទួលផលតាមរយៈកម្មវិធី «ថវិការេដបូកសម្រាប់សហគមន៍»(C4C)។
រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សហគមន៍ទទួលបានថវិកាដោយផ្ទាល់ពីគម្រោងនេះ ប្រហែល២លានដុល្លារអាមេរិកហើយ ដើម្បីអភិវឌ្ឍសហគមន៍ និងលើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅក្នុងសហគមន៍តាមរយៈជម្រើសអាទិភាពរបស់ពួកគាត់ ។
ក្នុងនោះរួមមាន ប្រព័ន្ធទឹកស្អាត អណ្តូងស្នប់ គ្លីនិកចល័ត ជួសជុលផ្លូវក្នុងភូមិ សាងសង់ស្ពាន ដាក់លូកាត់ផ្លូវ សាងសង់រោងប្រជុំសហគមន៍ បង្គន់ ផ្តល់សម្ភារសិក្សា ជួសជុលសាលារៀន ទុនថវិកាសម្រាប់ក្រុមសន្សំ ពូជសត្វគោមាន់ ឧបករណ៍កសិកម្មមួយចំនួន និងអាហារពេលព្រឹកដល់សិស្ស។ល។
លោក ជួប ប៉ារីស៍ បានលើកឡើងប្រាប់បងប្អូនជនជាតិដើមថា ការអនុវត្តគម្រោងរេដបូកកែវសីមា ដែលជាគម្រោងដំបូងរបស់កម្ពុជាបានបង្ហាញទៅកាន់អន្តរជាតិថា «កម្ពុជាយើងឥលូវនេះឈប់កាប់ឈើហើយ។ ពីមុនយើងកាប់ឈើដើម្បីបានប្រាក់ចំណូល តែឥលូវនេះ យើងថែរក្សាព្រៃឈើបានល្អ ហើយបានថវិកាពីហ្នឹងមកវិញ»។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន លោកជួប ប៉ារីស៍ ថ្លែងក្នុងពិធីបើកយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយ «ពន្លកបៃតង» ទៅដល់សិស្សានុសិស្ស និងពលរដ្ឋសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមានាចុងសប្តាហ៍មុន។ រូបថត ក្រសួងបរិស្ថាន
លើសពីនោះ ការបើកយុទ្ធនាការ«ពន្លកបៃតង»គម្រោងរេដបូកកែវសីមា ក៏ដើម្បីបង្ហាញពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិព្រៃឈើ ក៏ដូចជាការលើកកម្ពស់ជីវភាពសហគមន៍នៅតំបន់ការពារធម្មជាតិ ហើយក៏ចូលរួម ដោះស្រាយបញ្ហា នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុផងដែរ។
គម្រោងរេដបូក (REDD+) គឺជាកម្មវិធីជាតិកាត់បន្ថយការបំភាយឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់ ពីការបាត់បង់និងរេចរឹលព្រៃឈើ។រេដបូកមានគោលបំណងធំៗ២ គឺការពារព្រៃឈើឱ្យបានគង់វង្សសម្រាប់ជាប្រយោជន៍ជាតិ និងការចូលរួមកាត់បន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុសកល ក្នុងអនុសញ្ញាក្របខ័ណ្ឌសហប្រជាតិស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ក្រៅពីផលប្រយោជន៍ជាឈើប្រើប្រាស់ និងជាមុខងារក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ព្រៃឈើនៅមានមុខងារដ៏សំខាន់មួយទៀតគឺការស្រូបយកឧស័្មនកាបូនិច (ឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់) ពីបរិយាកាស ដែលមុខងារនេះដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការកាត់បន្ថយឧស័្មនផ្ទះកញ្ចក់សកល។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«គម្រោងរេដបូកនេះ គឺថវិកាមិនទៅណាទេ គឺយកមកបំរើឱ្យការងារ ការពារព្រៃឈើ អភិរក្សជីវចម្រុះ ជួយសហគមន៍មូលដ្ឋាន ជួយដល់អភិបាលកិច្ចល្អ។ គម្រោងរេដបូកគឺមានតម្លាភាពណាស់ អ្វីៗដាក់លើវេបសាយរបស់អន្តរជាតិទាំងអស់ មិនអាចកុហកបានទេ»។
លោករដ្ឋលេខាធិការលើកឡើងថា ដើម្បីលក់កាបូនបានត្រូវមានតួអង្គសំខាន់ៗចំនួន៣។ ក្នុងនោះមានដូចជា អាជ្ញាធររដ្ឋ ដែលមានក្រសួងបរិស្ថាន ក្នុងនាមរដ្ឋាភិបាល ជាម្ចាស់។ មួយវិញទៀត គឺអ្នកលើក និងអនុវត្តគម្រោង ដែលនៅដែនជម្រកសត្វកែវសីមានេះ មានអង្គការWCS។ តួអង្គចុងក្រោយ គឺត្រូវមានអ្នកផ្ទៀងផ្ទាត់ គណនា ឬវាយតម្លៃកាបូន បញ្ជាក់ថា វាមានលក្ខណៈស្តង់ដាអន្តរជាតិ ហើយអាចលក់បាន ដែលកន្លងត្រូវបានធ្វើឡើងដោយទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិ វេរ៉ា(VERRA)។
លោកពន្យល់ថា ព្រៃឈើមានតួនាទីជាអ្នកស្រូបឧស្ម័នកាបូនិច ហើយបញ្ចេញនូវឧស្ម័នអ៊ុកស៊ីហ្សែន។ ការស្រូបនេះ គឺជាសមត្ថភាព នៃឥណទានកាបូន ដែលទទួលបាន។ ហេតុនេះ ព្រៃឈើមានតួនាទីសំខាន់ៗចំនួន២ ដូចជា វាផ្ទុកកាបូនខ្លួនវា និងមួយទៀតគឺ វាបឺតឧស្ម័នកាបូនិចពីបរិយាកាស។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖«អញ្ជឹងលក់កាបូន មិនមែនលក់ឈើទេ គឺលក់មុខងារស្រូបឧស្ម័នកាបូនិចរបស់ព្រៃឈើ។ លក់កាបូន គឺលក់នូវបរិមាណឧស្ម័នកាបូនិច ដែលព្រៃឈើស្រូបចូលខ្លូនវា។ វាស្រូបបានច្រើនលក់បានច្រើន អញ្ជឹងយើងត្រូវការការពារព្រៃឈើឱ្យខាងតែបាន។ កាប់ព្រៃឈើ១ដើម ត្រូវបាត់ប្រយោជន៍ចំនួន២។ ទី១ បាត់កាបូនខ្លួនវាត្រូវបញ្ចេញ ២បាត់មុខងារត្រូវស្រូបឧស្ម័នកាបូនិច»។
កម្ពុជាមានគម្រោងរេដបូកយ៉ាងហោចណាស់៧ ដែលកំពុងតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលសិក្សានៅឡើយ ដូចជា គម្រោងនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ តំបន់ជួរភ្នំក្រវាញកណ្តាល ដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំត្នោត តំបន់ទេសភាពវាលទំនាបខាងជើង ដែនជម្រកសត្វព្រៃសៀមប៉ាង ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ និង ដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំសំកុស។ នេះបើយោងតាមUSAID អភិរក្ស។
ក្រៅពីគម្រោងរេដបូកែវសីមា កម្ពុជានៅមានគម្រោងរេដបូកជួរភ្នំក្រវាញខាងត្បូង (Southern Cardamom Redd+ project) របស់អង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ (Wildlife Alliance) ដែលកំពុងតែដំណើរការ។ នៅឆ្នាំ ២០២៥ ខាងមុខ កម្ពុជាសង្ឃឹមថា គម្រោងមួយចំនួនទៀតនឹងដំណើរការដែរ ដូចជានៅដែនជម្រកសត្វព្រៃគូលែនព្រហ្មទេព ដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំសំកុស និងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ជាដើម។ គម្រោងផ្សេងទៀត ដែលមានសក្តានុពលអាចនឹងដំណើរជាបន្តបន្ទាប់។ នេះបើយោងតាមលោក ជួប ប៉ារីស៍។ ទោះយ៉ាងណា លោកមិនទាន់អាចធ្វើការប៉ាន់ស្មានពីបរិមាណកាបូន និងតម្លៃដែលនឹងទទួលបាននោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«គម្រោងរេដបូកនេះ យើងមិនមែនចេះតែធ្វើបានទេ វាទាល់តែព្រៃឈើមានសក្តានុពល ហើយបង្កើតកាបូនបានទើបធ្វើ។ បើសិក្សាទៅ ធ្វើមិនបាន មិនធ្វើទេ បើធ្វើនឹងបរាជ័យ។ អញ្ជឹងត្រូវជ្រើសរើស មិនចេះតែធ្វើបានគ្រប់ព្រៃឈើនោះទេ។ ទាល់តែប្រាកដថា គ្រប់គ្រងបាន ការពារបាននឹងទើបធ្វើ»។
លោក ងិន សុវិមាន អភិបាលរងខេត្តមណ្ឌលគីរី បានលើកក្នុងពិធីនេះថា អាជ្ញាធរខេត្តគាំទ្រគម្រោងរេដបូកនេះ ព្រោះវាជួយការពារព្រៃឈើ បង្កើនជីវភាពសហគមន៏ និងជួយដល់មន្រ្តីរាជការខេត្តរួមមានការផ្តល់សម្ភារការិយាល័យដូចជាកុំព្យូទ័រជាដើម។ លើសពីនោះ ការការពារព្រៃឈើបានល្អ ក៏មានប្រយោជន៍ចំពោះវិស័យទេសចរណ៍ផងដែរដែលនេះ វាឆ្លើយតបទៅនឹងការលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ ដែលរដ្ឋបាលខេត្តចង់បាន។
លោកអះអាងថា៖«ការអនុវត្តច្បាប់នេះ យើងត្រូវតែអនុវត្ត១០០ភាគរយ ដោយគ្មានការលើកលែង។ ចំពោះមន្រ្តីដែលពាក់ព័ន្ធមានការលើកឡើង មានការផ្សាយ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែជាការលើកឡើង អត់មានអី្វជាភ័ស្តុតាង។ បើសិនជាមានពាក្យបណ្តឹង ឬក៏ភស្តុ័តាងច្បាស់លាស់ គណៈបញ្ជាការឯកភាពខេត្តនឹងចាត់ការ អនុវត្តទៅតាមគោលការច្បាប់»។
លោក នេត វិបុល នាយករងអង្គការWCSបានឱ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុនប្រមាណជា ២០ បានទិញកាបូនពីគម្រោងរេដបូកកែវសីមានេះ។ ប៉ុន្តែទិន្នន័យច្បាស់លាស់ពីការលក់គឺមិនមាននោះទេ។ ទោះយ៉ាងណាលោកបានឱ្យដឹងថា កន្លងមក ថវិកាដែលបានមកពីការលក់កាបូនក្នុងគម្រោងនេះប្រមាណ ១១ លានដុល្លារបានចូលជាថវិការដ្ឋ ២លានដុល្លារផ្សេងទៀតត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់អភិវឌ្ឍសហគមន៍ ចំណាយលើការចុះល្បាតរបស់មន្រ្តីឧទ្យានុរក្សជិត ១លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយក្រៅពីនោះនៅមានការផ្តល់មូលនិធិដល់ដៃគូគម្រោងចំនួន ១៥ទៀតផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«គម្រោងបានប្រើប្រាស់ថវិកាដែលលក់បាននេះផ្តោតលើការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ចុះល្បាតជាប្រចាំ លើកកម្ពស់ជីវភាពសហគមន៍...ការកសាងសមត្ថភាពរបស់មន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីចូលរួមចំណែកគ្រប់គ្រងដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមាឱ្យមាននិរន្តរភាព»។
ថវិកាពីគម្រោងរេដបូកនេះប្រមាណជា៩ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ផងដែរ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨មកដើម្បីផ្តួចផ្តើមបង្កើតតំបន់អេកូទេសចរណ៍ មួយឈ្មោះថា ទឹកធ្លាក់ឡែងកៅ ទំហំជាង១៨ហិកតាស្ថិតក្នុងភូមិអណ្តូងក្រឡឹង ឃុំសែនមនោរម្យ ស្រុកអូររាំង។ តំបន់ទេសចរណ៍នេះបានចាប់ផ្តើមដំណើរទទួលភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិកាលពីឆ្នាំ២០២៣កន្លងមក។
អ្នកស្រី សែន ទី គណៈកម្មការអេកូទេសចរណ៍ឡែងកៅ បានឱ្យដឹងថាគម្រោងទេសចរណ៍នេះបាននឹងកំពុងជួយបង្កើនប្រាក់ចំណូលបន្ថែមដល់សហគមន៍ ការពារធនធានធម្មជាតិ ថែរក្សាវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិច និង ជួយផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងខេត្តផងដែរ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖«គម្រោងរេដបូកនេះសំខាន់មែនទែន ជួយកាត់បន្ថយការខ្វះខាត។ គម្រោងបានជួយអភិវឌ្ឍសហគមន៍ពួកខ្ញុំ ហើយជួយពន្យល់សមាជិកខ្លះ ដែលមិនសូវយល់ ឱ្យមកជួយការពារព្រៃឈើទាំងអស់គ្នា ទើបមានការបង្កើតតំបន់ទេសចរណ៍នេះឡើង»។
ដោយសារតែមើលឃើញពីអត្ថប្រយោជន៍រួមដ៏ធំធេងបែបនេះ អ្នកស្រីចង់ឱ្យមានគម្រោងរេដបូកបែបនេះថែមទៀតនៅតំបន់ផ្សេងៗទៀត ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋទទួលបានការអភិវឌ្ឍន៍ដូចគ្នានឹងសហគមន៍អ្នកស្រីផងដែរ។
យុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយ«ពន្លកបៃតង» លើកទី១ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅខេត្តពោធិ៍សាត់នាខែកក្កដាកន្លងមក ហើយ នៅមណ្ឌលគីរីនេះគឺជាខេត្តទី២ហើយ ដើម្បីជំរុញ ការដាំស្តារព្រៃឡើងឡើងវិញឱ្យបាន៦០ភាគរយនៃផ្ទៃប្រទេសត្រឹមឆ្នាំ២០៥០។ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កូនឈើសរុបចំនួន ២៣៥ ៣៨៩ ដើមត្រូវបានចែកជូនសាធារណជនយកទៅដាំ។ ក្នុងនោះកូនត្នោតចំនួន ២៩ ៤៩៩ ដើម កូនឈើព្រៃ១៩៥ ៨១៩ ដើម និងកូនឈើហូបផ្លែចំនួន ១០ ០៧១ ដើមផងដែរ។ ដោយឡែកកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញានេះ មន្ទីរបរិស្ថានខេត្តមណ្ឌលគិរី បានផ្តល់កូនឈើសរុបចំនួន ២ ១១០ ដើម ជូនអាជ្ញាធរ និងប្រជាពលរដ្ឋ យកទៅដាំនៅតាមមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។ នេះបើយោងតាមក្រសួងបរិស្ថាន។
លោករដ្ឋលេខាធិការក៏គូសបញ្ជាក់ប្រាប់ដល់សហគមន៍ពីយុទ្ធសាស្ត្រចក្រាក្នុងវិស័យបរិស្ថានឆ្នាំ២០២៣-២០២៨ ដែលផ្តោតលើសសរស្តម្ភទាំង៣សម្រាប់កម្ពុជា គឺភាពស្អាត បៃតង និងនិរន្តរភាព។ យុទ្ធសាស្រ្តនេះ ធានាបាននូវការឆ្លើយតបខាងវិស័យបរិស្ថានស្អាត អនាម័យល្អប្រសើរ ការគ្រប់គ្រងព្រៃឈើធនធានធម្មជាតិឆ្លើយតបទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនិងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍន៍បៃតង។
គោលដៅចុងក្រោយរបស់យុទ្ធសាស្រ្តរបស់ក្រសួងបរិស្ថានគឺសម្រេចបាននូវសេចក្តីប្រាថ្នាដូចមានចែងក្នុងយុទ្ធសាស្រ្តបញ្ចកោណអំពីការប្រែក្លាយកម្ពុជាទៅជាប្រទេសដែលមានអព្យាក្រឹតភាពកាបូនដែលមានគម្របព្រៃឈើ៦០ភាគរយនៅឆ្នាំ២០៥០៕
