.jpg)
ឡូហ្គោរបស់ក្រុមហ៊ុន Microsoft, Google និងឡូហ្គោរបស់ក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀត។ រូបថត AFP
ដូចជាមិនយល់ទេ ប្រកួតប្រជែងដើម្បីសេរីភាព? ក្នុងសកលលោកនេះគ្មានអ្នកណាចូលចិត្តឱ្យមានការរំលោភបំពានពីក្រុមអ្នកគ្រប់គ្រងទេ។ ប៉ុន្តែមនុស្សម្នាសព្វថ្ងៃក៏បានចាប់ផ្តើមទទួលស្គាល់ថា វិស័យឯកជនក៏អាចបង្កព្យសនកម្មដល់សេរីភាពបុគ្គលដែរ។
បើនៅក្នុងទីក្រុងរបស់អ្នកមានហាងតែមួយទោះជាមុខម្ហូបអន់ក៏ដោយ តើអ្នកនឹងទៅបរិភោគនៅទីណា? ពិតណាស់អ្នកនឹងសុខចិត្តបន្តទំពាទាំងទើសទាល់រាល់អាទិត្យនៅហាងនោះ ហាក់បីដូចជាគ្មានសេរីភាពអ៊ីចឹង។ បើក្រុមហ៊ុនធំៗ និងក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាបន្លំលួចយកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នកទៅប្រើប្រាស់ តើអ្នកធ្វើអ្វីបាន? តើតួអង្គសេដ្ឋកិច្ចបង្កើតឱ្យមានភាពលំបាកយ៉ាងណាខ្លះដែលប៉ះពាល់ដល់ជីវិតសេរីរបស់អ្នកជិតខាង និងរបស់រូបអ្នកផ្ទាល់?
នៅពេលដែលក្លិនកាហ្វេឡាតេបានជ្រាបដល់អារម្មណ៍របស់យើងភ្លាម យើងមានអារម្មណ៍ធូរស្រាលច្រើនដោយជឿថា សេរីភាពផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអនុញ្ញាតឱ្យយើងធ្វើសកម្មភាពអ្វីដែលយើងចូលចិត្តបំផុត។ យើងសាកគិតទៅមើល មិនថាក្នុងស្រុក ឬលើឆាកអន្តរជាតិទេ មិនថា ការចង់មានចង់បាន និងការចង់ល្បីហ្នឹងហើយដែលបានសរសេរ ប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សគ្រប់ទិសទីនោះ? ខ្លះទទួលបាននូវភាពរុងរឿងស្ញប់ស្ញែង ខ្លះទៀតក៏អភ័ព្វ។ ប៉ុន្តែបើយើងពិតជាប្រាថ្នាទទួលបានផលពីសេរីភាពផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដោយក្តីរីករាយដោយមិនលះបង់សេរីភាពបុគ្គលមែននោះ (ការពារខ្លួនយើងពីអំពើល្មើសនានារបស់ក្រុមហ៊ុនធំ) ច្បាស់ណាស់ហើយថា យើងត្រូវតែការពារឱ្យបានដាច់ខាតធ្វើយ៉ាងណាឱ្យវិស័យឯកជនត្រូវតែគោរពច្បាប់ និងត្រូវស្រឡាញ់ការប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារ ជាអមត:តរៀងទៅ។ នេះជាគោលគំនិតរបស់ច្បាប់ស្តីពីការប្រកួតប្រជែងមិនថានៅប្រទេសណាទេ។
ឈប់សិន ម៉េចបានជានិយាយពីទីផ្សារអ្វីច្រើនម្ល៉េះ? ចាំបាច់អីទៅគ្រប់គ្រងលើទីផ្សារ? តាមការអនុវត្តជាក់ស្តែង ភាគច្រើននៃរឿងក្តីនៅតុលាការស្រុកអាមេរិកដែលទាក់ទងនឹងការប្រកួតប្រជែង គេតោងចាប់ផ្តើមពីការវែកញែកកំណត់ទីផ្សារជាក់លាក់មួយដែលផលិតផលណានោះកំពុងតែធ្វើការប្រកួតប្រជែងជាមួយគ្នា។
តាមនិយមន័យច្បាប់ក្រុមហ៊ុនអាហារដ្ឋាន Kentucky Fried Chicken និង Texas Chicken មានទំនាក់ទំនងក្នុងខ្សែដេកជាមួយគ្នាទោះចង់មិនចង់ក៏ដោយ (ដោយសារប្រតិបតិ្តការផលិតកម្ម និងចែកចាយក្នុងកម្រិតដូចគ្នា)។ ដោយឡែកក្រុមហ៊ុនកសិដ្ឋានដែលផ្តល់សាច់មាន់គឺមានទំនាក់ទំនងក្នុងខ្សែឈរជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនអាហារដ្ឋានទាំង ២ នេះ។ ក្រៅពីទំនាក់ទំនងទាំង ២ ប្រភេទនេះ (ខ្សែដេក និងខ្សែឈរ) ច្បាប់ស្តីការប្រកួតប្រជែងនៅកម្ពុជាមានចែងនូវស្ថានភាព ២ ទៀតដែលអាចធ្វើឱ្យយើងបើកភ្នែកធំៗសម្លឹងមើលគឺ៖ ជំហរឧត្តមភាពលើទីផ្សារនិងការរួមបញ្ចូលគ្នានូវធុរកិច្ច។ យើងត្រូវតែចាប់អារម្មណ៍លើពាក្យទីផ្សារព្រោះថាច្បាប់របស់យើងបានខិតខំដល់ថ្នាក់ផ្តល់និយមន័យឱ្យទៀត៖ ទីផ្សារសំដៅដល់ទីផ្សារទំនិញឬសេវាដែលកំពុងប្រកួតប្រជែង រីឯការប្រកួតប្រជែងសំដៅដល់សកម្មភាពរបស់បុគ្គលធ្វើធុរកិច្ចនៅក្នុងទីផ្សារ ដើម្បីដណ្តើមយកអតិថិជនឱ្យបានច្រើនក្នុងការប្រើប្រាស់នូវទំនិញ ឬសេវារបស់ខ្លួនទទួលបាននូវចំណែកទីផ្សារច្រើន និងជំហរឧត្តមភាពលើទីផ្សារ។
បើនិយាយឱ្យស្រួលស្តាប់ ទំនាក់ទំនងណាដែលមិនស្ថិតលើខ្សែដេកគឺស្ថិតលើខ្សែឈរ ប៉ុន្តែការវិវត្តយ៉ាងលឿនក្នុងចរិតលក្ខណ:នៃផលិតផលនិងសេវា អាចធ្វើឱ្យការបែងចែកនេះពិបាកនឹងធ្វើណាស់។
ជាក់ស្តែងកាលពី ២០ ឆ្នាំមុន គ្មាននរណានិយាយថា Microsoft និង Google ជាគូប្រជែងគ្នាទេ តែចាប់តាំងពីប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយមកហើយ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងក្រុមហ៊ុនទាំង ២ នេះ គឺបានឈានដល់កម្រិតដែលហួសការស្មានរបស់យើងទៅទៀត។ ភាពស្មុគស្មាញពីសមាសធាតុក្នុងទីផ្សារបច្ចេកវិទ្យាធ្វើឱ្យអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចឈឺក្បាលខ្លាំងណាស់ហើយការដែលក្រុមហ៊ុន ២ អាចសហការគ្នាក្នុងរឿងខ្លះ និងជាគូបដិបក្ខស្លាប់រស់ក្នុងរឿងខ្លះទៀតធ្វើឱ្យការព្យាយាមរបស់អ្នកច្បាប់ក្នុងការបង្ហាញពីអត្ថិភាពនៃទីផ្សារជាក់លាក់ណាមួយរឹតតែលំបាក។
ការលំបាកនេះមិនមែនជាកំហុសរបស់នរណាទេ។ ដើម្បីអាចឈានទៅដល់ការបង្កើតទីផ្សារមួយដែលឈរលើបរិស្ថានប្រកួតប្រជែងដែលល្អឥតខ្ចោះនោះទាល់តែនៅក្នុងទីផ្សារនោះអ្នកលក់ទាំងអស់លក់ផលិតផលដែលដូចគ្នាដែលការទិញពីអ្នកណាក៏លែងសំខាន់ ហើយអ្នកលក់មានលទ្ធភាពស្មើគ្នាក្នុងការស្វែងរកវត្ថុធាតុដើម អ្នកលក់នីមួយៗមានទំហំតូចៗដូចគ្នាដែលបើអ្នកលក់ណាមួយសម្រេចចិត្តលក់បរិមាណតិច ឬច្រើនក៏មិនថ្វី និងចុងក្រោយបំផុតរាល់អ្នកចូលរួមក្នុងទីផ្សារមានការយល់ដឹងពីតម្លៃនិងមានព័ត៌មានសព្វគ្រប់។
ទាំងរូបអ្នកទាំងរូបខ្ញុំដឹងច្បាស់ណាស់ថា លក្ខខណ្ឌសម្រាប់គាំទ្រឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងល្អឥតខ្ចោះខាងលើនេះ មិនអាចទៅរួចទេ ក្នុងទីផ្សារមែនទែន ហើយយើងក៏ត្រេកអរដែរដែលការដែលគ្មានភាពល្អឥតខ្ចោះនេះបានជួយជំរុញឱ្យមានការច្នៃប្រឌិតនានាជាច្រើន។
ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះដែរ ភាពមិនល្អឥតខ្ចោះនេះក៏បានបើកផ្លូវឱ្យក្រុមហ៊ុនដែលចង់បានតែប្រាក់ចំណេញមានឱកាសរំលោភបំពានលើសេរីភាពបុគ្គលផងដែរ។ បទពិសោធនៅអាមេរិកជាសក្ខីភាពស្រាប់។ រដ្ឋាភិបាលក្រោមលោក អូបាម៉ា បានបិទភ្នែកអនុញ្ញាតឱ្យ Facebook និង Google ច្បាមយកនិងបង្កើនអំណាចឯកជនរបស់ខ្លួនយ៉ាងសម្បើម តាមរយៈការទិញយកក្រុមហ៊ុនដទៃទៀតជាច្រើន។ ការច្បាមយកអំណាចក្នុងវិស័យឯកជនធ្វើឱ្យការប្រកួតប្រជែងលែងមាន ហើយថែមទាំងអាចនាំទៅដល់ការប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពបុគ្គលទៀតផង (ដូចជាការប្តឹងទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អតិថិជនជាដើម)។ បើក្រុមហ៊ុនធំៗមិនអាចក្លាយជាអ្នកស្រឡាញ់សេរីភាពបុគ្គលបានទេនោះ តើអ្នកណាត្រូវគ្រប់គ្រង?
ដោយ លោក ព្រំម វីរ: LLB, LLM, PhD (2006 Nagoya University) បង្រៀនច្បាប់នៅ CamEd Business School (គំនិតក្នុងអត្ថបទនេះជារបស់តែអ្នកនិពន្ធប៉ុណ្ណោះ)
