ផ្សោតផ្កាឈូកនៅសមុទ្រខេត្ដកំពតកាលពីខែធ្នូ។ រូបថត មន្ទីរកសិកម្មខេត្ដ
កំពតៈ មនុស្ស ១ ក្រុមមានគ្នា ៤ ទៅ ៥ នាក់ ដែលអ្នកខ្លះកាន់កាមេរ៉ាថតរូប និងខ្លះកាន់ដៃដ្រូនភ្នែករំពៃមើលផ្ទៃទឹកសមុទ្រ ខណៈពួកគេកំពុងជិះទូកម៉ាស៊ីន ១ គ្រឿង ធ្វើដំណើរសង្កេតសត្វផ្សោតដ៏អស្ចារ្យនៅសហគមន៍ព្រែកត្នោតកាលពីចុងឆ្នាំមុន។ នោះគឺជាសកម្មភាពក្រុមការងារអង្គការអភិរក្សសមុទ្រកម្ពុជា (MCC) និងមន្ត្រីជំនាញជលផលខេត្តកំពត ព្រមទាំងសហគមន៍នេសាទបានចុះសង្កេតរកមើលសត្វផ្សោតសមុទ្រ។
ហ្វូងផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូក ឬហៅថាផ្សោតឃ្លៀច ១ ហ្វូង ងើបឡើងពីក្នុងផ្ទៃទឹកសមុទ្រជាមួយនឹងភាពសប្បាយរីករាយលោតដេញចាប់ត្រីស៊ី បែកទឹកខ្ចាយ ត្រូវបានក្រុមការងារអភិរក្សសមុទ្រថតបានទាំងរូបភាពសន្លឹកនិងរូបវីដេអូ។
លោក ស សូរិន្ទ នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកំពតបានឱ្យដឹងថា សកម្មភាពចុះស្រាវជ្រាវសត្វផ្សោតសមុទ្រនៅខេត្តកំពតនេះបានចាប់ផ្តើមតាំងពីឆ្នាំ ២០២២ រហូតដល់ដាច់ឆ្នាំ ២០២៣ ដើម្បីស្រង់ស្ថិតិសត្វផ្សោតសមុទ្រ ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលនៅតែមិនទាន់កំណត់បានទេ។ហេតុនេះហើយទើបឆ្នាំ ២០២៤ នេះក្រុមការងារជំនាញ និងអង្គការដៃគូនៅបន្តស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀតដើម្បីកំណត់ឱ្យបានចំនួនសត្វផ្សោតទាំងនោះ។
លោកបានប្រាប់ថា សត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូក ឬផ្សោតឃ្លៀចមិនមែនទើបតែមានវត្តមានក្នុងសមុទ្រខេត្តកំពតនោះទេ តែច្រើនឆ្នាំហើយដែលសត្វផ្សោតនោះត្រូវបានប្រជានេសាទប្រទះឃើញជារឿយៗ ប៉ុន្តែមិនធ្លាប់បានស្រង់ស្ថិតិឱ្យច្បាស់លាស់ទេ។លុះដល់មានកិច្ចសហការជាមួយអង្គការអភិរក្សសមុទ្រកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ ២០២២ ទើបមានការស្រាវជ្រាវរាប់ចំនួន។
តាមការសង្កេតបឋមគិតត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៣ ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវបានប្រទះឃើញសត្វផ្សោតឃ្លៀចប្រមាណពី ៤០ ទៅ ៤៦ ក្បាល។ ចំណែកប្រភេទផ្សោតក្បាលត្រឡោកមានប្រមាណពី ៣០ ទៅ ៤០ ក្បាលដែលកំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់សហគមន៍នេសាទត្រពាំងរពៅ សហគមន៍នេសាទចង្ហោន និងសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោត។ នេះបើតាមលោក ស សូរិន្ទ។
លោកបានប្រាប់ថា៖ «សត្វផ្សោតវារស់នៅតំបន់នោះដោយសារទី១ បរិស្ថានល្អ ទឹកស្អាត ហើយសម្បូរចំណី ព្រមទាំងមានការការពារពីក្រុមល្បាតរបស់មន្ត្រីរដ្ឋបាលជលផលបានល្អ។ ទន្ទឹមនឹងយើងក៏បានទម្លាក់ប្រអប់បេតុងធ្វើជាជម្រកសិប្បនិម្មិតការពារនៅតំបន់នោះជាច្រើនប្រអប់ផងដែរ»។
មន្ត្រីជំនាញដដែលប្រាប់ថាការងារស្រាវជ្រាវបន្តឆ្នាំ ២០២៤ នេះក្រុមការងារនឹងដាក់បន្ថែមឧបករណ៍ស្រូបសំឡេងសត្វផ្សោតទៅក្នុងទឹកសមុទ្រ។ ជាមួយគ្នានោះក៏អំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងអ្នកនេសាទចូលរួមការពារតំបន់នេះឱ្យបានកាន់តែប្រសើរ បើមានការចាប់បានសូមរាយការណ៍ និងលែងចូលជម្រកធម្មជាតិវិញ។
លោកថា៖ «ឆ្នាំ ២០២៤ នេះ យើងមានផែនការជាមួយអង្គការអភិរក្សសមុទ្រកម្ពុជា MCC បន្តតាមដាន និងដាក់ប្រដាប់ចាប់សំឡេង ដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់ថាតើហ្វូង[ផ្សោតសមុទ្រកំពត] វាមានប៉ុន្មានហ្វូង ហើយមានចំនួនប៉ុន្មានពិតប្រាកដ?»។
ការអភិរក្សសត្វផ្សោតនេះមិនត្រឹមតែជាការថែរក្សាប្រភេទសត្វកម្រលើពិភពលោកដែលស្ថិតក្នុងបញ្ជីក្រហមនៃអង្គការ IUCN នោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាការទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរទៅលេងកម្សាន្តនៅខេត្តកំពតផងដែរ។ សត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកតែងងើបឡើងនៅពេលទឹកសមុទ្រមិនសូវមានរលកចន្លោះពីខែវិច្ឆិកា ដល់ខែមីនា ពេលព្រឹកមុនថ្ងៃរះ និងពេលរសៀលចន្លោះពីម៉ោង ៣ ទៅ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់បន្ថែមពីមន្ត្រីជំនាញខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកំពត។
ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានពេលចុះអង្កេតសត្វផ្សោតនៅសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោតកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំមុន កញ្ញា ភាន់ សុភានី អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវថនិកសត្វសមុទ្រនៃអង្គការអភិរក្សសមុទ្រកម្ពុជាបានឱ្យដឹងថា តាមការចុះស្រាវជ្រាវកន្លងមក ក្រុមការងារបានប្រទះឃើញសត្វផ្សោតជាច្រើនហ្វូងដែលក្នុង ១ ហ្វូងមានប្រមាណពី ៨ ទៅ ១៥ ក្បាល។
កញ្ញាបានបន្តថា អ្វីដែលក្រុមការងារស្រាវជ្រាវបានឃើញគឺសត្វផ្សោតបានហែលជាក្រុមជាមួយកូនៗរបស់វា។ តាមរយៈការថតដោយ្រដូន ឃើញមានកូនសត្វផ្សោតតូចៗថ្មីៗជាច្រើន ដែលអាចបញ្ជាក់ថា ចំនួនសត្វផ្សោតកំពុងមានការកើនឡើង។
ផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកមានតែនៅក្នុងខេត្តកំពត និងកោះកុងប៉ុណ្ណោះ ដែលសរុបទៅអាចមានចន្លោះពី ១០០ ទៅ ២០០ ក្បាល។ ប្រភពដដែលបន្តថា ដើម្បីរក្សាចំនួនផ្សោតឱ្យនៅគង់វង្ស និងបន្តកើនឡើង MCC បានសហការជាមួយសហគមន៍នេសាទឱ្យជួយថែរក្សា និងកត់ត្រាចំនួនផងដែរ។
កញ្ញាបានបញ្ជាក់ថា៖ «គម្រោងអភិរក្សថនិកសត្វសមុទ្ររបស់យើងបានសហការជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋានផ្ទាល់ ដូចជាខាង ប្រជានេសាទ។ យើងផ្តល់ជូនគាត់ នូវប្រតិទិន ហើយឱ្យគាត់ចូលរួមកត់ត្រានៅរាល់ពេលបានឃើញ ផ្សោតក្នុងពេលចុះនេសាទ»។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវថនិកសត្វសមុទ្ររូបនេះបានឱ្យដឹងថា MCC ក៏បានអនុវត្តវិធីសាស្ត្រមួយចំនួនទៀតដើម្បីរក្សាសត្វផ្សោតឱ្យនៅគង់វង្ស និងកើនឡើងបាននោះគឺការទម្លាក់ប្រអប់បេតុងសិប្បនិម្មិតសម្រាប់ឱ្យត្រីដែលជាចំណីផ្សោតអាចពងកូនបាន និងការពារការនេសាទខុសច្បាប់ប្រើទូកអូស។
អ្នកស្រី ណាវ យេ អាយុ ៤៧ ឆ្នាំ ជាប្រធានគណៈកម្មការសហគមន៍នេសាទចង្ហោនបានឱ្យដឹងថា ប្រជាសហគមន៍នេសាទបានរួមគ្នាថែរក្សាសត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកដោយបានចូលរួមធ្វើប្រអប់បេតុងយកទៅទម្លាក់ក្នុងតំបន់ដែលសត្វផ្សោតរស់នៅ ព្រមទាំងចុះល្បាតថែរក្សាជាញឹកញាប់។
អ្នកស្រីបន្តថា ការរក្សាវត្តមានសត្វផ្សោតនេះអំណោយផលដល់ប្រជាសហគមន៍ឱ្យអាចរកចំណូលបន្ថែម តាមរយៈការជូនទេសចរជិះទូកកម្សាន្តមើលផ្សោត។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ អាចមកមើលផ្សោតនៅសហគមន៍យើងខ្ញុំបាន ផ្សោតងើបឡើងមិនមែនតែក្នុងសហគមន៍ព្រែកត្នោតទេ សហគមន៍ពួកខ្ញុំក៏ផ្សោតផុសឡើងដែរ។ ជាមួយគ្នានោះភ្ញៀវទេសចរក៏អាចមើលទេសភាពកោងកាង និងមើលសត្វស្លាបទៀតផង»។
ស្រដៀងគ្នានោះ លោក អ៊ុក សុវណ្ណារិទ្ធ អាយុ ៥២ ឆ្នាំ ជាប្រធានសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោតបានឱ្យដឹងដែរថា សហ-គមន៍របស់លោកក៏មានការចូលរួមថែរក្សាសត្វផ្សោតដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិផ្សេងៗទៀតផងដែរ។
លោកថា ការមកលេងកម្សាន្តក្នុងសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោត ភ្ញៀវទេសចរមិនត្រឹមតែអាចមើលផ្សោតដ៏អស្ចារ្យនោះទេ ប៉ុន្តែក៏អាចមើលផ្កាថ្ម ស្មៅសមុទ្រស្ទូចត្រីកម្សាន្ត និងមើលទេសភាពកោងកាងទៀតផង។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងមានទូក ២ គ្រឿង សម្រាប់ដឹកភ្ញៀវទេសចរកម្សាន្ត តំបន់សហគមន៍មានទទឹង ៣ គីឡូ បណ្តោយ ៣ គីឡូ អ៊ីចឹងយើងដឹកគាត់មើលជុំវិញតំបន់សហគមន៍ទាំងអស់ឱ្យតែគាត់ចង់ទៅមើល ជិះម្តងតម្លៃ ១៥ដុ ល្លារទៅមើលស្មៅសមុទ្រក៏បាន ផ្កាថ្មក៏បាន ផ្សោតក៏បាន»។
លោក សេង ប៊ុណ្ណា នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តកោះកុងបានឱ្យដឹងដែរថា សកម្មភាពនាំភ្ញៀវទេសចរទៅទស្សនាសត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកនៅខេត្តកោះកុង មិនសូវមានទេ។ សត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកនៅខេត្តកោះកុងមានប្រមាណ ៣០ ក្បាល រស់នៅម្តុំមាត់ពាម ពាមក្រសោប ឃុំពាមក្រសោប ស្រុកមណ្ឌលសីមា ។ លោកថា មន្ត្រីជំនាញកំពុងសកម្មក្នុងការងារអភិរក្ស ផ្សព្វផ្សាយដល់ប្រជានេសាទឱ្យបានយល់ដឹង និងចូលរួមអភិរក្ស បើកមានករណីជាប់មងត្រូវដោះលែងវិញ។
ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទធ្លាប់បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ ថា កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ដល់ថ្ងៃទី ២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣ ក្រុមការងារសិក្សាស្រាវជ្រាវថនិកសត្វសមុទ្រនៃអង្គកាអភិរក្សសមុទ្រកម្ពុជាបានចុះស្រាវជ្រាវ និងប្រទះឃើញ សត្វផ្សោតដែលមានទាំងផ្សោតក្បាលត្រឡោក និងផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូកចំនួនជាង ៥០ ក្បាល ដែលបញ្ជាក់ពីភាពជោគជ័យក្នុងកិច្ចសហការល្អក្នុងការអភិរក្ស។
ក្រសួងបញ្ជាក់ថា៖ «វត្តមាននៃសត្វផ្សោតទាំងនេះឆ្លុះបង្ហាញពីជោគជ័យនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អង្គការជាដៃគូ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធក្នុងការអភិរក្សធនធានជលផលដ៏កម្រ និងមានតម្លៃទាំងនេះឱ្យស្ថិតស្ថេរគង់វង្សសម្រាប់កម្ពុជានិយាយដោយឡែក និងសម្រាប់ពិភពលោកនិយាយជារួម»៕
