រូបថត បំប្លែងចេញ AI បង្ហាញពីបរិយាកាសក្នុងថ្នាក់រៀនដែលបំពាក់ដោយបច្ចេកេវិទ្យា។ ChatGPT
ភ្នំពេញ៖ នៅក្នុងបន្ទប់ពោរពេញដោយគ្រឿងអេឡិចត្រូនិកឯវិទ្យាស្ថានជាតិពហុបច្ចេកទេសកម្ពុជា (NPIC) រ៉ូបូតដ៏តូចច្រឡឹងមួយដែលរំលេចនូវទង់ជាតិកម្ពុជា និងពាក្យពេចន៍ភាសាខ្មែរ នៅលើអេក្រង់ទំហំ ៣,២អ៊ីញ បានបង្ហាញសមត្ថភាពពិសេសរបស់ខ្លួន។
បង្កើតឡើងដោយក្រុមនិស្សិត NPIC រ៉ូបូតតូចនេះអាចយល់ និងឆ្លើយតបជាភាសាខ្មែរ ជាការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពលើបច្ចេកវិទ្យាវៃឆ្លាត (AI) របស់និស្សិតកម្ពុជា។
នៅពេលធ្វើបទបង្ហាញ និស្សិតម្នាក់បាននិយាយជាមួយរ៉ូបូតថា «ជម្រាបសួរ» ហើយរ៉ូបូតក៏តបមកវិញថា «ជម្រាបសួរ»។
លោក នី វីរៈបុរា ប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវរ៉ូបូត និងជាសាស្ដ្រាចារ្យផ្នែកវិស្វកម្មអេឡិចត្រូនិក បានឱ្យដឹងថា៖ «យើងចង់បង្កើតជាប្រព័ន្ធទទួលស្គាល់សំឡេងស្វ័យប្រវត្ដិ ជាម៉ូដែលមួយ ដែលអាចបំប្លែងសំឡេងនិយាយភាសាខ្មែរទៅជាតួអក្សរខ្មែរនៅលើអេក្រង់ ដោយមិនចាំបាច់ភ្ជាប់អ៊ីនធឺណិត»។
នៅក្នុងគម្រោងនេះគឺប្រើប្រាស់ AI ជាប្រព័ន្ធដំណើរការខាងក្នុង ជាប្រភេទ AI ដែលត្រូវធ្វើការនៅលើម៉ាស៊ីនផ្ទាល់។
លោក បុរា បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «Khmer Automatic Speech Recognition៖ ជាប្រព័ន្ធ AI ដែលធ្វើការ train ទៅលើប្រភេទទិន្នន័យជាសំឡេងទៅតាមពាក្យនីមួយៗ។ ក្រោយការបង្វឹកត្រូវបានបញ្ចប់ AI នេះអាចធ្វើការទទួលយកធាតុចូលជាសំឡេងពីប្រភពសោតទស្សន៍ និងអាចបញ្ចេញជាតួអក្សរដែលត្រូវនឹងពាក្យដែលបាននិយាយជាសំឡេង»។
លោកបន្ដថា ចំពោះ Khmer Text to Speech ដោយសារប្រព័ន្ធដំណើរការផ្នែកខាងក្នុងរបស់កុំព្យូទ័រប្រើប្រាស់ជាតួអក្សរ ដើម្បីឱ្យរ៉ូបូតអាចឆ្លើយតបជាសំឡេងបានលុះត្រាតែមានប្រព័ន្ធ AI ដែលអាចធ្វើការទទួលយកធាតុចូលពី Khmer Automatic Speech Recognition ដែលជាតួអក្សរឱ្យទៅជាសំឡេងភាសាខ្មែរ។
ការរួមបញ្ចូលទាំងនេះគឺដើម្បីធ្វើការបង្កើតនូវប្រព័ន្ធស្វ័យប្រវត្ដិកម្ម ដែលអាចដំណើរការ voice recognition និង response ជាភាសាខ្មែរ។
រ៉ូបូតបំប្លែងសំឡេងទៅជាអក្សររបស់និស្សិតនៅវិទ្យាស្ថានពហុបច្ចេកទេសកម្ពុជា (NPIC)។ រូបថត ហុង រស្មី
លោក ឡេង ពិសិដ្ឋ សហស្ថាបនិក SabaiCode បានចែករំលែកការយល់ដឹងអំពីគម្រោងដែលទាក់ទងនឹង AI ដោយនិយាយថា AI គឺជាមុខវិទ្យាស្នូលមួយនៅ SabaiCode។
លោក ពិសិដ្ឋ បាននិយាយថា៖ «យើងចាត់ទុកវាជាបដិវត្តន៍បច្ចេកវិទ្យាដ៏អស្ចារ្យ ហើយចង់ប្រើវាដើម្បីជំរុញសមត្ថភាពសិស្សរបស់យើងឱ្យកាន់តែប្រសើរ»។
លោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «បច្ចុប្បន្នយើងកំពុងបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិកកម្រិតខ្ពស់ស្រដៀងនឹងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងការរៀនសូត្រ ដែលនឹងអភិវឌ្ឍ ឬរួមបញ្ចូលប្រព័ន្ធ AI ដើម្បីបង្កើនបទពិសោធន៍សិក្សា»។
ប្រព័ន្ធ AI ទាំងនេះនឹងផ្តល់ជូននូវផ្លូវសិក្សាផ្ទាល់ខ្លួន ខ្លឹមសារសម្របខ្លួន និងយន្តការមតិកែលម្អឆ្លាតវៃ ដោយធានាថា សិស្សអាចរៀនបានកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។
នៅ SabaiCode ពួកគេបានទទួលស្គាល់សក្តានុពលនៃបច្ចេកវិទ្យា AI ហើយមានគោលបំណងបង្កើតមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំសម្រាប់សិស្ស។
លោក ពិសិដ្ឋ ជឿជាក់ថា កម្ពុជាទើបតែចាប់ផ្តើមដំណើររបស់ខ្លួនដើម្បីអភិវឌ្ឍទេពកោសល្យ និងប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា AI។
លោកបន្ដថា៖ «កម្ពុជាត្រូវការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទិន្នន័យដ៏រឹងមាំមួយ ដើម្បីប្រមូល សម្អាត និងរក្សាទុកទិន្នន័យប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍន៍ប្រព័ន្ធ AI»។
លោកបានឱ្យដឹងថា ការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងលើ AI នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាការលើកទឹកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ហើយលោកមានសុទិដ្ឋិនិយមអំពីសក្ដានុពលសម្រាប់ការរីកចម្រើនក្នុងវិស័យនេះ។
លោក ចាន់ សុផល សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យនៃវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា (ITC) បានធ្វើបទបង្ហាញអំពីទិដ្ឋភាពទូទៅនៃ AI និងកម្មវិធីរបស់វា។
លោក សុផល បានចាប់ផ្តើមដោយកំណត់ AI ថា ជាការក្លែងធ្វើដំណើរការស៊ើបការណ៍របស់មនុស្សដោយម៉ាស៊ីន ជាពិសេស ប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ។
លោកបានសង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការផ្នែក ហាដវែរ (Hardware) និង សូហ្វវែរ (Software) ឯកទេស ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងបណ្តុះបណ្តាលខួរក្បាលវៃឆ្លាតដោយប្រើភាសាសរសេរកូដកម្មវិធីពេញនិយមដូចជា Python, R និង Java ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ AI។
ដោយលើកឡើងពីការវិវត្តន៍នៃ AI លោក សុផល បាននិយាយថា៖«នៅឆ្នាំ២០២៣ យើងបានឃើញការបោះជំហានយ៉ាងខ្លាំងនូវបច្ចេកវិទ្យា AI ជំនាន់ថ្មីដូចជា ChatGPT, Midjourney និង DALL-E»។
នៅក្នុងការថែទាំសុខភាព AI កំពុងធ្វើបដិវត្តការថែទាំអ្នកជំងឺតាមរយៈឧបករណ៍វិនិច្ឆ័យកម្រិតខ្ពស់ និងផែនការព្យាបាលផ្ទាល់ខ្លួន។
ឧស្សាហកម្មកម្សាន្តកំពុងប្រើប្រាស់ AI ដើម្បីបង្កើតបទពិសោធន៍កាន់តែស៊ីជម្រៅ និងអន្តរកម្មសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់។
លើសពីនេះ AI កំពុងផ្លាស់ប្តូរវិស័យកសិកម្ម ដោយបើកឱ្យប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសកសិកម្មច្បាស់លាស់ ដែលជួយបង្កើនទិន្នផលដំណាំ និង កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ធនធាន។
លោក សុផល បានពន្យល់ថា៖ «យើងបានបង្ហាញនូវបច្ចេកវិទ្យាសម្គាល់ផ្ទៃមុខ និងរថយន្តដែលបើកបរដោយខ្លួនឯង។ ឧទាហរណ៍ទាំងនេះបង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍ជាក់ស្តែង និងបញ្ហាប្រឈមដែលអាចកើតមាននៃការរួមបញ្ចូល AI ទៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ»។
ដោយលើកឡើងពីក្រមសីលធម៌នៃ AI លោក សុផល បានគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃការអភិវឌ្ឍន៍ប្រព័ន្ធ AI ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ។
លោកបានតស៊ូមតិសម្រាប់គោលការណ៍ណែនាំប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ ដើម្បីធានាថា បច្ចេកវិទ្យា AI ត្រូវបានប្រើសម្រាប់ភាពល្អប្រសើរដោយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើតម្លាភាព គណនេយ្យភាព និងការកាត់បន្ថយភាពលំអៀងនៅក្នុងក្បួនដោះស្រាយ AI ។
សិស្សរៀនបច្ចេកវិទ្យា AI នៅ SabaiCode ។ រូបថត សហការី
បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត (AI) បានធ្វើបដិវត្តវិធីដែលធ្វើឱ្យសិស្សប្រសើរឡើងនូវសមត្ថភាពអានរបស់ពួកគេជាមួយនឹងការណែនាំ «អក្ខរា» ជាកម្មវិធីអប់រំបច្ចេកវិទ្យាទូរស័ព្ទដំបូងគេដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការអប់រំឌីជីថល និងការអប់រំពីចម្ងាយនៃក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។
«អក្ខរា» ប្រើប្រាស់ AI ដើម្បីគាំទ្រការអនុវត្តការអានតាមរយៈមុខងារផ្សេងៗដែលត្រូវបានកែសម្រួលដើម្បីបង្កើនលទ្ធផលសិក្សា។
កម្មវិធីនេះផ្តល់នូវអត្ថបទនូវការលំបាកផ្សេងៗគ្នាពីសៀវភៅសិក្សាភាសាខ្មែរ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យសិស្សអនុវត្តតាមល្បឿនរបស់ពួកគេផ្ទាល់។
ប្រជាពលដ្ឋកម្ពុជានៅអនុវត្ដបច្ចេកវិទ្យា AI មិនទាន់ក្លាយជាអ្នកអភិវឌ្ឍ
លោក បុរា បានបន្ដថា៖ «Algorithm AI ដែលខ្ញុំបានប្រើត្រូវបានបង្កើតនៅសាកលវិទ្យាល័យមួយនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឈ្មោះ Carnegie Mellon University។ Algorithm នោះជាកញ្ចប់សូហ្វវែរ គ្រឹះសម្រាប់ធ្វើការបង្វឹក AI ជាប្រភេទ Automatic Speech Recognition»។
បច្ចេកវិទ្យា AI ដែលលោក បុរា បានអភិវឌ្ឍគឺអភិវឌ្ឍដោយរួមបញ្ចូលជាមួយ algorithms និង methods ដែលលោកបង្កើតដោយខ្លួនឯងធំៗចំនួនពីរ។
លោកបានលើកឡើងថា Dataset and data management software ប្រើប្រាស់សម្រាប់ប្រមូលទិន្នន័យសម្រាប់ការបង្វឹក ហើយ Text to speech ដែលអាចឱ្យរ៉ូបូតធ្វើការឆ្លើយតបមកកាន់អ្នកប្រើប្រាស់ជាសំឡេង។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់ជាមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត (AI) នៅឡើយទេ ដោយគ្រាន់តែជាអ្នកប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាមានស្រាប់ប៉ុណ្ណោះ។
លោក ស្រ៊ុន ចាន់ណារ៉េត សាស្ត្រាចារ្យនៅវិទ្យាស្ថានជាតិពហុបច្ចេកទេសកម្ពុជា ផ្នែកនាយកដ្ឋានវិស្វកម្មអេឡិចត្រូនិក បានផ្តល់ការវាយតម្លៃយ៉ាងច្បាស់លាស់អំពីទិដ្ឋភាព AI នៅកម្ពុជា។
លោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ “យើងមិនមានការអភិវឌ្ឍឧបករណ៍ AI ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើងទេ។ ភាគច្រើននៃកម្មវិធី AI ដែលយើងត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិ។យើងប្រើ Applied AI ដែលមានន័យថា វាត្រូវបានអភិវឌ្ឍ ហើយយើងគ្រាន់តែអនុវត្តវាប៉ុណ្ណោះ»។
លោក លីម សង្វា សហស្ថាបនិក និងនាយកប្រតិបត្ដិ ArrowDot បានឱ្យដឹងថា ទីផ្សារនៅកម្ពុជាមិនទាន់ប្រើប្រាស់មុខងារសំខាន់ណាមួយរបស់ AI នៅឡើយទេ។ ការប្រើប្រាស់នេះ ស្ថិតក្នុងកម្រិតមួយដែលហៅថា Robotic Process Automation ជាដំណើរការស្វ័យប្រវត្ដិកម្ម ដោយមិនទាន់អាចចាត់ទុកថាជា AI ក្នុងកម្រិតប្រព័ន្ធមួយដែលចេះគិត វិភាគទិន្នន័យនៅឡើយទេ ដោយសារវាធ្វើតាមប្រព័ន្ធរៀបចំឡើងសម្រាប់ដំណើរការក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពោលគឺទៅតាមអ្វីដែលអ្នកប្រើប្រាស់កំណត់ឱ្យនោះទេ។
លោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «យើងនៅកំណត់ការប្រើប្រាស់តាមរយៈការសរសេរកូដ ឬប្រ៉ូក្រាម ដោយវាមិនទាន់ត្រូវបានចាត់ទុកស្ថិតក្នុងកម្រិត AI នោះទេ។ អ្វីដែលយើងប្រើប្រាស់រាល់ថ្ងៃ និងអ្វីដែលយើងបាននិងកំពុងតែបង្រៀនក៏ទាន់មានការបញ្ចូលបច្ចេកវិទ្យា AI នៅឡើយទេ គឺស្ថិតក្នុងកម្រិត Robotic Process Automation»។
លោក លីម សង្វា សហស្ថាបនិក និងនាយកប្រតិបត្ដិ ArrowDot បង្ហាញរ៉ូបូតមួយ ទៅលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីខែធ្នូ ២០២៣។ រូបថត សហការី
លោកបន្ដថា ទាំង Software Development ឬ Hardware មិនទាន់ត្រូវបានបញ្ចូលបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិតនេះនៅឡើយ ដោយសារវាមិនចេះវិភាគទិន្នន័យ និងសម្រេចចិត្ដលើអ្វីដែលវាទទួលបាននោះទេ។
អនាគតបច្ចេកវិទ្យា AI នៅកម្ពុជា
លោក ពិសិដ្ឋ ជឿជាក់ថា កម្ពុជាទើបតែចាប់ផ្តើមដំណើររបស់ខ្លួនដើម្បីអភិវឌ្ឍទេពកោសល្យ និងប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា AI។
លោកបាននិយាយថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទិន្នន័យដ៏រឹងមាំមួយ ដើម្បីប្រមូល សម្អាត និងរក្សាទុកទិន្នន័យប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់ការបណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធ AI»។
លោកបានបន្តថា ការចាប់អារម្មណ៍កាន់តែខ្លាំងឡើងលើ AI នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាការលើកទឹកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ហើយមានសុទិដ្ឋិនិយមអំពីសក្ដានុពលសម្រាប់ការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងក្នុងវិស័យនេះ។
លោក សង្វា លោកបានលើកឡើងថា ធនធានរបស់លោកនៅកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីបច្ចេកវិទ្យានេះឱ្យបានលឿនដើម្បីបោះជំហានតាមឱ្យទាន់ការអភិវឌ្ឍរបស់ពិភពលោក។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «បច្ចុប្បន្ននេះ ArrowDot ប្រើប្រាស់មុខងារ AI មួយចំនួនក្នុងការធ្វើស្វ័យប្រវត្ដិកម្មឱ្យចេះវិភាគទិន្នន័យ ហើយទាក់ទងការងារ Business Development ខាងខ្ញុំប្រើប្រាស់មុខងារ AI ដើម្បីធ្វើស្វ័យប្រវត្ដិនូវមាតិកាមួយចំនួនសម្រាប់ Marketing Materials និង Proposal ជាដើម»។
ការអភិវឌ្ឍន៍ និងការអនុវត្តបច្ចេកវិទ្យា AI នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៅឡើយ ប៉ុន្តែការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ស្ថាប័នដូចជា NPIC, SabaiCode និង ArrowDot បង្ហាញពីអនាគតដ៏ជោគជ័យ។
ខណៈដែលប្រទេសនេះបន្តកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទិន្នន័យ និងបណ្តុះបណ្តាលទេពកោសល្យវ័យក្មេងរបស់ខ្លួន បដិវត្តន៍ AI នៅកម្ពុជានឹងនាំមកនូវវឌ្ឍនភាពសំខាន់ៗលើវិស័យផ្សេងៗ ដែលជំរុញប្រទេសជាតិឆ្ពោះទៅរកយុគសម័យថ្មីនៃការច្នៃប្រឌិតបច្ចេកវិទ្យា៕
