ផ្ទាំងប៉ាណូផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់នៃការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង។ រូបថត AKP
ភ្នំពេញ៖ ជំហានឆ្ពោះទៅរកការដោះស្រាយបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹងនៅកម្ពុជាកំពុងត្រូវបានកត់ត្រាក្នុងសៀវភៅសស្តីពីគោលនយោបាយគ្រឿងស្រវឹង ដែលនឹងបោះពុម្ពនៅថ្ងៃទី ២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខ។
កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមីនា តំណាងមកពី CCF នៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌កម្ពុជា សមាគមអ្នកនាំចូល និងចែកចាយស្រាបៀរ វិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី និងវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយសាធារណៈអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានមកជួបជុំគ្នាក្នុងសិក្ខាសាលាស្តីពីសុខភាពសាធារណៈ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅកម្ពុជា។
ឯកសារនេះមានគោលបំណងផ្តល់នូវផែនទីបង្ហាញផ្លូវយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់ការពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិគ្រឿងស្រវឹងរបស់ប្រទេស ការលើកកម្ពស់ការទទួលទានប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ និងការដោះស្រាយអាកប្បកិរិយាស្រវឹងដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់។
ក្របខណ្ឌគោលនយោបាយនេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយការយល់ដឹងពីសិក្ខាសាលាសន្ទនាកម្រិតខ្ពស់នាពេលថ្មីៗនេះ ដែលបានប្រមូលផ្តុំអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ អ្នកជំនាញសុខភាពសាធារណៈ និងអ្នកតំណាងឧស្សាហកម្ម ដើម្បីពិភាក្សាអំពីដំណោះស្រាយដែលសមស្របទៅនឹងបរិបទសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចតែមួយគត់របស់កម្ពុជា។
ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានលើកឡើងពីតម្រូវការបន្ទាន់សម្រាប់បទប្បញ្ញត្តិច្បាស់លាស់ និងយន្តការអនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីទប់ស្កាត់គ្រោះថ្នាក់ដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង ខណៈពេលដែលមានតុល្យភាពផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច។
លោក Ed Ratcliffe នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយសាធារណៈអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា កិច្ចសន្ទនាផ្តោតលើប្រធានបទសំខាន់ៗចំនួនពីរ៖ ការគាំទ្រការសម្របសម្រួល និងការដោះស្រាយដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា៖ «យើងកំពុងស្វែងរកការគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកគោលនយោបាយ ដោយទាញយកមេរៀនពីជុំវិញពិភពលោក។ នេះមិនមែនជាបញ្ហាកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះទេ វាជាបញ្ហាប្រឈមជាសាកលដែលប្រទេសនានាដោះស្រាយតាមវិធីផ្សេងៗគ្នា»។
លោកបន្ដថា៖ «វិធីសាស្ត្រនៃសង្គមទាំងមូលគឺចាំបាច់ លើសពីបទប្បញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាល នេះរួមបញ្ចូលទាំងតួនាទីនៃឧស្សាហកម្មគ្រឿងស្រវឹង វិស័យបដិសណ្ឋារកិច្ច ទេសចរណ៍ អ្នកលក់រាយ ភោជនីយដ្ឋាន និងសុខភាព»។
បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗដែលត្រូវបានកំណត់រួមមានកង្វះការយល់ដឹងរបស់អ្នកទទួលទានទាក់ទងនឹងបរិមាណគ្រឿងស្រវឹង និងការទទួលទានដែលមិនប៉ះពាល់សុខភាព អត្រាខ្ពស់នៃការទទួទទានគ្រឿងស្រវឹងរបស់យុវជនមិនទាន់គ្រប់អាយុ និងហានិភ័យសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង។
និន្នាការនៃការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង
ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងនូវគំរូការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា ប្រធានក្រុមការងារគ្រប់គ្រងគ្រឿងស្រវឹង (ACWG) បានឱ្យដឹងថា តម្រូវការស្រាបៀរកម្ពុជាមានប្រមាណ ១,១ ពាន់លានលីត្រ ដែល ៩៨ ភាគរយផ្គត់ផ្គង់ដោយផលិតកម្មក្នុងស្រុក។
ហើយបើតាមស្ថិតិរបស់នាយកដ្ឋានពន្ធដារ និងគយ និងរដ្ឋាករក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ការនាំចូលមានប្រហែល១១លានលីត្រប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងចំណោមភេសជ្ជៈមានជាតិអាល់កុល ស្រាបៀរមានប្រហែល ៨៨ ភាគរយនៃទីផ្សារ គ្របដណ្តប់ជាចម្បងដោយស្រាបៀរតម្លៃទាប ដែលតំណាងឱ្យចំណែកទីផ្សារធំជាងនៅក្នុងប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត។
យោងតាមការសិក្សាឆ្នាំ ២០២២ ដោយក្រុមហ៊ុនអាហារ និងភេសជ្ជៈរបស់ជប៉ុន Kirin Holding ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ២១ នៅលើពិភពលោកសម្រាប់ការទទួលទានស្រាបៀរទាក់ទងទៅនឹងប្រាក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំ ជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់ជាមធ្យម ៧២,២ លីត្រក្នុងមនុស្សម្នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ស្មើនឹង ២១៨ កំប៉ុង ឬ ១៣៦ ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។
វិស័យស្រាបៀររួមចំណែកដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិតាមរយៈចំណូលពន្ធ ការបង្កើតការងារ និងកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប។
វាបានបង្កើតការងារចំនួន៣៣៩៣នាក់ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ កើនឡើងដល់ ៤៨០៣នាក់ នៅឆ្នាំ ២០២៣ នៅទូទាំងដំណាក់កាលផលិតកម្ម ការចែកចាយ និងការលក់។ លើសពីនេះ វិស័យនេះជួយដល់វិស័យទេសចរណ៍ និងកីឡាថែមទៀត។
លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិ
ការស្ទង់មតិវាយតម្លៃទម្លាប់នៃការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញពីនិន្នាការដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល ដែលទាមទារឱ្យមានកិច្ចអន្តរាគមន៍គោលនយោបាយជាបន្ទាន់។
អ្នកស្រី ងីម ចាន់តារា នាយិកាប្រតិបត្តិ MM4A បានបង្ហាញលទ្ធផលការសិក្សាដែលគ្របដណ្តប់គ្រប់តំបន់សំខាន់ៗ រួមទាំង ទំនាប ខ្ពង់រាប បឹងទន្លេសាប និងសមុទ្រ ដោយបានស្ទង់មតិមនុស្សចំនួន ១៣៦៣ នាក់ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៨ ឆ្នាំឡើងទៅ។
អ្នកស្រី ចាន់តារា បានរាយការណ៍ថា ៨៦ភាគរយនៃអ្នកឆ្លើយតបបានសារភាពថាបានប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ដោយបុរសមានចំនួនច្រើនជាងស្ត្រី។ នេះបង្ហាញពីអត្រាប្រេវ៉ាឡង់ដ៏ខ្លាំងនៃការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង ជាពិសេសក្នុងចំណោមបុរស។
និន្នាការមួយបានបង្ហាញថា មនុស្ស ១៣ភាគរយ បានអ្នកទទួលគ្រឿងស្រវឹងមុនពេលឈានដល់អាយុ ១៨ ឆ្នាំ ដែលបញ្ជាក់ពីអត្រាប្រេវ៉ាឡង់នៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងមិនទាន់គ្រប់អាយុ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ការប៉ះពាល់នឹងគ្រឿងស្រវឹងដំបូងនេះអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខភាព និងអាកប្បកិរិយារយៈពេលវែង ដោយបង្កើនការជូនដំណឹងដល់អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ និងអ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពដូចគ្នា»។
អ្នកស្រី ចាន់តារា បានលើកឡើងពីការស្ទង់មតិថា ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងភាគច្រើនកើតឡើងនៅផ្ទះជាជាងនៅក្នុងបារ ឬភោជនីយដ្ឋាន ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ដ៏រឹងមាំទៅនឹងការជួបជុំគ្រួសារ និងការជួបជុំក្នុងសង្គម។
និន្នាការនេះបង្ហាញពីតួនាទីនៃគ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសង្គម និងគ្រួសារ ដែលវាត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាញឹកញាប់ក្នុងអំឡុងពេលប្រារព្ធពិធី ឬសកម្មភាពជាក្រុម។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ស្ថិតិគួរឱ្យព្រួយបារម្ភមួយទៀតពីការស្ទង់មតិបានបង្ហាញថា ៣៣ភាគរយ នៃអ្នកទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងបានសារភាពថា ទទួលទានហើយបើកបរ ដែលភាគច្រើនជាងបុរស»។
នេះបង្កើនការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍ និងតម្រូវការសម្រាប់បទប្បញ្ញត្តិតឹងរ៉ឹង និងយុទ្ធនាការយល់ដឹងជុំវិញការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង និងការបើកបរ។
ជាចុងក្រោយ ការស្ទង់មតិបានវាយតម្លៃកម្រិតហានិភ័យនៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លើយសំណួរ ដោយរកឃើញថា ជិត ៤០ភាគរយបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងប្រភេទហានិភ័យមធ្យមទៅខ្ពស់ ដោយផ្អែកលើការវាយតម្លៃស្តង់ដានៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង។ ផ្ទុយទៅវិញ ៦០ភាគរយត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ថា មានហានិភ័យទាប។
អ្នកស្រី ចាន់តារា បានកត់សម្គាល់ថា៖ «ការរកឃើញទាំងនេះទាមទារឱ្យមានកិច្ចអន្តរាគមន៍គោលដៅ ជាពិសេសក្នុងការដោះស្រាយក្រុមមនុស្សមិនទាន់គ្រប់អាយុ ការបើកបរគ្រឿងស្រវឹង និងការយល់ដឹងពីអ្នកទទួលទាន។ ទិន្នន័យនឹងប្រើជាមូលដ្ឋានសម្រាប់បង្កើតសៀវភៅសដែលនឹងបោះពុម្ពឆាប់ៗ»។
បញ្ហាប្រឈមផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងបទប្បញ្ញត្តិ
លោក ឆេង គឹមឡុង នាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌលនវានុវត្តន៍ផ្នែកអភិបាលកិច្ច និងប្រជាធិបតេយ្យនៃវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី បានគូសបញ្ជាក់អំពីការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃទីផ្សារគ្រឿងស្រវឹងរបស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងកើនឡើងទ្វេដងនៅឆ្នាំ ២០៣២ ដើម្បីឈានដល់ ២,២ ពាន់លានដុល្លារ។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចនេះបង្ហាញទាំងឱកាស និងបញ្ហាប្រឈមផ្នែកច្បាប់។
លោក គឹមឡុង បានឱ្យដឹងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងធ្វើការលើការអនុវត្តការទទួលទានប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ។ ប៉ុន្តែការវិវឌ្ឍន៍នៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងផលិតផលគ្រឿងស្រវឹងមានសភាពយឺតយ៉ាវ ដែលវាស្ថិតក្នុងទម្រង់ព្រាងអស់រយៈពេលជិតមួយទសវត្សរ៍មកហើយ»។
លោកបានបន្ដថា៖ «ចាំបាច់ត្រូវមានតុល្យភាពរវាងលទ្ធផលសុខភាព និងលទ្ធផលសេដ្ឋកិច្ច។ បទប្បញ្ញត្តិច្បាស់លាស់ និងមានប្រសិទ្ធភាព រួមជាមួយនឹងការសហការក្នុងឧស្សាហកម្ម គឺចាំបាច់ដើម្បីធានានូវការទទួលទានប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ខណៈពេលដែលគាំទ្រដល់ភាពធន់នឹងសេដ្ឋកិច្ច»។
លោកក៏បានលើកឡើងពីតម្រូវការសម្រាប់គោលការណ៍ណែនាំស្តីពីការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មគ្រឿងស្រវឹងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលលើកកម្ពស់ការប្រកួតប្រជែងដោយយុត្តិធម៌ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនផលិត ខណៈពេលដែលទប់ស្កាត់ការអនុវត្តទីផ្សារដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់។
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនាពេលថ្មីៗនេះ រួមទាំងក្រមសីលធម៌ដែលបានចុះហត្ថលេខារវាងក្រសួងព័ត៌មាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម បាននិងកំពុងដំណើរការ។ ប៉ុន្តែវាទាមទារឱ្យមានការអនុវត្តបន្ថែមទៀត និងការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធកាន់តែទូលំទូលាយ។
ការអនុវត្តល្អបំផុតជាសកល និងអនុសាសន៍គោលនយោបាយ
អ្នកស្រី Marjana Martinic ស្ថាបនិក និងជានាយកប្រតិបត្តិនៃ MM Science & Policy Advisory បានផ្តល់ការយល់ដឹងអំពីការអនុវត្តរបស់អន្តរជាតិដែលអាចណែនាំការអភិវឌ្ឍន៍គោលនយោបាយនៅកម្ពុជា។
អ្នកស្រីបានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃគោលការណ៍ណែនាំអំពីការទទួលទានដ៏ត្រឹមត្រូវ ការអប់រំអ្នកទទួលទាន និងបទប្បញ្ញត្តិស្តង់ដា។
អ្នកស្រី Martinic បានថ្លែងថា៖ «យើងបានចែករំលែកការអនុវត្តល្អបំផុតពីប្រទេសផ្សេងៗ ដោយទទួលស្គាល់ថាគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់មានបរិបទវប្បធម៌ និងសង្គមខុសៗគ្នា»។
អ្នកស្រីក៏បានពិភាក្សាអំពីសារៈសំខាន់នៃការណែនាំភេសជ្ជៈស្តង់ដា អាយុដែលអាចទិញគ្រឿងស្រវឹងស្របច្បាប់ និងការកំណត់ជាតិអាល់កុលក្នុងឈាមដ៏តឹងរឹងសម្រាប់សុវត្ថិភាពចរាចរណ៍។
ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាមានបទប្បញ្ញត្តិសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍មួយចំនួនរួចជាស្រេច អ្នកស្រីបានលើកទឹកចិត្តរដ្ឋាភិបាលឱ្យអនុម័តវិធានការបន្ថែមដែលស្របតាមស្តង់ដាអន្តរជាតិ។
នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជារៀបចំចេញសៀវភៅសស្តីពីគោលនយោបាយគ្រឿងស្រវឹង លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិនេះផ្តល់នូវទិន្នន័យសំខាន់សម្រាប់ការរៀបចំវិធីសាស្ត្ររបស់ប្រទេសក្នុងការកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង។
ទីផ្សារគ្រឿងស្រវឹងដែលកំពុងកើនឡើង គួបផ្សំនឹងនិន្នាការទាក់ទងការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងមិនទាន់គ្រប់អាយុ ការបើកបរក្នុងស្ថានភាពស្រវឹង និងការយល់ដឹងរបស់អ្នកទទួល គូសបញ្ជាក់ពីតម្រូវការក្របខ័ណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិដែលមានតុល្យភាពល្អជាបន្ទាន់៕
