ទិដ្ឋភាពរាជធានីភ្នំពេញ។ រូបថត យូសុះ អាប់ឌុលរ៉ាហ៊ីម
ភ្នំពេញ : នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជួបប្រទះនឹងជំងឺរាតត្បាត ក៏ដូចជាការកើនឡើងនៃភាពតានតឹងផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងការប្រែប្រួលទីផ្សារ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសងាយរងគ្រោះមួយផងដែរ។
ការពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើកត្តាខាងក្រៅ ដូចជា ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស រួមទាំងមហាយក្សចិន សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាវិស័យអចលនទ្រព្យដែលកំពុងរីកចម្រើន ប៉ុន្តែងាយរងគ្រោះនោះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាគឺពោរពេញដោយបញ្ហាប្រឈមដែលទាមទារការអនុវត្ដយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ត្រឹមត្រូវ។
បញ្ហាប្រឈមដែលកម្ពុជាកំពុងជួប រួមទាំងតំបន់អាស៊ាន+៣ ដូចដែលបានរៀបរាប់នៅក្នុងសិក្ខាសាលាកាលពីថ្ងៃទី ១៣ ឧសភា ស្តីពី «2024 ASEAN+3 Regional Economic Outlook (AREO) Cambodia Outreach Seminar: Navigating Tomorrow» ដោយអ្នកស្រី Marthe Hinojales សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់នៅ ASEAN+3 បានគូសបញ្ជាក់ពីបញ្ហាហានិភ័យ និងភាពងាយរងគ្រោះទាំងក្នុង និងក្រៅ។
សិក្ខាសាលាដែលធ្វើឡើងនៅសណ្ឋាគារ Rosewood នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែឧសភានេះ ជាវេទិកាមួយសម្រាប់អ្នកសេដ្ឋកិច្ច និងអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈលើបញ្ហាប្រឈមដែលកើតមានចំពោះកម្ពុជា និងតំបន់អាស៊ាន+៣។
ចំពោះបញ្ហាខាងក្រៅ សុខភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជាតិត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងដំណើរការនៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកធំៗ ដែលជាប្រភពដ៏សំខាន់នៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស និងទេសចរណ៍។
អ្នកស្រី Hinojales បានធ្វើបទបង្ហាញថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាងាយរងគ្រោះចំពោះការប្រែប្រួលតម្លៃសកល ជាពិសេសការកើនឡើងនៃតម្លៃប្រេង និងអាហារដែលបង្កឡើងដោយភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ឬភាពមិនប្រក្រតីនៃអាកាសធាតុ ដូចជា បាតុភូត អែល នីណូ ដែលអាចនាំឱ្យមានសម្ពាធអតិផរណាកើនឡើង»។
អ្នកស្រីបានបន្ដថា៖ «ចំពោះបញ្ហាក្នុងស្រុក វិស័យអចលនទ្រព្យកម្ពុជាបង្ហាញពីភាពងាយរងគ្រោះដ៏ធំ។ បើទោះបីជាមានការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សក៏ដោយ ក៏វិស័យនេះត្រូវបានញាំញីដោយបំណុលធនាគារដែលអាចធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុមានអស្ថិរភាព»។
សិក្ខាសាលា ស្តីពី «2024 ASEAN+3 Regional Economic Outlook (AREO) Cambodia Outreach Seminar: Navigating Tomorrow» ធ្វើឡើងនៅ សណ្ឋាគារ Rosewood កាលពីថ្ងៃទី ១៣ ឧសភា
លោក ឃូ វុឍ្ឍី អគ្គនាយកគោលនយោបាយ និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នៃធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា មានឱ្យដឹងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនៅឆ្នាំនេះ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានភាពធន់ ប៉ុន្តែត្រូវតែទប់ទល់នឹងហានិភ័យជាច្រើន ជាពិសេសបណ្តាប្រទេសអាស៊ី។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាបានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយជំងឺរាតត្បាត ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនពឹងផ្អែកលើវិស័យខាងក្រៅ រួមមានការនាំចេញវាយនភណ្ឌ និងសម្ភារៈធ្វើដំណើរ ទេសចរណ៍ និងសំណង់ ដែលទាំងអស់នេះរងផលប៉ះពាល់ដោយពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបដែលចុះកិច្ចសន្យាយ៉ាងខ្លាំង។
លោក វុឍ្ឍី បានកំណត់បញ្ហាសំខាន់ៗចំនួនបី។ ទី១ កម្ពុជាមានប្រជាជនវ័យក្មេង ជាបញ្ហាក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ការគ្រប់គ្រងចំនួនប្រជាជនវ័យក្មេងគឺជាបញ្ហាប្រឈមមួយ ដោយសារការបង្កើតការងារត្រូវតែគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរយៈពេលវែង។
ទន្ទឹមនឹងនោះ លោកបានបន្ដថា ការអប់រំ និងការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដើម្បីធានាបាននូវការបង្កើនផលិតភាព។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ទីពីរ ការពិតដែលថាទីផ្សារនាំចេញទំនិញសម្រាប់ផលិតផលចិនគឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ខណៈដែលការនាំចូលវត្ថុធាតុដើមដ៏ធំរបស់យើង មកពីប្រទេសចិន អាចបង្ហាញពីភាពមិនប្រាកដប្រជា គ្រោះថ្នាក់ និងហានិភ័យ»។ ដោយសារតែបញ្ហានេះ លោកបានពន្យល់ថា ភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក-ចិន អាចបង្កហានិភ័យសេដ្ឋកិច្ចចុះថយ។
លោក ឃូ វុឍ្ឍី អគ្គនាយកគោលនយោបាយ និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ នៃធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា។ ហុង រស្មី
លោក អ៊ុង លុយណា អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគោលនយោបាយនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ក៏បានលើកឡើងពីហានិភ័យដែលអាចកើតមានចំពោះសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា អត្រាការប្រាក់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែជាកង្វល់។
លោកបានប្រាប់ក្នុងអំឡុងពេលពិភាក្សាជាក្រុមថា៖ «វាមានឥទ្ធិពលផ្ទាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើសេដ្ឋកិច្ច ពីព្រោះយើងជួបបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចមិននឹងន»។
លោកបានព្រមានថា អត្រាការប្រាក់ និងភាពរឹងមាំនៃរូបិយប័ណ្ណអាមេរិកអាចនឹងប៉ះពាល់ដល់ការប្រកួតប្រជែងរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ លោក លុយណា និយាយថា ហានិភ័យទីពីរពាក់ព័ន្ធនឹងភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។
លោកបានឱ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំមានន័យថា ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិលើគោលនយោបាយការបរទេសមានសារៈសំខាន់ណាស់។ បើនិយាយពីការធ្វើឱ្យមានកំណើន វាមានភាពតានតឹងខ្លាំងណាស់»។
ហានិភ័យទីបីត្រូវតែពិនិត្យតាមទស្សនៈម៉ាក្រូ អនុបាតឥណទានឯកជនរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចំពោះផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបគឺជាផ្នែកមួយនៃកម្រិតខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងតំបន់ ដែលជាការព្រួយបារម្ភពិតប្រាកដ។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា៖ «បន្ទាប់ពីជំងឺរាតត្បាត វាដូចជាផ្ទុះឡើង»។
យោងតាមទិន្នន័យរបាយការណ៍ កំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់កម្ពុជា ហាក់ដូចជាមានភាពធន់ ដែលបង្ហាញសញ្ញានៃការងើបឡើងវិញក្រោយជំងឺរាតត្បាត ជាមួយនឹងនិន្នាការកើនឡើងដែលព្យាករណ៍ថានឹងបន្តទៅអនាគតដ៏ខ្លី។
របាយការណ៍បានកត់សម្គាល់ថា កំណើននេះត្រូវបានគាំទ្រដោយការកើនឡើងបន្តិចម្តងៗទាំងការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និងលំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ដែលកើតឡើងពីទំនុកចិត្តអាជីវកម្ម ក៏ដូចជាការលើកទឹកចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងគោលបំណងជំរុញសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច។
នៅឆ្នាំ ២០២៣ កំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ពិតប្រាកដរបស់កម្ពុជាត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាមាន ៥,៣ ភាគរយកើនឡើងបន្តិចពី ៥,២ ភាគរយ។ អតិផរណាដែលកើនឡើងដល់ ៥,៣ ភារយ ក្នុងឆ្នាំ២០២២ បានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម ២,១ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ ដោយសារការបន្ធូរបន្ថយតម្លៃប្រេង និងអាហារពិភពលោក។
វិស័យខាងក្រៅក៏បានបង្ហាញពីភាពប្រសើរឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ផងដែរ ដោយសមតុល្យគណនីចរន្តបានផ្លាស់ប្តូរពីឱនភាព ២៥,៧ ភាគរយ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ទៅជាអតិរេកតូចមួយនៃ ១ ភាគរយ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងឆ្នាំ ២០២៣។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សុខភាពសារពើពន្ធនៅតែជាកង្វល់ ដោយសមតុល្យសារពើពន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលរំពឹងថានឹងកាន់តែអាក្រក់ទៅ - ៦,៩ ភាគរយ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដោយសារតែការប្រមូលចំណូលយឺត និងការកើនឡើងនៃការចំណាយលើកម្មវិធីសង្គម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលសំដៅដល់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងភាពធន់។
លោក Hoe Ee Khor ប្រធានសេដ្ឋវិទូរបស់ AMRO បាននិយាយថា ប្រទេសភាគច្រើនរីកចម្រើនលឿនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ប៉ុន្តែវាមានដែនកំណត់ចំពោះល្បឿនដែលអ្នកអាចរីកចម្រើនបាន។
លោកបានពន្យល់ថា៖ «យើងអាចជំរុញសេដ្ឋកិច្ចដោយការចំណាយកាន់តែច្រើន រួមទាំងកំណើនឥណទានខ្ពស់ និងការចំណាយអាជីវកម្មខ្ពស់ ប៉ុន្តែកំណើនបែបនេះមិនមាននិរន្តរភាពទេ។ ខ្ញុំគិតថា រឿងសំខាន់គឺត្រូវកែលម្អមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដូចជា ទម្រង់ច្បាប់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាដើម។ ប្រសិនបើអ្នកមើលទៅលើកំណើន យើងគិតថា វាអាចនឹងមាន ៨ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយវាអស្ចារ្យណាស់»។
លោកបានកត់សម្គាល់ពីសារៈសំខាន់នៃគោលនយោបាយសារពើពន្ធដ៏រឹងមាំ ដោយបន្ថែមថា ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់បានរកឃើញថា ការការពារសង្គមរបស់ពួកគេមិនគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។
លោកបានបន្ដថា៖ «ឧទាហរណ៍មួយនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគឺផ្លូវល្បឿនលឿនថ្មី។ វាពិតជាបានបើកចំហដល់វិស័យទេសចរណ៍រវាងខេត្តព្រះសីហនុ និងភ្នំពេញ។ ឥឡូវនេះយើងឃើញភ្ញៀវទេសចរជាច្រើននៅលើឆ្នេរ។ កំណើនទេសចរណ៍ក្នុងស្រុកមាននិរន្តរភាព»។
លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ ពីរបៀបដែលកម្ពុជាឥឡូវនេះកំពុងទាក់ទាញការវិនិយោគយ៉ាងច្រើនពីប្រទេសចិន និងជុំវិញពិភពលោក ឧទាហរណ៍ក្នុងវិស័យកាត់ដេរ និងផលិតកង់។ ពួកគេកំពុងទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីការពិតដែលថាតម្លៃពលកម្មនៅទីនេះគឺថោកជាងប្រទេសជាច្រើនទៀត។ លោក Khor ព្រមានថា ប្រសិនបើតម្លៃពលកម្មកើនឡើង កម្ពុជាអាចនឹងបាត់បង់សមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងខ្លះ។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «នោះហើយជាមូលហេតុដែលខ្ញុំគិតថា វាមានសារៈសំខាន់ក្នុងការផ្តោតលើមូលដ្ឋានគ្រឹះ ព្យាយាមបណ្ដុបណ្ដាញជំនាញ កែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ដូច្នេះអ្នកអាចបន្ថែមតម្លៃ និងទាក់ទាញការវិនិយោគដែលមានតម្លៃខ្ពស់ជាងនេះ»។
លោកបានបន្ថែមថា អាស៊ីត្រូវការបង្កើតភាពធន់ និងលទ្ធភាពនៃការកើនឡើងអត្រាការប្រាក់ដែលជំរុញដោយអតិផរណា។
លោក លុយណា បាននិយាយថា ខណៈពេលដែលកំណើន GDP មានសារៈសំខាន់ វាត្រូវតែមាននិរន្តរភាព ជាមួយនឹងប្រភេទនៃការអភិវឌ្ឍន៍ពហុវិស័យ។
លោកបានកត់សម្គាល់ថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានធ្វើបានល្អជាមួយនឹងកម្មវិធីកំណែទម្រង់ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈរបស់ខ្លួន។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺរាតត្បាតនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញអនុបាតឥណទានឯកជនធៀបនឹងកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដែលមានស្ថេរភាពខ្លាំង ខណៈប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀតមិនអាចធ្វើបាននោះទេ។
លោក វុឍ្ឍី បានបន្ដថា គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នពិតជាបានពង្រឹងការកំណត់ព្រំដែនសេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈការជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាចិត្តអនុវត្ត និងលើកកម្ពស់របៀបវារៈគោលនយោបាយឌីជីថលជាតិរបស់ខ្លួន ដោយបង្កើតក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយមួយចំនួន ហើយកំពុងដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមឌីជីថល។ នេះនឹងជាប្រភពថ្មីនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែលបង្កើនផលិតភាព និងប្រសិទ្ធភាពសេដ្ឋកិច្ច»៕
