នៅក្នុងរូបថតនេះ ត្រូវបានថតនៅថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២២ បុគ្គលិកសន្តិសុខតាលីបង់ដើរ បន្ទាប់ពីពិធីប្រគល់ផ្ទះថ្មីដែលសាងសង់ដោយទីភ្នាក់ងារជនភៀសខ្លួនអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNHCR) ក្នុងស្រុក Barmal ខេត្ត Paktika។ AFP
ក្រោមកង្វល់អំពីក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធសំខាន់ៗដែលអាចខ្ចាត់ខ្ចាយចេញពីក្រុងកាប៊ុលចូលទៅតំបន់ស៊ីនជាំងនៃភាគខាងលិចរបស់ចិន ទីក្រុងប៉េកាំង បានចូលរួមសហការជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថានថ្មីរបស់តាលីបង់ ដោយធ្វើការសន្យាផ្សេងៗទាំងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ថ្មីរបស់បណ្ដាញព័ត៌មានក្រៅរដ្ឋាភិបាល Afghan Diaspora Network ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ៥ ខែមករា។
អស់រយៈពេលជាង១ឆ្នាំបន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងកងកម្លាំងបរទេសរបស់ណាតូដកខ្លួនចេញពីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ចិននៅតែបន្តបើកដំណើរការស្ថានទូតរបស់ខ្លួននៅក្រុងកាប៊ុល បើទោះបីជាក្រុងប៉េកាំង មិនទទួលស្គាល់ភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋា ភិបាលតាលីបង់ មកទល់ពេលនេះក៏ដោយ។
Afghan Diaspora Network បានលើកឡើងថា ការគំរាមកំហែងពីពួកសកម្មប្រយុទ្ធនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកតាលីបង់ដែលចូលកាន់អំណាចនៅខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១ ការធានាសន្តិសុខនៃគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងពលរដ្ឋរបស់ចិនក្នុងតំបន់ និងនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន បានបន្តមានឥទ្ធិពលលើគោលនយោបាយរបស់ក្រុងប៉េកាំងចំពោះអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
គួររំឭកថា ក្នុងអំឡុងពេលគ្រប់គ្រងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលមានព្រំដែនជាប់ចិន ចន្លោះពីឆ្នាំ ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ ២០០១ ក្រុមតាលីបង់ បានផ្ដល់ជម្រកដល់ក្រុមជ្រុលនិយមបរទេសមួយចំនួន រួមទាំងក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធជនជាតិអ៊ុយហ្គ័រផងដែរ។
បច្ចុប្បន្ននេះ គេមើលឃើញថា ចិនមានចាប់ការអារម្មណ៍ជាចម្បងចំពោះអាហ្វហ្គានីស្ថានដោយសារបញ្ហាសន្តិសុខដែលពាក់ព័ន្ធ និងជាពិសេសលើការការពារសកម្មភាពណាមួយរបស់ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធនៅក្នុងតំបន់ស៊ីនជាំង ដែលជនជាតិភាគតិចអ៊ុយហ្គ័ររស់នៅ ហើយរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីរដ្ឋាភិបាលចិន ក្នុងរូបភាព «ទប់ស្កាត់អំពើជ្រុលនិយម»។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ការគំរាមកំហែងសន្តិសុខនៅតែជាឧបសគ្គសម្រាប់ចិនក្នុងការក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយពួកតាលីបង។
ការវាយប្រហារភេរវកម្មលើសណ្ធាគារនៅក្រុងកាប៊ុលថ្ងៃ ១២ ធ្នូ (២០២២) ដែលទទួលភ្ញៀវជនជាតិចិនញឹកញាប់នោះ បានធ្វើឱ្យក្រុងប៉េកាំងមានការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ដោយជនជាតិចិន៥នាក់ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថារងរបួស ខណៈរដ្ឋាភិបាលចិនធ្វើការណែនាំពលរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួន «ចាកចេញ និងជម្លៀសខ្លួនពីប្រទេសនេះ ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន»។
ក្នុងអំឡុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅទីក្រុងប៉េកាំងបន្ទាប់ពីការវាយប្រហារនោះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោក Wang Wenbin បាននិយាយថា ប្រទេសចិនមានការតក់ស្លុតជាខ្លាំង ហើយ «ទាមទារឱ្យភាគីអាហ្វហ្គានីស្ថានប្រឹងប្រែងឱ្យអស់ពីសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរក និងជួយសង្គ្រោះបុគ្គលចិន ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ត្រូវបើកការស៊ើបអង្កេតដ៏ទូលំទូលាយមួយហើយដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើអ្នកវាយប្រហារ និងពង្រឹងការការពារពលរដ្ឋ និងអង្គការរបស់ចិនក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន»។
បន្ទាប់ពីនោះរួចមក អ្នកនាំពាក្យក្រុមតាលីបង់ លោក Abdul Qahar Balkhi បានឱ្យដឹងថា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិន បានអំពាវនាវឱ្យតាលីបង់ «យកចិត្តទុកដាក់» ចំពោះសន្តិសុខនៃបេសកកម្មការទូតរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង នៅទីក្រុងកាប៊ុល។ នេះបើការគូសបញ្ជាក់របស់ Afghan Diaspora Network ។
កន្លងមក ការគេពិបាកនឹងប៉ាន់ស្មាននឹងប្រសិទ្ធិភាពនៃចំណាត់ការប្រឆាំងក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធរបស់ពួកតាលីបង់ តាមការទាមទាររបស់រដ្ឋបរទេស ដូចជាប៉ាគីស្ថាន ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តចិនជាដើម។ ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ មន្រ្តីនាំពាក្យក្រុមតាលីបង់បានអះអាងថា មនុស្ស៨នាក់ បានស្លាប់ និង៧នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ក្នុងប្រតិបត្តិការវាយឆ្មក់លើកន្លែងលាក់ខ្លួនរបស់ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធរដ្ឋអ៊ិស្លាមអាយស៊ីស ក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលមានទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារលើសណ្ធាគារចិនក្នុងក្រុងកាប៊ុលកាលពីខែធ្នូ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរ៉យទ័រ។
យ៉ាងណាមិញ Afghan Diaspora Network បានលើកឡើងថា របាយការណ៍ឆ្នាំ ២០២១ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលវាយតម្លៃការគំរាមកំហែងនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន បានកត់សម្គាល់ថា ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធអ៊ុយហ្គួរនៃគណបក្សអ៊ិស្លាម តួកស្ថាន ឬចលនាអ៊ិស្លាមតួកស្ថានខាងកើត (ETIM) បានធ្វើសកម្មភាពទាំងនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងស៊ីរី។ ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធមួយនេះ បានស្វែងរកការបង្កើតរដ្ឋអ៊ុយហ្គួរនៅតំបន់ស៊ីនជាំងប្រទេសចិន ហើយដើម្បីសម្រេចគោលដៅនោះ ពួកគេត្រូវជួយសម្រួលដល់ចលនាអ្នកប្រយុទ្ធពីអាហ្វហ្គានីស្ថានទៅកាន់ប្រទេសចិន។
កន្លងមក មន្ត្រីចិន ដែលបានជួបមន្រ្តីតាលីបង់ជាច្រើនលើកច្រើនសារនោះ បានសង្កត់ធ្ងន់ឱ្យអាហ្វហ្គានីស្ថាន ចាត់វិធាន ការម៉ឺងម៉ាត់ដើម្បីបង្រ្កាប «កងកម្លាំងភេរវករទាំងអស់ រួមទាំង ETIM»។ Afghan Diaspora Network បានកត់សម្គាល់ថា ខណៈសហរដ្ឋអាមេរិកបានដក ETIM ចេញពីបញ្ជីភេរវកម្មរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ ២០២០ ចិននៅតែបន្តចាត់ទុកក្រុមនេះថាជាការគម្រាមកំហែង។
លោក Claude Rakisits អ្នកស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិសុខ ការទូត និងយុទ្ធសាស្ត្រ (CSDS) និងជាសាស្រ្តាចារ្យ រងកិត្តិយសនៅដឺប៉ាតឺម៉ង់ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី បានសរសេរក្នុងអត្ថបទវិភាគមួយរបស់លោក ចេញផ្សាយនៅខែកញ្ញាឆ្នាំមុនថា ទោះបីជាវត្តមានរបស់ ETIM នៅអាហ្វហ្គានីស្ថានមិនសូវច្រើនក្ដី ចិនមានការព្រួយបារម្ភថា ការផ្តោតជាអន្តរជាតិកាន់តែខ្លាំងឡើងលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់ស៊ីនជាំង និងការគ្រប់គ្រងរបស់តាលីបង់ នឹងពង្រឹងកម្លាំងអំណាចរបស់ ETIM។
ប៉ុន្តែខណៈចិនព្រួយបារម្ភអំពីការរីករាលដាលនៃលទ្ធិជ្រុលនិយមពីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ពួកតាលីបង់បានខកចិត្តចំពោះការសន្យាខ្យល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍរបស់ចិន។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់ Afghan Diaspora Network ក្នុងរបាយការណ៍ដដែល។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ចិនបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI)ជាមួយអតីតរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថាន ហើយបានសន្យាថានឹងផ្តល់មូលនិធិចំនួន ១០០ លានដុល្លារក្នុងគម្រោង ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានគម្រោង BRI ត្រូវបានអនុវត្តនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាននៅឡើយទេ។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ក្រសួងការបរទេសចិនធ្លាប់បានប្រកាសកាលខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ថា៖ «ចិនសង្ឃឹមថា នឹងជំរុញការតម្រឹមនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍អាហ្វហ្គានីស្ថាន គាំទ្រដល់ការពង្រីកច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចចិន-ប៉ាគីស្ថានទៅកាន់អាហ្វហ្គានីស្ថាន និងចែករំលែកឱកាសអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន»៕
វីដេអូ៖
