ពិធីបុណ្យសពលោក កែម ឡី ប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅវត្តចាស់ កាលពីឆ្នាំ ២០១៦។ ហុង មិនា
ភ្នំពេញៈ លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការ សិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានបង្ហាញអំពីទិដ្ឋភាពច្បាប់ដល់សាធារណជនពាក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងនៃការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៦ ហើយជនដៃដល់ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដាក់គុកមួយជីវិត ខណៈក្រុមអ្នកគាំទ្រលោក កែម ឡី នៅតែបន្តរិះគន់ប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា និងបន្តអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលស្វែងរកអ្នកនៅពីក្រោយឃាតកម្មនេះ។
លោក ម៉ាលីន ថ្លែងសារនៅលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោកកាលពីម្សិលមិញថា៖ «ជាក់ស្តែង ក្រុមដែលធ្វើអាជីវកម្មនយោបាយលើមរណភាព (លោក) កែម ឡី នាពេលកន្លងមក មិនដែលបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់ទាំងអស់នេះទេ ក្រៅតែពីការថ្លែងសារនយោបាយ ចោទប្រកាន់ រិះគន់ បន្តុះបង្អាប់សមត្ថកិច្ច និងដាក់ការមន្ទិលសង្ស័យ ដោយមិនមានភ័ស្តុតាងផ្ទុយនឹងមូលដ្ឋានផ្នែកច្បាប់រឹងមាំអ្វីទាំងអស់ តែផ្ទុយទៅវិញបែរជាតម្រូវឱ្យសមត្ថកិច្ចជាអ្នកស្វែងរកភ័ស្តុតាងផ្ទុយទាំងអស់នោះទៅវិញ ដែលនេះ គឺខុសទៅនឹងនីតិវិធីនិងបញ្ញត្តិច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌរបស់កម្ពុជា»។
ការពន្យល់អំពីទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់របស់កម្ពុជាដោយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះបានធ្វើឡើងក្រោយពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយខ្លះ អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក និងអ្នកគាំទ្រលោក កែម ឡី បានប្រារព្ធខួប ៥ ឆ្នាំនៃការស្លាប់តាមបណ្ដាញសង្គម និងបន្តរិះគន់ប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។
លោក ជិន ម៉ាលីន បញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងករណីសំណុំរឿងលោក កែម ឡី រដ្ឋមានកាតព្វកិច្ចធ្វើការស៊ើបអង្កេត និងស្វែងរកនូវយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ មិនមែនយុត្តិធម៌តាមផ្លូវអារម្មណ៍ និងផ្លូវនយោបាយតាមការទាមទាររបស់ក្រុមដែលតែងតែធ្វើអាជីវកម្មនយោបាយលើមរណភាព (លោក) កែម ឡី នោះទេ»។
ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាបានបង្ហោះសារនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកដោយបានសម្តែងនូវអារម្មណ៍សោកសង្រេង និងរំលែកមរណទុក្ខចំពោះក្រុមគ្រួសាររបស់លោក កែម ឡី។
សាររបស់ស្ថានទូតបានបញ្ជាក់ថា៖ «យើងសូមអំពាវនាវជាថ្មីម្តងទៀត ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យធ្វើការអង្កេតដោយមិនលម្អៀង និងប្រកបដោយតម្លាភាព ចំពោះឃាតកម្មលើរូបលោក ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ចំពោះលោក (លោក) កែម ឡី និងក្រុមគ្រួសារ»។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលកាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែកក្កដា បានផ្សាយនូវខិត្តប័ណ្ណស្ដីពីនិទ្ទណ្ឌភាពនៅកម្ពុជា ដោយជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់និទ្ទណ្ឌភាព ដោយលើកឡើងថា ឃាតកម្មលើសកម្មជនលេចធ្លោមួយចំនួនក្នុងនោះរួមមានលោក កែម ឡី ផងដែរ នៅមិនទាន់បានដោះស្រាយ ឬដោះស្រាយដោយមិនបានត្រឹមត្រូវ។
មជ្ឈមណ្ឌលនេះបានឱ្យដឹងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេញលេញ បង្ហាញលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតជាសាធារណៈរួមនឹងការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធ តុលាការ និងពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ដើម្បីធានានូវឯករាជ្យជាដើម»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោក ជិន ម៉ាលីន អះអាងថា យុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ មានន័យថា ការសម្រេចសេចក្តីត្រូវធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ព្រមទាំងមូលដ្ឋានភ័ស្តុតាង និងសក្ខីកម្មផ្នែកច្បាប់រឹងមាំដែលកើតចេញពីការស៊ើបអង្កេតរបស់សមត្ថកិច្ច។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ប្រសិនបើភាគីពាក់ព័ន្ធណាមួយ មិនអាចទទួលយកបានការសម្រេចរបស់តុលាការ ពួកគេអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងការប្តឹងទាស់ ប្តឹងឧទ្ធរណ៍ ឬប្តឹងសើរើក៏បាន ក្នុងករណីសេចក្តីសម្រេចចូលជាធរមានរួចហើយក៏ដោយ តែត្រូវមានភ័ស្តុតាង ទឡ្ហីករណ៍ និងសក្ខីកម្មផ្នែកច្បាប់រឹងមាំ ផ្ទុយទៅនឹងការរកឃើញរបស់សមត្ថកិច្ច»។
លោក កែម ឡី ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ក្នុងស្ដារម៉ាតនៅស្តុបបូកគោ រាជធានីភ្នំពេញ។ជនដៃដល់ ឈ្មោះ អឿត អាង ហៅ ជួប សម្លាប់ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដាក់គុកអស់មួយជីវិតក្នុងសំណុំរឿងនេះ៕
