មូសទាំងនេះស្ថិតក្នុងចំណោមមូស ២៩០ ប្រភេទដែលត្រូវបានកត់ត្រា។ រូបថត ក្រសួងបរិស្ថាន
ភ្នំពេញៈ ប្រទេសកម្ពុជាត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ មានការកត់ត្រាមូសបានចំនួន ២៩០ ប្រភេទ ស្មើនឹង ២០ ពួក ដែលក្នុងនោះ ៤៩ ប្រភេទជាកំណត់ត្រាថ្មី ហើយមូស ៤៣ ប្រភេទ មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កជំងឺឆ្លង។ នេះបើយោងតាមក្រសួងបរិស្ថាន។
ក្រសួងបរិស្ថានបានឱ្យដឹងកាលពីថ្ងៃទី ១៨ មេសានេះអំពីកំណត់ត្រាមូសនៅកម្ពុជាថា មូស ជាសត្វល្អិតមានស្លាប មានមាត់ជាទ្រនិចស្រួច សម្រាប់ខាំជញ្ជក់ឈាម។ ជាទូទៅ មូសញី រស់នៅដោយបឺតជញ្ជក់ឈាមមនុស្ស និងសត្វ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត និងបង្កកំណើត ចំណែកមូសឈ្មោលបឺតជញ្ជក់ទឹកដមផ្កាជាអាហារ។
មូសត្រូវបានចាត់ចូលក្នុងអម្បូរគូលីស៊ីដេ (Culicidae) ហើយបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកត់ត្រាថា មានសរុបប្រមាណជាជាង ៣ ៦០០ ប្រភេទ នៅលើសកលលោក។ នេះបើតាមក្រសួងបរិស្ថាន។
ក្រសួងបញ្ជាក់ថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ មានការកត់ត្រាមូសបានចំនួន ២៩០ ប្រភេទ ស្មើនឹង ២០ ពួក ដោយក្នុងនោះ ៤៩ ប្រភេទជាកំណត់ត្រាថ្មី ហើយមូស ៤៣ ប្រភេទ មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កជំងឺ (Maquart et al., 2020)»។
តាមការវាយតម្លៃ ជំងឺបង្កឡើងដោយសត្វល្អិតមានច្រើនជាង ១៧ ភាគរយនៃជំងឺឆ្លងសរុប និងបណ្ដាលឱ្យមនុស្សស្លាប់ជាង ១ លាននាក់ក្នុង ១ ឆ្នាំៗ ហើយបានសាយភាយទៅគ្រប់ទីកន្លែងពាសពេញពិភពលោក តាមរយៈទង្វើរបស់មនុស្ស ដូចជាការដឹកជញ្ជូន សកម្មភាពទេសចរណ៍ជាដើម។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់ក្រសួងបរិស្ថាន។
មូស ១ ប្រភេទ ក្នុងចំណោមមូស ២៩០ ប្រភេទដែលបានកត់ត្រាត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ រូបថត ក្រសួងបរិស្ថាន
ក្រសួងបានឱ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមប្រភេទសត្វល្អិតបង្កជំងឺសត្វមូសចំនួន ៣ ពួក ត្រូវបានកំណត់ជាភ្នាក់ងារចម្លងជំងឺសកម្មជាងគេដូចជា មូសក្នុងពួកអេដេស (Aedes) ជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺគ្រុនឈាម (Dengue) គ្រុនឈីក (Chikungunya) ហ្ស៊ីកា (Zika) ពួកអាណូផេលេស (Anopheles) ជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺគ្រុនចាញ់ (Malaria) និងពួកគូលិច Culex ជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺគ្រុនលឿង (Yellow fever) និងជំងឺរលាកខួរក្បាលជប៉ុន (Japanese Encephalitis) ហើយមូសទាំង ៣ ពួកនេះ សុទ្ធតែជាភ្នាក់ងារបង្កជំងឺជើងដំរី (Elephantiasis)។
បើតាមក្រសួងបរិស្ថាននៅប្រទេសកម្ពុជា ជំងឺគ្រុនឈាមដែលមានមូសខ្លា (Aedes aegypti) ជាភ្នាក់ងារចម្លងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជំងឺគួរឱ្យកត់សម្គាល់បំផុតបន្ទាប់ពីមានការផ្ទុះឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៩៥ ដោយធ្វើឱ្យមានអ្នកជំងឺស្លាប់ជាង ៤០០ នាក់។
ក្រសួងបញ្ជាក់ថា ចំណែកជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលមានភ្នាក់ងារចម្លងជាមូសដែកគោល (ចំនួន ៤ ប្រភេទ គឺ Anopheles minimus, A. dirus, A. maculatus, A. aconitus) មានអត្រាចម្លងថយចុះក្នុងអំឡុង ២ ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ ប៉ុន្តែវាបានកើនឡើងវិញម្ដងទៀតនៅឆ្នាំ ២០១៧។
បើតាមក្រសួងបរិស្ថាននៅទីក្រុងភ្នំពេញ ការសិក្សាអំពីសត្វមូសរយៈពេលពេញ ១ ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ដោយនិស្សិតផ្នែកអភិរក្សជីវចម្រុះនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ធភ្នំពេញ សហការជាមួយវិទ្យាសា្ថនប៉ាស្ទ័រ បានរកឃើញមូសចំនួន ១០ ប្រភេទ ក្នុងនោះមូសក្នុងពួកអេដេស ចាប់បានសំណាកច្រើនជាងគេ ពោលគឺប្រមាណ ៨៧ ភាគរយនៃចំនួនសំណាកមូសសរុបហើយប្រភេទមូសចាប់បានសំណាកតិចបំផុតគឺ Toxorhynchites splendens (Khin in prep)។ ប្រភេទមូស Toxorhynchites splendens ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រភេទសូចនាករក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រភេទមូសផ្សេងៗ ព្រោះថាដង្កូវទឹករបស់មូសប្រភេទនេះ ស៊ីដង្កូវទឹករបស់ប្រភេទមូសផ្សេងៗទៀត ហើយមូសប្រភេទនេះក៏មិនមានបង្កជំងឺដែរ (Nya-mah, 2011)៕
វីដេអូ៖
