ការសម្តែងក្នុងទិវាចងចាំរំឭកពីការឈឺចាប់កាលពីក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ រូបថត រដ្ឋបាលរាជធានី
ភ្នំពេញៈ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អំពាវនាវដល់ជនរួមជាតិនៅទូទាំងប្រទេសរក្សាសន្តិភាពឱ្យបានគង់វង្សក្នុងការកសាងសង្គមគ្រួសារ សហគមន៍ និងប្រទេសជាតិ ដើម្បីកុំឱ្យរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬហៅថា របបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត វិលត្រឡប់មកវិញ។
លោកលើកឡើងដូចនេះនៅថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា ជាថ្ងៃរំឭកទិវាជាតិនៃការចងចាំ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ៗរូបចងចាំមិនអាចបំភ្លេចបាននូវរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត (១៧ មេសា ១៩៧៥ - ៦ មករា ១៩៧៩) ដែលជារបបដ៏ឃោរឃៅ និងខ្មៅងងឹត។
ទិវានេះជាការរំឭកទៅដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះជាង ៣ លាននាក់ ដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាស្លាប់ដោយគ្មានថ្នាំសង្កូវព្យាបាល គ្មានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់ គ្មានសិទ្ធិសេរីភាព និងគ្មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយសូម្បីតែសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត ដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានមានពីកំណើតរបស់មនុស្សក៏គ្មានដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា៖ «ដើម្បីកុំឱ្យរបបនេះវិលត្រឡប់មកវិញ យើងត្រូវចូលរួមថែរក្សាការពារសន្តិភាពឱ្យបានគង់វង្ស ពីព្រោះសន្តិភាពបានផ្តល់ឱកាសគ្រប់យ៉ាងក្នុងការកសាងសង្គមគ្រួសារ សហគមន៍ និងប្រទេសជាតិ ឱ្យកាន់តែរីកចម្រើនទៅមុខទៀត»។
ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលបានបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើនលើសលប់បានដឹង និងបានយល់ច្បាស់អំពីរឿងរ៉ាវសោកនាដកម្មដ៏ជូរចត់ ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានឆ្លងកាត់ជិត ៣ ទសវត្សរ៍ក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាម និងទឹកភ្នែក។ ការកាប់សម្លាប់ ការបំផ្លិចបំផ្លាញ ការជម្លៀសចេញពីលំនៅរបស់ខ្លួនដោយបង្ខំ និងការបង្ខំឱ្យធ្វើការដូចសត្វធាតុជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះ លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភាជាតិក៏បានលើកឡើងដែរថា ថ្ងៃទី ២០ ឧសភា ជាទិវាជាតិនៃការចងចាំ ដែលជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ល្វីងជូរចត់ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់ៗរូបបានចងចាំមិនអាចបំភ្លេចបាននូវការឈឺចាប់មួយនេះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ យើងសូមរំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធដល់ជនរងគ្រោះ ជាង ៣ លាននាក់ដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ និង ដើម្បីដាស់តឿន ទប់ស្កាត់ ដើម្បីកុំឱ្យរបបខ្មៅងងឹតនេះកើតមាននៅលើមាតុភូមិរបស់យើងម្តងទៀត»។
សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងក៏បានរៀបចំកិច្ចសូត្រមន្ត បង្សុកូល និងកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយពីគម្រោង «ចងក្រងប្រវត្តិរូបជនរងគ្រោះនៅមន្ទីរ ស-២១» ដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះ និងជាការរួមចំណែកកសាងការចងចាំពីសោកនាដកម្មលើជនរងគ្រោះនៅអតីតមន្ទីរស-២១។
យោងតាមគេហទំព័ររបស់សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង បានលើកឡើងថា ទិវាជាតិនៃការចងចាំ ២០ ឧសភា គឺរំឭកដល់ថ្ងៃដែលខ្មែរក្រហមបានដាក់ចេញនូវផែនការសហករណ៍នៅតាមតំបន់រំដោះដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង ដោយចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៣ និងបានអនុវត្តនៅទូទាំងប្រទេសនៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៧៩។
នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាបានអនុម័តកំណត់យកថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា ជា «ទិវា ចងកំហឹង» ដើម្បី រំឭកដល់ការឈឺចាប់ខ្លោចផ្សា ការថ្កោលទោសលើអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មឃោរឃៅព្រៃផ្សៃក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងប្ដេជ្ញារួមគ្នាទប់ស្កាត់មិនឱ្យរបបបែបនេះកើតមានជាថ្មីម្ដងទៀត។
ប្រភពដដែលបានបញ្ជាក់ថា៖ «នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានកំណត់ថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជាទិវាជាតិនៃការចងចាំ សម្រាប់រំឭកដល់ជនរងគ្រោះ និងការឈឺចាប់ពីឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលកើតមានក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យចាប់ពីថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី ៦ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៧៩»។
ចំណែក មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណាជាមួយសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង និងសាកលវិទ្យាល័យអាមេរិចកាំងភ្នំពេញក៏បានបញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តឯកសារខ្លីចំនួន ៥ រឿង ក្នុងឱកាសនៃការប្រារព្ធ «ទិវានៃការចងចាំ ២០ ឧសភា» នេះផងដែរ។
ភាពយន្តឯកសារខ្លី ទាំង ៥ នេះត្រូវបានផលិតឡើងដោយមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា ហើយជាផ្នែកមួយនៃគម្រោង «អភិរក្ស និងថតចម្លងបណ្ណសា-សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង» ដែលអនុវត្តដោយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង អង្គការយូណេស្កូប្រចាំនៅកម្ពុជា និងគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ដោយទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកូរ៉េ (កយកា-KOICA) ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា៕
