ព្រឹទ្ធសភានាសម័យប្រជុំលើកទី១០ នីតិកាលទី៤ កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែមិថុនា។ រូបថត ព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា
ភ្នំពេញៈ នាសម័យប្រជុំលើកទី១០ នីតិកាលទី៤ កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែមិថុនា ព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យ និងឱ្យយោបល់ដោយបានឯកភាពទាំងស្រុងលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នាតទាំងមូល រួមនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ចំនួន ៦ ផ្សេងទៀត ដោយឥតកែប្រែ។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានស្តីពីលទ្ធផលនៃការបន្តសម័យប្រជុំលើកទី១០ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក អ៊ុំ សារិទ្ធ អគ្គលេខាធិការនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានព្រឹទ្ធសភា បានលើកឡើងថា ព្រឹទ្ធសភាបានបន្តសម័យប្រជុំក្រោមអធិបតីភាពលោក សាយ ឈុំ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងមានវត្តមានសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ចំនួន ៥៩ រូបផងដែរ។
លោកថា កិច្ចប្រជុំបានពិនិត្យ ហើយឱ្យយោបល់លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ តាក់តែងឡើងមានគោលបំណងដើម្បីលើកស្ទួយគុណតម្លៃនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ព្រមទាំងដើម្បីពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាផងដែរ។
លោក អ៊ុំ សារិទ្ធ បានបន្តថា ជាពិសេសដើម្បីឱ្យអនាគតអ្នកដឹកនាំនយោបាយ ដែលមានបំណងចង់ឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងទាំងនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានការទទួលខុសត្រូវ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋល្អចំពោះជាតិ និងប្រជាជន ដោយចាប់ផ្តើមពីការអនុវត្តឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដែលជាករណីយកិច្ចរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបចំពោះប្រទេសជាតិនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីធានាឱ្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលមានសមត្ថកិច្ចរៀបចំ ចាត់ចែង និងគ្រប់គ្រងដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ,ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់, ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានីខេត្ត/ក្រុង/ស្រុក/ខណ្ឌ ពង្រឹងដំណើរការនៃការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងពង្រឹងនីតិរដ្ឋឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាព»។
សូមបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នាតនេះ បានតាក់តែងឡើងមាន ៨ មាត្រា និងត្រូវបានរដ្ឋសភា សម្រេចអនុម័តយល់ព្រមចំនួន ១១១ សំឡេង នៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៣។ក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះដែរ មានការចូលរួមពីលោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ដែល ជាតំណាងលោក ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងជាប្រធានក្រុមការងារតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាលការពារសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ព្រមទាំងគណៈប្រតិភូពីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងយុត្តិធម៌ផងដែរ។
យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍គណបក្សភ្លើងទៀន កាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែមិថុនា បានលើកឡើងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះដោយប្រញប់ប្រញាល់ និងដោយគ្មានការចូលរួមពិគ្រោះយោបល់ ពីភាគីពាក់ព័ន្ធ អាចបង្កផលវិបាក និងផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
ប្រភពដដែលថា ពិសេសអាចធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួននឹងត្រូវបាត់បង់ឱកាសក្នុងការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ អាណត្តិទី ៦ ឆ្នាំ ២០២៧ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី ៨ ឆ្នាំ ២០២៨។
គណបក្សភ្លើងទៀន ក៏បានអំពាវនាវដល់ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ពិនិត្យ ពិចារណា ចៀសវាង ការអនុម័តលើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោត ដែលមិនស្របនឹងស្មារតីនៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ព្រមទាំងមិនឆ្លុះបញ្ចាំង និងមិនស្របផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
អគ្គលេខាធិការនៃក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បានប្រកាសឱ្យដឹងផងដែរ នៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៣ ថា តំណាងរាជរដ្ឋាភិបាលនឹងចូលបំភ្លឺជូនក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ លើអត្ថបទច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនា និងព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យ និងឱ្យយោបល់ឯកភាពទាំងស្រុងលើទម្រង់ និងគតិច្បាប់ដោយឥតក្រែប្រែផងដែរ។
ទាក់ទងនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះដែរ ក្រសួងមហាផ្ទៃកាលពីថ្ងៃទី ២៨ ខែមិថុនា បានធ្វើការបញ្ជាក់ឱ្យដឹងផងដែរថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត គឺសំដៅទប់ស្កាត់សកម្មភាពដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបោះឆ្នោត របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬការធ្វើសកម្មភាពខូចដល់កិច្ចដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត និងបំភិតបំភ័យ អុជអាល ញុះញង់ ប្រជាពលរដ្ឋកុំឱ្យទៅបោះឆ្នោត។ក្រសួងលើកឡើងដូចនេះតាមរយៈសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានអំពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត និងជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការប្រកាសរបស់គណបក្សភ្លើងទៀនដែលបានលើកឡើងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតនេះ គឺជាការកាត់បន្ថយសិទ្ធិ និងជាការរឹតត្បិតឱកាសនៃការឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
ក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈពេលជាង ៣ ទសវត្សរ៍កន្លងមក កម្ពុជាតែងបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន តាមស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយប្រកាន់យករបបនយោបាយតាមបែប «ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស» ដែលស្តែងចេញតាមរយៈដំណើរការជាទៀងទាត់នូវការបោះឆ្នោតទាំងសកល និងអសកល សរុបចំនួន ១៨ លើក។
ប្រភពដដែលបានបន្តថា ក្នុងស្មារតីបន្តលើកស្ទួយគុណតម្លៃនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តួចផ្តើមរៀបចំ «សេចក្ដីព្រាងច្បាប់វិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត»នេះ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ មិនបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ដោយការទៅបោះឆ្នោត ឬការមិនទៅបោះឆ្នោត នៅតែជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលត្រូវបានធានា ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក៏ពុំមែនជាកាតព្វកិច្ច ដូចបានកំណត់នៅតាមបណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យសេរី មួយចំនួនដែរ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ការទទួលខុសត្រូវ របស់ប្រជាពលរដ្ឋចំពោះជាតិ៕
