ការទិញ-លក់នំខ្មែរនៅតាមសាលានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ រូបថត សហការី
តាកែវៈ នំអន្សម នំគម នំត្នោត ដែលជានំខ្មែរធ្វើដោយដៃ និងនំច្រើនមុខទៀតត្រូវបានដាក់លក់នៅក្នុងសាលាមួយនៃឃុំបឹងត្រាញ់ខាងជើង ស្រុកសំរោងខេត្តតាកែវ។ ការអនុវត្តបែបនេះក៏ស្របទៅនឹងបម្រាមរបស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាដែលហាមនៅគ្រប់គ្រឹះស្ថានសិក្សាទូទាំងប្រទេសមិនឱ្យលក់ចំណី ៦ ប្រភេទដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសិស្ស។
«មុនដំបូងមានភាពតានតឹងបន្តិចដែរ ព្រោះថា កាលពីនៅលក់ដូរចម្រុះចេះតែលក់បានលុយច្រើន តែដល់ពេលកាត់បន្ថយមុខនំខ្លះទៅ រាងលក់មិនបានលុយដែរ តែឥឡូវធម្មតាវិញហើយ»។ នេះជាសម្តីរបស់អ្នកស្រី សុខ ចាន់ថន អាយុ ៤៥ ឆ្នាំ រស់នៅភូមិហង់ហេង ឃុំបឹងត្រាញ់ខាងត្បូង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។
អ្នកស្រី ចាន់ថន រៀបរាប់ថា អ្នកស្រីជាអ្នកលក់នំចំណីនៅក្នុងសាលាបឋមសិក្សាអង្គរកាជាង ១០ ឆ្នាំមកហើយ។ កាលពីមុនអ្នកស្រីលក់តែនំកញ្ចប់ និងភេសជ្ជៈផ្អែមៗដល់សិស្សសាលា តែក្រោយមក ទាំងអ្នកស្រីក៏ដូចជាអ្នកលក់ក្នុងសាលាផ្សេងទៀតត្រូវបាននាយកសាលាហៅទៅប្រជុំផ្សព្វផ្សាយឱ្យប្រែមកលក់នំខ្មែរវិញ។ ការប្តូរពីលក់នំកញ្ចប់មកលក់នំខ្មែរនេះ កាលពីដំបូងៗអ្នកស្រីពិបាកកែទម្លាប់ដែរ ពីព្រោះធ្លាប់តែលក់នំកញ្ចប់ហើយលក់ដាច់ តែពេលសាលាតម្រូវឱ្យឈប់លក់នំកញ្ចប់ការលក់ក៏ធ្លាក់ចុះដែរ។
អ្នកបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែដោយសារមានការពន្យល់ប្រាប់ណែនាំជ្រួតជ្រាបម្តងបន្តិចៗបន្តបន្ទាប់អ៊ីចឹងទៅ ឥឡូវធម្មតាវិញហើយ។ រីឯសិស្សក៏កែប្រែមកហូបនំខ្មែរជាហូរហែផងដែរ»។
បើតាមអ្នកស្រី ចាន់ថន បច្ចុប្បន្នអ្នកស្រី មានលក់នំអន្សមចេក អន្សមជ្រូក នំត្នោត ដំឡូងជា្វស្ងោរ នំគម នំបត់ នំលម្អងចេក ពោតស្ងោរ រួមទាំងនំខ្មែរធ្វើដោយដៃមួយចំនួនទៀត។ ចំពោះនំទាំងនេះ មានខ្លះអ្នកស្រីទិញពីផ្សាហើយនំខ្លះអ្នកស្រីធ្វើដោយខ្លួនឯង។
សម្រាប់នំខ្មែរដែលធ្វើដោយដៃនេះគ្មាននំណាមួយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកហូបទេ មិនថា ក្មេងឬចាស់ឡើយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកស្រីនឹងខិតខំជួយជំរុញបន្ថែមពីបញ្ហានេះព្រោះអ្នកស្រីក៏កាន់តែយល់ដឹងច្រើនពីចំណីអាហារដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមិនថាសិស្ស ឬមនុស្សចាស់ឡើយ។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖ «តាំងពីក្រសួងអប់រំមានគោលការណ៍ហាមប្រាមហើយខ្ញុំឧស្សាហ៍ឃើញហ្វេសប៊ុកអ៊ីចឹងទៅពេលសិស្សទិញនំខ្ញុំតែងតែប្រាប់គាត់ហើយពេលឪពុកម្តាយសិស្សមកទិញនំខ្ញុំក៏ចេះតែប្រាប់បន្តអ៊ីចឹងទៅ»។
ជុំវិញបញ្ហានេះដែរ លោកស្រី នង សុថាវី នាយិកាសាលាបឋមសិក្សាអង្គរកាឱ្យដឹងថា ការប្រែទម្លាប់របស់អ្នកលក់នំក្នុងសាលានេះ លោកស្រីបានអនុវត្តជាង ៥ ឆ្នាំហើយ តែមិនអាចធ្វើម្តងបាត់អស់ទេ ហើយត្រូវប្រឈមមុខជាមួយអ្នកលក់ដូរផង។ ការប្រឈមនេះដោយសារពួកគាត់តវ៉ា តែដើម្បីសុខភាពសិស្ស គឺលោកស្រីត្រូវតែពុះពារធ្វើឱ្យបាន បើទោះជាត្រូវប្រើពេលយូរប៉ុនណាក៏ដោយ។ កាលពីមិនទាន់មានការហាមប្រាម គឺគាត់លក់ទឹកក្រូចកូកាកូឡា លក់ភេសជ្ជៈទឹកកកឱ្យក្មេង ហើយចំពោះគ្រឿងភេសជ្ជៈនេះ គឺខាងសាលាទើបធ្វើបានជោគជ័យត្រឹមតែ ២ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺសិស្សៗមិនមានហូបភេសជ្ជៈទៀតទេ។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «យើងសង្កេតមើលទៅកូនចៅយើងនៅផ្ទះពេលហូបនំកញ្ចប់ទិញតែ ៥០០ រៀល តែពេលគាត់ឈឺក្អកទិញថ្នាំលេបអស់ ៤៥ ម៉ឺនឯណោះ។ យើងចេះតែព្យាយាមពន្យល់គាត់តិចៗឥឡូវបានលទ្ធផលល្អហើយ»។
បើតាមលោកស្រី ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយដល់អ្នកលក់នៅក្នុងសាលា គឺលោកស្រីតែងអញ្ជើញពួកគាត់មកប្រជុំរាល់ខែ។ ដើម្បីឱ្យការងារនេះមានប្រសិទ្ធភាព គឺលោកស្រីបានរៀបចំជាគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យចំណីអាហារមានជាក្រុមប្រឹក្សាកុមារឱ្យជួយត្រួតពិនិត្យមើល ព្រោះមិនអាចធ្វើតែម្នាក់ឯងបានទេ សូម្បីតែពេលបង្រៀនលោកគ្រូ អ្នកគ្រូក៏រួមគ្នាជួយផ្សព្វផ្សាយអប់រំដល់សិស្សដែរ។ កិច្ចការនេះមិនមែនធ្វើតែ ១ ថ្ងៃឬ ១ ខែបានជោគជ័យទេ តែសាលាបានរួមសហការគ្នាធ្វើដោយប្រើពេលអស់ជាង ៥ ឆ្នាំមកហើយទើបបានជោគជ័យដូចពេលនេះ។
លោកស្រីលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ននំខ្មែរដែលដាក់លក់នៅក្នុងសាលាមានដូចជា នំអន្សមចេក អន្សមជ្រូក នំគម នំត្នោត នំកង នំអាកោ ពោតស្ងោរ ដំឡូងឆឹង ដំឡូងស្ងោរ មាននំបុ័ងបំពងដាក់ជាមួយកំពឹសជាដើម។
ម្យ៉ាងទៀតបើគាត់លក់នំប្រភេទនំខ្មែរបែបនេះក៏ជាការដាស់ស្មារតីក្មេងៗឱ្យបានស្គាល់នំខ្មែរ កុំឱ្យគាត់ភ្លេចផងដែរ។ ចំពោះបញ្ហាសិស្សទៅទិញនំចំណីឬភេសជ្ជៈនៅខាងក្រៅសាលា គឺសាលាមានព័ទ្ធរបងមិនអាចទិញបានទេ តែបើទិញហើយយកចូលក្នុងសាលាក៏ខាងក្រុមប្រឹក្សាកុមារចាំកត់ឈ្មោះទុកលុះពេលគោរពទង់ជាតិនឹងហៅឈ្មោះសិស្សរូបនោះមកឱ្យឈរនៅមុខកណ្តាលដងទង់ជាតិ។
លោកស្រីថា៖ «ធ្វើបែបនេះគាត់អាចរាងចាលដែរ ព្រោះថ្វីដ្បិតតែគាត់ក្មេង តែគាត់ក៏មានអារម្មណ៍អៀនខ្មាសដែរ។ យើងចេះតែអប់រំគាត់យូរៗទៅគាត់កាត់បន្ថយបាន»។
បើតាមលោកស្រីនាយិកាសាលា ជាញឹកញយលោកស្រីក៏តែងតែសរសេរសារបង្ហោះតាមហ្វេសប៊ុកដើម្បីជាការដាស់តឿនដល់សិស្សៗខ្លះដែរ ព្រោះថា គាត់អាចចៀសវាងបាននៅក្នុងសាលា តែពេលគាត់ចេញពីសាលាដើរតាមផ្លូវឃើញគេលក់ គឺសាលាគ្មានសិទ្ធិទៅហាមឃាត់ទេ។ តែបើគាត់ឃើញសារក៏អាចនឹកឃើញពីការដាស់តឿនរបស់លោកស្រីដែរ។ ក្រៅពីអប់រំផ្ទាល់គឺសាលាក៏មានបិទជាស្លាកឱ្យសិស្សមើលស្តីពីគោលការណ៍របស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាអំពីអាហារណាដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព។
ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះដែរ លោក រស់ សុវាចា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានឱ្យដឹងថា ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាបានចេញគោលការណ៍ចំណីអាហារហាមឃាត់ក្នុងគ្រឹះស្ថានសិក្សា ចំណីអាហារដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ចំពោះសុខភាព និងចំណីអាហារដែលតម្រូវឱ្យស្គាល់ប្រភពផលិតច្បាស់លាស់។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ចំពោះចំណីអាហារហាមឃាត់ ៦ ប្រភេទនោះ ទី១- ចំណីអាហារគ្រប់ប្រភេទដែលហួសកំណត់កាលបរិច្ឆេទប្រើប្រាស់។ ទី២- គ្រឿងស្រវឹង និងផលិតផលថ្នាំគ្រប់ប្រភេទ។ ទី៣- ចំណីអាហារដែលមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់។ទី៤- ភេសជ្ជៈប៉ូវកម្លាំង ភេសជ្ជៈផ្អែម កាហ្វេ ការ៉េម ទឹកស៊ីរ៉ូ គ្រប់ប្រភេទ។ ទី៥- ស្ករសូកូឡា ស្ករគ្រាប់ និងស្ករកៅស៊ូគ្រប់ប្រភេទ។ ទី៦- ចាហួយគ្រប់ប្រភេទ នំដូណាត់ នំផ្អែម តំណាប់ផ្អែមគ្រប់ប្រភេទ។
លោកថ្លែងថា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាជឿជាក់ថា វិធានការហាមឃាត់ការលក់ចំណីអាហារទាំង ៦ ប្រភេទនេះបានចូលរួមទប់ស្កាត់ ករណីសិស្សពុលអាហារកន្លងមកតាមរយ:ការដាស់តឿនឱ្យមានការគិតគូរប្រុងប្រយ័ត្នរឹតតែខ្ពស់ក្នុងការជ្រើសរើសចំណីអាហារដែលមានផលវិជ្ជមានសម្រាប់ទ្រទ្រង់សុខភាព និងការលូតលាស់ផ្លូវបញ្ញា។ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បាននិងបន្តជំរុញឱ្យគ្រូបង្រៀន និងគណ:គ្រប់គ្រងសាលារៀនទាំងអស់ ត្រូវបន្តយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ អំពីបញ្ហាសុខភាពរបស់សិស្សដែលជាកត្តាដ៏សំខាន់មួយអាចជះឥទ្ធិពលដល់ការសិក្សា។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្រសួងក៏បានបញ្ចូលខ្លឹមសារសុខភាពទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាពីថ្នាក់មត្តេយ្យសិក្សាដល់ថ្នាក់ទី១២ និងបានឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធជាពិសេសគណៈគ្រប់គ្រងតាមសាលារៀនផ្សព្វផ្សាយអំពីសេចក្ដីណែនាំរបស់ក្រសួង ឱ្យបានទូលំទូលាយនៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ការងារនេះ ក្រសួងបាននិងកំពុងធ្វើតាំងពីអាណត្តិមុនមកដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងដើម្បីជាបច្ច័យទ្រទ្រង់សុខភាពរបស់សិស្សានុសិស្ស និងបុគ្គលិកអប់រំ»។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ស្វាគមន៍ និងថ្លែងអំណរគុណចំពោះកិច្ចសហការវិជ្ជមានពីសំណាក់ក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងវិស័យឯកជនក្នុងការចូលរួមលើកកម្ពស់សុខភាពសិក្សារួមមានសុវត្ថិភាពចំណីអាហារនៅតាមគ្រឹះស្ថានសិក្សាដែលត្រូវការការចូលរួមពីគ្រប់តួអង្គពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងសិស្ស-និស្សិតផងដែរ៕
