ស្ថិតក្នុងខណ្ឌមានជ័យ អ្នកគ្រូ ស៊ុន សុម៉ាឡា បានចាប់ផ្ដើមបង្រៀនសិស្សនៅសាលាបឋមសិក្សាភូមិឫស្សី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ទាំងស្ថានភាពថ្នាក់រៀននៅជាអគារឈើចាស់ទ្រុឌទ្រោម។
បច្ចុប្បន្ននេះ ជាមួយវត្ដមានអគារបេតុងច្រូងច្រាងចំនួន ២៦ បន្ទប់ អគារឈើ ដែលត្រូវបានសាងសង់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩០ ជាង ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនអំណោយផលការទទួលសិស្សានុសិស្សទៀត ទើបវាត្រូវបានវាយចោលកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន និងសល់ដីនៅទំនេ មិនទាន់មានអគារថ្មីមកជំនួសនៅឡើយ។
អ្នកគ្រូ សុម៉ាឡា បានរំឭកថា៖ «ពេលខ្ញុំមកដល់ដំបូង ខ្ញុំបង្រៀនសិស្សអង្គុយក្រោមដើមឈើ ដោយមានអគារឈើមួយនោះ ដែលបាំងធាងដូងទៀត»។
អ្នកគ្រូបាននិយាយថា បញ្ហាប្រឈមកង្វះអគារសិក្សា និងគ្រូបង្រៀន បានបង្ខំឱ្យសិស្សថ្នាក់តូចៗភាគច្រើន ដូចជា ថ្នាក់ទី១ ត្រូវអង្គុយប្រជ្រៀតគ្នារហូតដល់ជាង ៦០ នាក់ ឬដល់ ៧០ នាក់ក្នុង ១ ថ្នាក់។ ប៉ុន្ដែវាមិនមែនជាអ្វីដែលថ្មីទេ ដោយតាំងពីអ្នកស្រីបង្រៀនអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ថ្នាក់រៀនខ្លះនៅសាលារៀននេះដាក់សិស្សជាង ៨០ នាក់។
ដោយសារតែការដាក់សិស្សច្រើនក្នុងបន្ទប់រៀនតែមួយនេះបានកើតឡើងជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ឪពុកម្ដាយ និងអាណាព្យាបាលហាក់មិនសូវខ្វល់ខ្វាយខ្លាំងចំពោះបញ្ហានេះទេ។
លោក លី មុន្នីរ័ត្ន ជាអាណាព្យាបាលដែលកូនប្រុសរបស់លោករៀនថ្នាក់ទី២ នៅសាលាបឋមសិក្សាកុលាបទី១ បានឱ្យដឹងថា នៅបន្ទប់រៀនរបស់កូនប្រុសលោកមានសិស្សជាង ៥០ នាក់ ដោយលោកទទួលស្គាល់ថា ច្រើន តែមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលទេ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ពិតជាមានចំនួនច្រើនមែន តែវាមិនមែនជាបញ្ហាធំដុំទេ។ បើអាច សាលាគួរជួយបន្ថែមកង្ហារឱ្យបាច្រើនបន្ដិច ពីព្រោះខែនេះជារដូវក្ដៅ សិស្សច្រើន ធ្វើឱ្យក្ដៅ និងហប់ខ្យល់ខ្លាំង»។
លោកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានថ្លែងថា ករណីមានសាលាមួយចំនួនដែលមានសិស្សច្រើនក្នុង ១ ថ្នាក់ មានហេតុផល ២ យ៉ាង គឺតាមរយៈការពង្រឹងគុណភាពអប់រំ ដោយផ្តោតលើស្តង់ដាសាលាគំរូ ពិសេសការផ្តោតលើការប្រកួតប្រជែងសាលារៀនល្អ នាយកល្អកន្លងមក។
លោកស្រីបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «នេះជាមូលហេតុសំខាន់ដែលធ្វើឱ្យក្រសួងជំរុញបន្ថែមលើការគ្រប់គ្រង និងគុណភាពបង្រៀន សំដៅប្រែក្លាយសាលានានាឱ្យមានស្តង់ដាសាលាគំរូ ដើម្បីឱ្យមាតាបិតាមានទំនុកចិត្ត ក៏ដូចជាធ្វើឱ្យសិស្សគ្រប់ៗគ្នាទទួលបានការអប់រំដែលមានគុណភាព»។
លោកស្រីបានលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ននេះ ទីលំនៅក៏ដូចជានគររូបនីយកម្មមានការរីកចម្រើនពិសេសនៅតាមតំបន់ជាយក្រុង ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតម្រូវការខ្ពស់ចំពោះសាលារៀន ថ្នាក់រៀន និងគ្រូបង្រៀន។
អ្នកគ្រូបច្ចុប្បន្នវ័យជាង ៥០ ឆ្នាំរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា វាដោយសារនៅជុំវិញបរិវេណសាលារៀននេះមានអង្គការច្រើន ដែលពួកគេបានបញ្ជូនសិស្សក្រីក្រមករៀន។ បច្ចុប្បន្ននេះ ខាងក្រសួង និងមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡាបានចុះមកសិក្សាអំពីស្ថានភាពរបស់សាលារៀនចំពោះការខ្វះខាតអគារ និងគ្រូបង្រៀននេះ។
អ្នកគ្រូ សុម៉ាឡា បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ក្រសួង និងមន្ទីរអប់រំនឹងជួយកសាងថ្នាក់រៀនបន្ថែម។ ក្នុង ១ ថ្នាក់រៀន មាន ២០ តុ សិស្សានុសិស្សអង្គុយ ១ តុត្រឹម ២ នាក់ ល្មមទៅតាមនិយាមគរុកោសល្យ»។
ចំនួនប្រជាជនកើនឡើង តម្រូវការថ្នាក់រៀន និងគ្រូកើនឡើង
លោក ហែម ស៊ីណារ៉េត ប្រធានមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡារាជធានីភ្នំពេញបានឱ្យដឹងថា ក្រុមការងារក្រសួង និងរូបលោកជាប្រធានមន្ទីរបាន និងកំពុងតែចុះទៅតាមសាលារៀននៅតាមជាយរាជធានីភ្នំពេញ ដោយសារសាលារៀននៅតាមកណ្ដាលក្រុងកំពុងតែថយចុះ និងបន្ដកើនឡើងនៅតាមសាលារៀនឯជាយក្រុងទៅវិញ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ចំពោះលទ្ធភាពនៃការសាងសង់ ឯកឧត្ដមឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី [ហង់ជួន ណារ៉ុន] បានឱ្យក្រុមការងារក្រសួង និងរូបខ្ញុំចុះមើលនៅតាមភូមិសាស្ដ្រខណ្ឌកំបូល ដោយកាលពីម្សិលមិញ យើងទៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ខណ្ឌដង្កោ និងខណ្ឌមានជ័យ។ ព្រឹកនេះ យើងទៅខណ្ឌឫស្សីកែវ ខណ្ឌទួកគោក និងខណ្ឌកំបូល រួចចេញទៅខណ្ឌព្រែកព្នៅ និងជ្រោយចង្វារ»។
លោកទទួលស្គាល់ថា សិស្សានុសិស្សនៅតាមជាយក្រុងមានការកើនឡើងច្រើន ដែលប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនចេញពីក្នុងក្រុងមករស់នៅជាយក្រុង។
លោក ស៊ីណារ៉េត បានថ្លែងថា លទ្ធភាពដោះស្រាយបញ្ហា គឺមានតែលើកគម្រោងក្នុងការសាងសង់សាលារៀនបន្ថែម ដែលជាង ២០ សាលារៀននៅខ្វះបន្ទប់រៀន។
លោកបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «សាលារៀននៅតាមជាយក្រុងមានការខ្វះខាតថ្នាក់រៀនច្រើន និងមានភាពធូរស្រាលនៅសាលារៀនក្នុងទីក្រុង។ ប៉ុន្ដែពេលនេះ កំណើនសិស្សានុសិស្សក៏មិនទៀងទាត់ដែរដោយឆ្នាំនេះកើនឡើង តែឆ្នាំក្រោយថយចុះវិញ»។
កត្ដាទាំងនេះកើតចេញពីការបំផ្លាស់ទីរបស់កម្មករចំណាកស្រុក និងកម្មកររោងចក្រ ដែលពួកគេផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋានមិនទៀងទាត់។ ទីតាំងកកើតបុរី ការកើនចំនួនសិស្សមានស្ថិរភាព។ ក្រុមការងារត្រូវសិក្សាអំពីកំណើនថេររយៈពេល ២-៣ ឆ្នាំជាប់គ្នា ឬក៏កើនឡើងដោយចៃដន្យ ដើម្បីលើកឡើងគម្រោងសាងសង់អគារថ្មី។
លោក ប៉ាន់ ស្រ៊ា នាយកសាលាបឋមសិក្សាភូមិឫស្សី ស្ថិតក្នុងតំបន់កំពុងអភិវឌ្ឍន៍មួយនៃសង្កាត់មានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ បាននិយាយថា ការដាក់សិស្សច្រើនក្នុងបន្ទប់តែ ១ នេះពិតជាជួបការលំបាកទាំងការគ្រប់គ្រង និងបញ្ហាផ្សេងៗ។ ការដាក់សិស្សច្រើននេះ ដោយសារតែខ្វះអគារសិក្សា និងគ្រូបង្រៀន។
លោកបានឱ្យដឹងថា នៅតំបន់នេះ មានប្រជាជនចេញពីក្រុងមកទិញផ្ទះល្វែងច្រើន ដែលធ្វើឱ្យកំណើនសិស្សកើនឡើង ខណៈអគារចាស់មួយចំនួន ៣បន្ទប់ ត្រូវបានវាយចោលដោយកត្ដាសុវត្ថិភាព។
លោកបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «បើយោងតាមនិយាមគរុកោសល្យ យើងខ្វះប្រមាណតែ ១៥ បន្ទប់រៀនទេ។ រួមទាំងកត្ដាខ្វះគ្រូបង្រៀន ដែលពួកគាត់ខ្លះចូលនិវត្ដន៍ និងផ្ទេរទៅកន្លែងផ្សេងៗ យើងច្របាច់សិស្សបញ្ចូលគ្នា ៥០ ទៅជាង ៧០ នាក់»។
លោក ស៊ីណារ៉េត ក៏បានលើកឡើងថា ក្រៅពីកង្វះថ្នាក់រៀន ចំនួនគ្រូបង្រៀននៅជាបញ្ហាប្រឈមមួយដែរ ដោយនៅតាមសាលាមធ្យមសិក្សា ខ្វះគ្រូឯកទេស ហើយសាលារៀនបឋមសិក្សាក៏ខ្វះ ដោយកំពុងតែបន្ដស្នើសុំគ្រូបង្រៀនជាប់កិច្ចសន្យា ដែលភ្នំពេញប្រើប្រាស់គ្រូជាប់កិច្ចសន្យាជាង ២០០នាក់។
លោកបាននិយាយថា៖ «នៅភ្នំពេញទទួលបានគ្រូបង្រៀនថ្មីៗតិចបំផុត ដោយជួនកាល យើងទទួលបានគ្រូតែជាង ១០ នាក់ប៉ុណ្ណោះ ខណៈគ្រូចូលនិវត្ដន៍ ក្បែរៗ ១០០ នាក់ជាមធ្យម ក្នុង ១ ឆ្នាំៗ ពីព្រោះក្រសួងផ្ដល់អាទិភាពទៅតាមបណ្ដាខេត្តដែលខ្វះគ្រូបង្រៀនច្រើន។ ជាការជំនួសកង្វះខាតនេះ យើងប្រើប្រាស់គ្រូបង្រៀន ២ពេល និងគ្រូជាប់កិច្ចសន្យា»។
សាលារៀននីមួយៗបង្កើតស្នាដៃដោយខ្លួនឯង
សាលារៀនមួយ ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ចំពោះគុណភាព បរិស្ថាន និងការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ អាចទាក់ទាញសិស្សមកពីទីតាំងឆ្ងាយៗ។ នេះជាហេតុដែលធ្វើឱ្យសាលារៀនខ្លះមានសិស្សច្រើន ដោយសារតែទំនោររបស់ឪពុកម្ដាយចង់ឱ្យកូនៗទៅរៀនទីនោះ។
លោក មុន្នីរ័ត្ន បានយកកូនពីខណ្ឌឫស្សីកែវមករៀននៅសាលារៀនក្នុងខណ្ឌដូនពេញ បើទោះបីជាវាមិនមានចម្ងាយឆ្ងាយប៉ុន្មានក្ដីតែលោកយល់ថា បរិស្ថានរបស់សាលារៀនក្នុងខណ្ឌដូនពេញមួយនេះល្អ គួបផ្សំនឹងនិន្នាការឪពុកម្ដាយដទៃទៀត។
លោកបានឱ្យដឹងថា៖ «វាមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានទេ។ ខ្ញុំគិតថា ការគ្រប់គ្រងនៅសាលារៀននោះល្អ រួមទាំងបរិស្ថានទូទៅ អាចទទួលយកបាន»។
លោកស្រី វិច្ឆិកា បានឱ្យដឹងថា សាលារៀនគ្រប់កម្រិតថ្នាក់បានខិតខំពង្រឹងគុណភាពការរៀន និងបង្រៀនក៏ដូចជាការគ្រប់គ្រងសិស្ស និងគ្រូ ក្នុងនោះមានការគ្រប់គ្រងវត្តមាន ការគ្រប់គ្រងគុណភាពបង្រៀន និងវិន័យជាដើម។
លោកស្រីបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «កត្តានេះ បានធ្វើឱ្យសាលារៀនមួយចំនួនទទួលបានការទទួលស្គាល់ពីមាតាបិតាសិស្សជាហេតុធ្វើឱ្យមាតាបិតាផ្តោតក្នុងការបញ្ជូនកូនមកកាន់សាលានោះ»។
ស្របទៅនឹងការលើកឡើងរបស់ក្រសួង លោក ស៊ីណារ៉េត បានលើកយកឧទាហរណ៍ថា សាលាបឋមសិក្សាកុលាបទី១ ទទួលបានការទុកចិត្ដពីមាតាបិតាសិស្ស ដែលនាំកូនមករៀនតាំងពីអរិយក្សត្រ រហូតដល់ព្រែកអញ្ចាញមករៀនសាលានេះ។
លោកបាននិយាយថា៖ «តាមពិត សិស្សានុសិស្សនៅតាមភូមិសាស្ដ្រមានចំនួនតិចតួចទេ តែពួកគាត់មកពីទីតាំងឆ្ងាយៗ។ សាលារៀន ១ ទៀតនៅភូមិសាស្ដ្រជើងឯកមានសោភណភាពស្អាតដាច់ជាងសាលារៀនមួយទៀត។ ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិសាស្ដ្រឆ្ងាយៗសុខចិត្ដយកកូនមករៀននៅទីនោះ»។
ក្ដីកង្វល់ចំពោះបញ្ហាសុខភាព
ប្រធានមន្ទីរអប់រំ យុវជន និងកីឡារាជធានីភ្នំពេញ បានថ្លែងទទួលស្គាល់ថា ក្រសួងមានការព្រួយបារម្ភចំពោះកត្ដាសុខភាពរបស់សិស្សានុសិស្សតូចៗនៅតាមសាលារៀន ដែលផ្ទុកសិស្សច្រើនលើសចំណុះ តាមរយៈការសិក្សាលទ្ធភាពកសាងថ្នាក់បន្ថែមនេះ។
លោកបានបន្ដថា៖ «ឪពុកម្ដាយសិស្សបានសំណូមពរដាក់កង្ហារ ដាក់ភ្លើង ដែលយើងត្រូវគិតដល់ការចំណាយលើថាមពលអគ្គិសនីទៀត»។
លោកលើកឡើងថា ក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សា ការដាក់សំណើសាងសង់ទៅកាន់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ត្រូវចំណាយពេល ១ ឆ្នាំ។
យោងតាមស្ដង់ដា ១ បន្ទប់រៀនមានចំនួនសិស្ស ៣៥ នាក់ និងមធ្យមសិក្សាពី ៤០ ទៅ ៤៥ នាក់ ហើយលោក ស៊ីណារ៉េត បានអះអាងថា មិនមានថ្នាក់រៀនណាមានចំនួនសិស្សក្រោមនិយាមនេះទេ។ ចំពោះថ្នាក់ខ្លះ មានសិស្សចំនួនពី ៤០ ទៅ ៥០ នាក់ជាង វាមានផលប៉ះពាល់ដែរ តែស្ថិតក្នុងកម្រិតអាចដោះស្រាយបាន។
លោកបាននិយាយថា៖ «សិស្សចំនួន ៨០ ទៅ ៩០ នាក់ មានមិនច្រើនទេ ដែលភាគច្រើនជាសិស្សធំៗ និងនៅក្នុងសាលធំផងដែរ។ ប៉ុន្ដែសិស្សចំនួនចន្លោះពី ៥០ ទៅ ៦០ នាក់មានច្រើន យើងកំពុងពិចារណារឿងនេះ»៕