​នាពេល​បច្ចុប្បន្ននេះ ឃើញថា ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ភាគច្រើន​មាន​ចំណាប់អារម្មណ៍​ទៅលើ​ការធ្វើ​កសិកម្ម និង​ចិញ្ចឹមសត្វ​ដើម្បី​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ជីវភាព​រស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃ​របស់​ពួកគេ​។ ដូចគ្នា​ផងដែរ ការ​ស្វែងយល់​បន្ថែម​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ជំងឺ​ផ្តាសាយ​បក្សី (AI) គឺ​ពិត​ជាមាន​សារៈ សំខាន់​ណាស់​ដែល​ប្រជា​កសិករ​គ្រប់រូប​គួរ​យកចិត្តទុកដាក់​អំ​ពី​ផលប៉ះពាល់​នៃ​ជំងឺ​មួយ​នេះ​។ អាស្រ័យហេតុនេះ ក្នុងនាម ស៊ី​.​ភី​. ជា​ក្រុមហ៊ុន​ឈានមុខ​គេ​លើក​សិ​-ឧស្សាហកម្ម និង​ចិញ្ចឹមសត្វ បាន​ចូលរួម​យក​ចិ​ត្ដ​ទុកដាក់ និង​ចែក​រំ​លែង​អំពី​បទពិសោធន៍​មួយចំនួន​ទាក់ទង​ទៅនឹង​ការចិញ្ចឹម ការមើល​ថែទាំ និង​រក្សា​អនាម័យ​ដល់​ប្រជា​​កសិករ​ក៏ដូចជា​ដៃគូ​សហការ​ផងដែរ​។​

​លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត kriangsak Laosakul ជំនួយការ​នាយករង​កា​រិ​យា​ល័យ​សេវាកម្ម និង​បច្ចេកទេស​សុខភាព​សត្វ បាន​មានប្រសាសន៍ថា ប្រព័ន្ធ​ជីវ​សុវត្ថិភាព​ដ៏​រឹងមាំ​គឺមាន​សារៈសំខាន់​នៅពេល​ចិញ្ចឹមសត្វ​មាន់ គឺជា​អ្វីដែល ស៊ី​.​ភី​. ប្រកាន់ខ្ជាប់​លើ​កសិដ្ឋាន​ចិញ្ចឹមសត្វ​ទាំងអស់​។ ការយល់ដឹង​អំពី​ប្រភេទ និង​រោគសញ្ញា​នៃ​ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី (AI) ការគ្រប់គ្រង​ការសង្ស័យ​ណាមួយ និង​ការអនុវត្ត​ជីវ​សុវត្ថិភាព ដោយ​គូសបញ្ជាក់​ពី​ចំណុច​សំខាន់ៗ​ចំនួន​ ​៣​។​

​ជាទូទៅ Avian Influenza (AI) ដែល​ត្រូវបាន​គេ​ស្គាល់​ថា «​ជំងឺ គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី​» គឺជា​ប្រភេទ​ជំងឺ ដែលមាន​មេរោគ​ឆ្លង​ខ្លាំង ហើយ​ប៉ះពាល់​លើ​សត្វ​បក្សី​ដូចជា មាន់ ទា និង​បក្សី​ព្រៃ​ជាដើម​។ ជំងឺ​នេះ​កើតឡើង​នៅលើ​ទូទាំង​ពិភពលោក នៅពេល​ដែលមាន​ជំងឺ​នេះ​កើតឡើង​ទៅលើ​បក្សី​ប្រភេទ​ណាក៏ដោយ ជា​គោល​ការណ៍​ត្រូវ​សម្លាប់​ដោយ​ដុត ឬ​កប់​បក្សី​ទាំងអស់​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ ទោះបី​ជាមាន​សុខភាព​ល្អ​ក៏ដោយ ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការរីក​រាតត្បាត​នៃ​ជំងឺ​ប្រភេទ​នេះ​។​ 

១. ប្រភេទ​នៃ​ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី (AI)

ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី (AI) ត្រូវបាន​បែងចែក​ជា​២​ក្រុម ដោយ​ផ្អែកលើ​សមត្ថភាព​នៃ​ការបង្ក​មេរោគ​នៅក្នុង​សត្វ​បក្សី​៖

១.១ ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី​កម្រិត​ទាប (LPAI)

​កើតឡើង​ដោយ​ធម្មជាតិ​នៅក្នុង​សត្វ​ស្លាប​ព្រៃ ហើយ​អាច​រីក​រាល​ដាល​ដល់​បក្សី​ក្នុងស្រុក​។ ក្នុងករណី​ភាគច្រើន វា​មិន​បង្ហាញ​រោគសញ្ញា​នៃ​ការឆ្លង​មេរោគ​នោះទេ​។ ប្រភេទ​នៃ​ជំងឺ​ទាំងនេះ បង្ក​ការគំរាមកំហែង​ដល់​សុខភាព​មនុស្ស​។ មេរោគ​បង្ក​ជំងឺ​ដែលមាន​កម្រិត​ទាប​អាច​បំប្លែង​ទៅជា​មេរោគ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី​ដែល​បង្ក​ជំងឺ​ខ្លាំង​។ H9N2 គឺជា LPAI ដ៏​សំខាន់បំផុត​ដែល​រីក​រាលដាល និង​បង្កបញ្ហា​ក្នុង​ពិភពលោក​។​

  •     ​រោគសញ្ញា​ គ្មាន​រោគសញ្ញា​នៃ​ជំងឺ​
  •     ​រោគសញ្ញា​ផ្លូវដង្ហើម​ស្រាល ដូច​ជា កណ្តាស់ ក្អក ហៀរ​សំបោរ និង​ទឹករំអិល​តាម​ច្រមុះ​
  •     ​ការធ្លាក់ចុះ​នៃ​ផលិតកម្ម​ស៊ុត ស៊ុត​ខូច​ទ្រុងទ្រាយ សំបក​ស៊ុត​ពណ៌​ស​ 
  •     អស់ចំណង់​អាហារ បា​ស់រោម សំកុក អត្រា​ងាប់​ពី 5-10% ។​

១.២. ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី​កម្រិត​ខ្ពស់ (HPAI)

HPAI រីក​រាលដាល​យ៉ាង​ឆាប់​​រហ័ស ហើយ​មាន​អត្រា​ស្លាប់​ខ្ពស់​នៅក្នុង​បក្សី​ជាង LPAI​។ HPAI ត្រូវបាន​គេ​រកឃើញ និង​កម្ចាត់​ចោល​​ ៣​​ ដង​នៅក្នុង​ប​សុ​បក្សី​ក្នុងស្រុក​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ HPAI H5N1 គឺជា​ប្រភេទ​រង​ដែល​រីក​រាលដាល​យ៉ាង​ឆាប់រហ័ស​នៅក្នុង​តំបន់​មួយចំនួន​នៃ​ពិភពលោក​។ ភាគច្រើន​នៃ​មេរោគ AI ដែល​អាច​បង្ក​រោគ​បាន​ខ្ព​ស់គឺ​ស្ថិតនៅក្រោម​ប្រភេទ H5 ឬ H7; ទោះយ៉ាងណា​ក៏ដោយ ការឆ្លង​មេរោគ AI ភាគច្រើន រួមទាំង​ប្រភេទ H5 ឬ H7 មាន​លក្ខណៈ​ព្យាបាល​តិចតួច​។ សត្វ​ទា​អាច​ឆ្លង​ដោយ​មិនមាន​បង្ហាញ​រោគសញ្ញា​ណាមួយ​ឡើយ បន្ទាប់មក​អាច​ចម្លងរោគ​ទៅកាន់​សត្វ​មាន់​។ H5N1 គឺជា​មេរោគ HPAI ដ៏​សំខាន់បំផុត​ដែល​រីក​រាល​​ដាល និង​បង្កបញ្ហា​ក្នុង​ពិភពលោក​។​

   រោគសញ្ញា​
    ​ជាំ និង ហើម នៃ​ផ្នែក​ក្បាល​, សេ​, ណង់​
    ​ក្រហម​នៃ​ផ្នែក​ជើង និង​ប្រអប់ជើង​
    ​រោគសញ្ញា​ផ្លូវដង្ហើម រាក ប្រកាច់​
    ​ងាប់​ភ្លាមៗ​ក្នុង​រយៈពេល ២-៣ ថ្ងៃ ជាមួយនឹង​អត្រា​ងាប់​ខ្ពស់ ៩០-១០០%

២ វិធាន​ការដែល​ត្រូវធ្វើ​ប្រសិនបើ​គេ​សង្ស័យថា​សត្វ​មាន់​មាន​មេរោគ​

- បើ​មានការ​សង្ស័យថា​មានការ​​ផ្ទុះឡើង​នៃ​ជំងឺ គួរ​រាយការណ៍​ទៅ​អាជ្ញាធរ​ត្រួតពិនិត្យ​ជាបន្ទាន់​
- ត្រូវ​បញ្ឈប់​ចលនា​ចេញចូល​របស់​សត្វ​ពេល​មាន​ផ្ទុក​ជំងឺ​
- ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​ការ​ចម្លងរោគ​នៅក្នុង​កសិដ្ឋាន មាន់​ឈឺ​ទាំងអស់​ត្រូវដាក់​ឱ្យនៅ​ដាច់ដោយឡែក បុគ្គលិក និង​ឧបករណ៍​ដាច់ដោយឡែក​ទាំង​អស់​។ បាញ់ថ្នាំ​សម្លាប់​មេរោគ​ជុំវិញ​ទ្រុងមាន់​
- ប្រមូល​សំណាក​ទៅ​មន្ទីរពិសោធន៍​៖ មាន់​ឈឺ ឬ​ងាប់ សរីរាង្គ​សំខាន់ៗ បំពង់ខ្យល់ សួត សំណាក​ឈាម​
- ប្រសិនបើ​មន្ទីរពិសោធន៍​បញ្ជាក់​ 
​លទ្ធផល​វិជ្ជមាន​នោះ ដើម្បី​បញ្ចៀស​ការរីក​រាលដាល​នៃ​ជំងឺ មាន់​ទាំងអស់​នៅក្នុង​រោង ត្រូវ​សម្លាប់​ដោយ​ដុត ឬ​កប់ ។ ប​នា្ទ​ប់​មក​ធ្វើការ​បាញ់សម្លាប់​មេរោគ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​គ្រប់​តំបន់​កសិដ្ឋាន​។​

៣. វិធានការ​ចាំបាច់​ដើម្បី​ការពារ​ជំងឺ​

​រឹតបន្តឹង​វិធានការ​ជីវ​សុវត្ថិភាព និង​ការអនុវត្ត​អនាម័យ​ឱ្យបាន​ល្អ គឺមាន​សារៈសំខាន់​ក្នុងការ​ទប់ស្កាត់ ការផ្ទុះ​ឡើង​នៃ​ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី ព្រោះ​វ៉ាក់សាំង​ត្រូវបាន​គ្រប់គ្រង និង​រឹត​បន្តឹង​យ៉ាងខ្លាំង នៅក្នុង​ប្រទេស​ជាច្រើន​។ មាន ២​ ផ្នែក នៃ​ការអនុវត្ត​ជីវ​សុវត្ថិភាព​៖ 

​​         ៣.១. ការទប់ស្កាត់ ការចម្លង​ដោយផ្ទាល់​

- ទទួលយក​មាន់ ចំពោះតែ​ពី​ហ្វូង​ដែល​គ្មាន AI ប៉ុណ្ណោះ​
- កុំ​លាយ​ប្រភេទ​សត្វ​ច្រើន ជាពិសេស​មាន់ និង​ទា ឬ​លាយ​អាយុ​
- កុំ​អនុញ្ញាតឱ្យ​ហ្វូង​សត្វ​របស់​អ្នក​ទាក់ទង​ជាមួយ​បក្សី​ព្រៃ ដោយ​រក្សា​មាន់​នៅក្នុង​រោង​ស្តង់ដារ​។​

៣.២.  ​ការទប់ស្កាត់ ការចម្លង​ដោយ​មិនផ្ទាល់​

- មិន​អនុញ្ញាតឱ្យ​កសិករ​ចូល​​ហ្វូង​សត្វ​របស់​អ្នក​បាន​យ៉ាង​ងាយ​ស្រួល​នោះទេ ហើយ​មិន​អនុញ្ញាត​​ឱ្យ​ទស្សនា​កសិដ្ឋាន​ចិញ្ចឹមសត្វ​ដទៃ ទៀត​ដែរ​
- កសិករ​សំខាន់ គួរ​ផ្លាស់ប្តូរ​សម្លៀក​បំពាក់ ឬ​ពាក់​ស្រោមជើង ស្បែកជើង​កវែង ម៉ាស់​បិទមុខ​
- រាល់​អ្នក​ចូល​ទ្រុងមាន់​គួរតែ​ប្រើ​ទឹក​ថ្នាំ​ជ្រលក់​ជើង ហើយ​ត្រូវ​ផ្លាស់ប្តូរ​ទឹក​ឱ្យបាន​ញឹកញាប់ ដើម្បី​ជួយ​រក្សា​ប្រសិទ្ធភាព​
- លាងដៃ និង​ប្រើ​ទឹក​អាកុល​លាងដៃ​ទាំង​មុន និង​ក្រោយពេល​ទស្សនា​ហ្វូង​សត្វ​
- ត្រួតពិនិត្យ​យានជំនិះ​ទាំងអស់​ដែល​ចូលមកក្នុង​កសិដ្ឋាន​ដើម្បី​កំណត់ថា តើ​ពួកគេ​ត្រូវបាន​សម្អាត និង​សម្លាប់​មេរោគ​បាន​ត្រឹមត្រូវ រួមទាំង​      សម្បក​កង់ និង​ក្រោម​កាប៊ីន​
- ទិញ​ចំណី​ពី​ប្រភព​ដែល​អាច​ទុកចិត្តបាន បន្ទាប់មក​រក្សា​វា​ឱ្យមាន​សុវត្ថិភាព​ពីស​ត្វ​បក្សី​ព្រៃ​ដូចជា សត្វ​កកេរ និង​រុយ​
- ប្រើប្រាស់​ទឹក​ពី​ប្រភព​ដែលមាន​សុវត្ថិភាព និង​មាន​ដាក់​ថ្នាំ​សម្លាប់​មេរោគ​ក្នុង​ទឹក​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធ​​ភាព​
- មានកម្ម​វិធី​កំចាត់​សត្វល្អិត​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធភាព (​សត្វ​កកេរ និង​រុយ ដែល​អាច​ឆ្លង​ជំងឺ​ជាច្រើន​) 
- កុំ​ចែករំលែក​ឧបករណ៍​ជាមួយ​មិត្តភក្តិ ឬ​អ្នកជិតខាង​
- ទុកដាក់​បក្សី​ដែល​ងាប់ ក្នុង​លក្ខណៈ ដែល​បានអនុម័ត (​ដុត កប់​) 
- រក្សា​អនាម័យ​ទាំងអស់គ្នា (​តំបន់​កសិដ្ឋាន ទ្រុងមាន់ និង​ឧបករណ៍​) ។​

​ជំងឺផ្ដាសាយបក្សី​ក៏​ជា​កង្វល់​ដ៏​ធំ​មួយ​សម្រាប់​សុខភាព​សាធារណៈ​។ នៅពេលណា​ដែល​មេរោគ​គ្រុន​​ផ្តាសាយ​បក្សី​ចរាចរ​នៅក្នុង​ប​សុ​បក្សី ហើយ​មាន​ករណី​នៃ​ជំងឺ​គ្រុនផ្តាសាយ​បក្សី​មួយចំនួន កើតមាន​ចំពោះ​មនុស្ស នឹងត្រូវ​បានកំណត់​អត្តសញ្ញាណ​។​

​ការព្រួយបារម្ភ​ចំពោះ​សុខភាព​សាធារណៈ​

ចំពោះ​ការព្រួយបារម្ភ​អំពី​សុខភាព​សាធារណៈ អ្នក​ដែលមាន​ទំនាក់​ទំនង​ជិតស្និទ្ធ ម្តង​ហើយ​ម្តងទៀត​ជាមួយ​សត្វ​មាន់​ដែលមាន​មេរោគ ឬ​បរិស្ថាន​ដែល​កខ្វក់​ខ្លាំង គឺ​ប្រឈម​នឹង​ជំងឺផ្តាសាយបក្សី​។ ការឆ្លង​របស់​មនុស្ស​ជាមួយនឹង​មេរោគ​ផ្តាសាយ​បក្សី​អាច​កើតឡើង​នៅពេលដែល​មេរោគ​ចូល​តាមរយៈ ភ្នែក ច្រមុះ ឬ​មាត់​របស់​មនុស្ស ឬ​ត្រូវបាន​ស្រូប​ចូល​។ នេះ​អាច​កើតឡើង​នៅពេល ដែល​មេរោគ​ស្ថិតនៅលើ​អាកាស (​ក្នុង​ដំណក់ទឹក ឬ​អាចជា​ធូលី​ដី​) ហើយ​មនុស្ស​ម្នាក់​ដកដង្ហើម​វា​ចូល ឬ​ប្រហែលជា​នៅពេលដែល​មនុស្ស​ម្នាក់​ប៉ះ​អ្វី​ដែលមាន​មេរោគ​នៅលើ​នោះ បន្ទាប់មក​ប៉ះ​មាត់ ភ្នែក ឬ​ច្រមុះ​របស់​ពួកគេ​។​

​របាយការណ៍​សញ្ញា និង​រោគសញ្ញា​នៃ​ការឆ្លង​ជំងឺផ្តាសាយបក្សី​ចំពោះ​មនុស្ស មាន​ចាប់ពី​គ្មាន​រោគសញ្ញា ឬ​ជំងឺ​ស្រាល (​ដូចជា​ក្រហម​ភ្នែក រោគសញ្ញា​ផ្លូវដង្ហើម​) រហូតដល់​ធ្ងន់ធ្ងរ (​ដូចជា​ជំងឺ​រលាក​សួត ដែល​តម្រូវ​ឱ្យចូល​មន្ទី​រ​ពេទ្យ​) និង​រួមមាន​គ្រុនក្តៅ ក្អក ឈឺបំពង់ក ហៀរ​សំបោរ​។ ឈឺ​សាច់ដុំ ឈឺក្បាល អស់កម្លាំង និង​ពិបាក​ដកដង្ហើម​។​

​ការឆ្លង​របស់​មនុស្ស​ជាមួយនឹង​មេរោគ​ផ្តាសាយ​បក្សី បានកើត​ឡើង ជា​ញឹកញាប់​បំផុត​បន្ទាប់ពី​ការ​ប៉ះ​ពាល់​ដោយ​មិនបាន​ការពារ​ជាមួយ​សត្វ​មាន់​ដែលមាន​មេរោគ ឬ​ប៉ះ​ផ្ទាល់​បក្សី ដែលមាន​មេរោគ​ផ្តាសាយ​បក្សី​។ ដូច្នេះហើយ ការអនុវត្ត​អនាម័យ​ល្អ​គឺ​ចាំបាច់​ណាស់​ក្នុងការ​ការពារ​ការចម្លង ពី​មាន់​ទៅកាន់​មនុស្ស​។​

​ទោះបីជា មិនមាន​ព័ត៌មាន​ច្បាស់​លាស់​ណាមួយ​ដែល​បង្ហាញថា​ជំងឺ នេះ​អាច​ឆ្លង​តាមរយៈ​ការបរិភោគ​សាច់មាន់ និង​ស៊ុត​ដែលមាន​មេរោគ វា​ជាការ​ប្រសើរ​ក្នុងការ​ចៀសវាង​ការបរិភោគ​ផលិតផល និង​ស៊ុតមាន់​ដែល​មិនទាន់​ឆ្អិន ឬ​មិន​ឆ្អិន​។​

​លោកអ្នក​បានដឹង និង​ស្គា​ល់ហើយ ថា ក្រុមហ៊ុន CPF ជា​ក្រុមហ៊ុន​ខ្នាត​ធំ​មួយ​ដែល​ប្រតិបត្តិការ​អាជីវ​កម្មក​សិ​-ឧស្សាហកម្ម និង​ចំណីអាហារ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ ក៏ដូចជា​បណ្តា​ប្រទេស​ជាច្រើន​ទៀត ស្ថិតក្រោម​ចក្ខុវិស័យ «​ផ្ទះបាយ​ពិភពលោក​» ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព ដែល​ផ្តោត​សំខាន់​លើ​ការប្រតិបត្តិ​អាជីវកម្ម​ចំណី​សត្វ​ (Feed) ការចិញ្ចឹម​សត្វ (Farm )  ចំណីអាហារ (Food ) និង​ការចែក​ចាយ​ផលិតផល​ទាំង​ការបោះ​ដុំ និង​លក់រាយ (Retail) ដោយ​ឈរលើ​មូលដ្ឋានគ្រឹះ​ដោយ​ទំនួល​ខុសត្រូវ​ចំពោះ​សង្គមជាតិ និង​បរិស្ថាន ហើយ​អាជីវកម្ម​ទាំងនោះ​គ្របដណ្តប់​លើ​វិស័យ​ជាច្រើន ក្រុមហ៊ុន​ស៊ី​.​ភី​.​ខេ​ម​បូ​ឌា​ចំកាត់ បាន​ដំណើរការ​អាជីវកម្ម​នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ ១៩៩៦​។​

CP Cambodia នៅតែ​ប្តេជ្ញាចិត្ត​ក្នុងការ​គាំទ្រ​កសិករ​កម្ពុជា តាមរយៈ​ការ​ផ្តល់នូវ​ចំណេះដឹង ធនធាន និង​ការណែនាំ​ពី​អ្នកជំនាញ ដើម្បី​ធានាបាន​នូវ​ភាពជោគជ័យ និង​និរន្តរភាព​នៃ​ប្រតិបត្តិការ​ចិញ្ចឹម​មាន់​។​

​អតិថិជន​ដែលមាន​ចំណាប់អារម្មណ៍​ចង់​ប្រឹក្សា​សុខភាព​សត្វ ឬ​ទិញ​ផលិត​ផល​ថ្នាំ​សត្វ CP សម្រាប់​ប្រើប្រាស់ ឬ​លក់ សូម​ទំនាក់ទំនង​មកកាន់​លេខ 012 318 040 ចូលទៅ​កាន់​ទំព័រ Facebook CP Cambodia ឬ​ប្រើប្រាស់ QR code៕ ​