រូបភាពជនជាប់ចោទ ស្រី ស៊ីណា ត្រូវបានកែប្រែពីការឈរនៅមុខពន្ធនាគារដៃជាប់ខ្នោះ (ខាងឆ្វេង រូបពិត) ទៅជាឈរជ្រែងហោប៉ៅ (ខាងស្តាំ រូបកែប្រែ)។ រូបថត ពន្ធនាគារព្រៃស និង ហ្វេសប៊ុក
ព័ត៌មានក្លែងក្លាយបានកើនឡើងនៅក្នុងមួយរយៈពេលចុងក្រោយ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលស្នើសុំឲ្យសាធារណជនពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់លាស់មុននឹងជឿ ឬ ចែកចាយបន្តដើម្បីការពារខ្លួនឯង គ្រួសារ និងសង្គមពីគ្រោះថ្នាក់នៃព័ត៌មានបែបនេះ។
ក្នុងឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៤នេះ ក្រសួងព័ត៌មានបានកត់ត្រាទុកព័ត៌មានក្លែងក្លាយសរុបចំនួន ១៧០១ករណី ដែលចំនួននេះបង្ហាញពីការកើនឡើងចំនួន ១២ភាគរយ បើប្រៀបធៀបនឹងចំនួនកត់ត្រាទុកក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២៣ ដែលមានចំនួន ១៥១៩ ករណី។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន។
យោងតាមអ្នកនាំពាក្យដដែល ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ក្រសួងព័ត៌មានបានកត់ត្រាទុកព័ត៌មានក្លែងក្លាយចំនួនជាង ៣ ពាន់ករណី។
អង្គការសហប្រជាជាតិបែងចែកនិយមន័យព័ត៌មានមិនពិតជាពីរទម្រង់គឺ ការចែកចាយព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវដោយចៃដន្យ ដែលគ្មានចេតនាអាក្រក់ (misinformation) និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវក្នុងគោលបំណងបោកបញ្ឆោតឬក្នុងគោលបំណងបង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ (disinformation)។
សម្រាប់កម្ពុជា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយចុងក្រោយមានពាក់ព័ន្ធនឹងករណីមួយចំនួន រួមទាំងករណីអតីតឧកញ៉ា ស្រី ស៊ីណា ដែលបានបាញ់សម្លាប់មនុស្សពីរនាក់និងពីរនាក់ទៀតរងរបួស។ បន្ទាប់ពីករណីនេះកើតឡើង រូបភាពជនជាប់ចោទ ស្រី ស៊ីណា ត្រូវបានកែប្រែពីការឈរនៅមុខពន្ធនាគារដៃជាប់ខ្នោះ ទៅជាឈរជ្រែងហោប៉ៅ។
ក្នុងករណីដដែលនេះ អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកដែលនៅក្រៅប្រទេសខ្លះបានបំភ្លៃថា កម្ពុជាបានអនុញ្ញាតឲ្យជនជាប់ចោទនៅក្រៅពន្ធនាគារដោយគ្រាន់តែបំពាក់ GPS ហើយពួកគេបានរូបជាប់ចោទ ស្រី ស៊ីណា នៅលើព័ត៌មានរបស់ពួកគេ។
ករណីចុងក្រោយ គឺការអះអាងថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុន VinGroup របស់វៀតណាមដំណើរការសេវាកម្មរ៉ឺម៉កកង់បីអគ្គិសនីនៅកម្ពុជា។ ករណីនេះត្រូវបានលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បញ្ជាក់ជាថ្មីថា ជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងបានក្រើនរំឭកអំពីវិធានការផ្លូវច្បាប់សម្រាប់អ្នករត់ម៉ូតូឌុប រឺម៉កកង់បីដែលចង់ធ្វើបាតុកម្ម។
លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលបានថ្លែងថា លោកកត់សម្គាល់ឃើញថា មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះពិតជាមានការកើនឡើងនៃព័ត៌មានក្លែងក្លាយមែន ដោយរឿងខ្លះត្រូវបានប្រឌិតឡើងទាំងស្រុង រីឯព័ត៌មានខ្លះត្រូវបានបំភ្លើស ឬ បំភ្លៃរឿងអ្វីមួយឲ្យទៅជារឿងផ្សេង។
លោកថា៖ «អ្នកដែលបង្កើតព័ត៌មានក្លែងក្លាយ គោលបំណងរបស់គេពិតប្រាកដគឺធ្វើម៉េចឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខឹងសម្បាជាមួយអាជ្ញាធរ ឬ រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឲ្យគេទទួលបានផលចំណែញផ្នែកនយោបាយដែលជារឿងគួរឲ្យសោកស្ដាយ។ អ្នកដែលបង្កើតព័ត៌មានក្លែងក្លាយ មួយថ្ងៃៗគេអង្គុយគិតតែបង្កើតព័ត៌មានក្លែងក្លាយឬបំភ្លៃរឿងធ្វើម៉េចឲ្យសង្គមវឹកវរ ប្រជាពលរដ្ឋច្របូកច្របល់ ដែលជាផលរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែមិនមែនជាផលចំណេញសម្រាប់សង្គមពិតប្រាកដ»។
លោកស្នើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់នូវប្រភពព៌ត៌មានមុននឹងជឿ ឬចែករំលែកព័ត៌មាន ឬធ្វើអត្ថាធិប្បាយទៅលើព័ត៌មានទាំងនោះ។
លោក ទេព អស្នារិទ្ធ បានឲ្យដឹងថា ការបំភ្លៃព័ត៌មាន ការកាឡៃការពិតបានធ្វើឲ្យសាធារណជនមានការភាន់ច្រឡំ អាចបង្កភាពវិកវរ ចលាចល ប៉ះពាល់ដល់ការរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ និងស្ថិរភាពក្នុងសង្គម។ លោកថា វាជាទង្វើបំពុលសង្គម ដែលអាចឈានបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ និងផលវិបាកនានាដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់។
លោកថា ក្រសួងសង្កេតឃើញថា អ្នកបង្កើតមាតិកាលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមនិងអ្នករកប្រាក់តាមអនឡាញមួយចំនួនក៏បានដើរប្រាសចាសពីគន្លងនៃសីលធម៌សង្គម និងក្រមសីលធម៌សម្រាប់ការផ្សព្វផ្សាយ និងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាសាធារណៈលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមដោយសារតែមហិច្ឆតាក្នុងការស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬស្វែងរកប្រជាប្រិយភាពសម្រាប់ខ្លួនឯង។
លោកនិយាយថា៖ «ទង្វើទាំងនេះ ជាការបំពានលើក្រមសីលធម៌ ហើយដែលសង្គមមិនឲ្យតម្លៃសោះ ជាពិសេសប្រធានបទទាក់ទងនឹងជីវិតមនុស្ស ឯកជនភាព និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ប្រជាជន និងការរស់នៅក្នុងសង្គម»។
លោកបន្តថា ក្រសួងព័ត៌មានធ្លាប់បានចេញសេចក្ដីណែនាំអំពីក្រមសីលធម៌សម្រាប់អ្នកបង្កើតមាតិការកប្រាក់នៅលើបណ្ដាញសង្គម ឲ្យពួកគេយល់ឲ្យបានច្បាស់អំពីការផ្សាយណាដែលរំលោភបំពានលើក្រមសីលធម៌ ដូចជា ការផ្សាយឬចែករំលែករូបភាពនៅលើបណ្ដាញសង្គមដែលបង្ហាញសោកនាដកម្ម រូបភាពអាសអាភាស រូបភាពបង្ហាញភាពឃោរឃៅ ឬសកម្មភាពហិង្សា ដោយមិនមានការបិទបាំងត្រឹមត្រូវ។
លោកបន្តថា មានប្រភេទព័ត៌មានមួយទៀតត្រូវបានផ្សាយដោយបំផ្លើសបំភ្លៃព័ត៌មាន កាឡៃការពិត ឬគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ បង្កប់ជំហលម្អៀង ដោយមានឧបាយកលនយោបាយទុចរិត ដើម្បីបំភាន់មតិសាធារណៈ បំផ្លាញកេរ្តិ៍ឈ្មោះទៅលើកិច្ចខិតខំរបស់រាជារដ្ឋាភិបាល ឬបង្កចលាចលក្នុងសង្គម។
លោកចាត់ទុកព័ត៌មានបែបនេះ ថា ទង្វើបង្កប់របៀបវារៈនៅពីក្រោយដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយណាមួយ។
ក្រសួងព័ត៌មានកំពុងធ្វើការលើរឿងនេះ ជាពិសេសជាមួយអ្នកដែលបង្កើតមាតិកានៅលើបណ្ដាញសង្គមដើម្បីរកប្រាក់។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក អស្នារិទ្ធ។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ថ្លែងថា ការកំណត់ថាព័ត៌មានណាមួយជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ វាចាំបាច់ត្រូវមានការស្រាវជ្រាវ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកទទួលស្គាល់ដែរថា ការចែកចាយព័ត៌មានមិនពិតកើតមានជាច្រើនករណីនៅលើបណ្ដាញសង្គម ដោយសារតែការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋមានភាពទូលំទូលាយ ប៉ុន្តែការយល់ដឹងរបស់ពួកគាត់អំពីព័ត៌មាននៅមានកម្រិត។
លោកស្នើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកសារព័ត៌មានផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានឲ្យបានច្បាស់លាស់មុននឹងចែករំលែក ឬ ផ្សព្វផ្សាយ។ លោកក៏ស្នើឲ្យមានការពង្រីកការអប់រំដល់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីឲ្យពួកគេអាចកំណត់បានថា ព័ត៌មានបែបណាជាព័ត៌មានក្លែងក្លា និងព័ត៌មានបែបណាជាព័ត៌មានពិត។
លោកនិយាយថា៖ «ការអប់រំផ្សព្វផ្សាយជារឿងសំខាន់ណាស់។ បើសិនយើងមិនបានអប់រំផ្សព្វផ្សាយ ហើយចាត់វិធានការដើម្បីបង្ក្រាប ខ្ញុំគិតថានឹងមានផលប៉ះពាល់ពីរ ផលប៉ះពាល់ទី១ គឺវានឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់គំនិតច្នៃប្រឌិត ឬគំនិតនវានុវត្តន៍របស់ពលរដ្ឋ ឬប៉ះពាល់ដល់បរិយាកាសសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់»។
លោកបន្តថា៖ «ដូច្នេះ គប្បីពង្រឹងការផ្សព្វផ្សាយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីឲ្យគាត់យល់ដឹងអំពីហានិភ័យនៃការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត។ នៅពេលពួកគាត់យល់ពីហានិភ័យហើយ ពួកគាត់នឹងចូលរួមកាត់បន្ថយបាន»៕
