កញ្ញា អ៊ឹម រចនា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទពិនិត្យមើលកូនត្រី ត្រូវបានភ្ញាស់នៅមជ្ឈមណ្ឌល MARDeC កាលពីម្សិលមិញ។ រូបថត ហុង រស្មី
ព្រះសីហនុ៖ ចាប់តាំងពីការបង្កើតឡើងនៅក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១២ មក មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍វារីវប្បកម្មសមុទ្រ (MARDeC) បានឈានមុខគេក្នុងបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មវារីវប្បកម្មនៅកម្ពុជា។
ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយការវិនិយោគចំនួន ១០ លានដុល្លារពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន តាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជប៉ុន (JICA) មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC ជួយដល់បញ្ហាសន្តិសុខស្បៀង ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងការអនុវត្តប្រកបដោយនិរន្តរភាព តាមរយៈការស្រាវជ្រាវដ៏ទំនើប និងកិច្ចសហការអន្តរជាតិ។
មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC ជាកន្លែងភ្ញាស់ត្រីសមុទ្រតែមួយគត់របស់កម្ពុជាដែលបំពាក់ដោយមន្ទីរពិសោធន៍សម្រាប់ការវិភាគសុខភាពមច្ឆា ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីដោះស្រាយគម្លាតបច្ចេកវិទ្យារបស់ប្រទេសក្នុងការចិញ្ចឹមវារីវប្បកម្មសមុទ្រ និងការផ្គត់ផ្គង់ពូជសមុទ្រដែលមានគុណភាព។
កញ្ញា អ៊ឹម រចនា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ដែលដឹកនាំក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានមកពី ២១ ស្ថាប័ន ក្នុងកម្មវិធីទស្សនកិច្ចសិក្សា និងផ្សព្វផ្សាយសារព័ត៌មាន បាននិយាយកាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែកក្កដា នៅមជ្ឈមណ្ឌល MARDeC បាននិយាយថា មណ្ឌលស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៌វារីវប្បកម្មសមុទ្រកម្ពុជានេះ បានបំពាក់បំប៉ននូវបច្ចេកទេស ចំណេះជំនាញ ដល់វារីវប្បករនូវការចិញ្ចឹមពូជត្រីទាំងទឹកសាប និងទឹកប្រៃប្រកបដោយគុណភាព និងនិរន្ដរភាពធនធានជលផលនៅក្នុងធម្មជាតិ។
កញ្ញាបានឱ្យដឹងថា៖ «យើងដឹងថា បើទោះបីជាធនធានជលផលនៅក្នុងធម្មជាតិត្រូវបានប្រសួងប្រកាសអំពីកំណើននៅឆ្នាំនេះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏បើសិនជាមិនមានការចិញ្ចឹមបន្ថែមដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ត្រីនៅលើទីផ្សារទេ វានឹងអាចបង្កជាផលប៉ះពាល់ដល់ធនធានធម្មជាតិ ដោយសារចំនួនប្រជាពលរដ្ឋមានការកើនឡើង ខណៈតម្រូវការត្រីនៅលើទីផ្សារមានការកើនឡើង»។
កញ្ញា រចនា បាននិយាយថា ការងារវារីវប្បកម្មនេះពិតជាសំខាន់ណាស់ ដែលធានាថា ការផ្គង់ផ្គង់ និងតម្រូវការអាចសមតុល្យគ្នា និងអាចថែរក្សានូវនិរន្ដរភាពធនធានធម្មជាតិ។
លោក យស់ ចន្ថាណា អនុប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្ដព្រះសីហនុ បាននិយាយថា ខេត្ដព្រះសីហនុមានសក្ដានុពលផ្នែកជលផល ដូចជា ការនេសាទ និងវារីវប្បកម្ម។
លោកបានឱ្យដឹងថា វារីវប្បកម្មដើរតួនាទីកាន់តែសំខាន់ ដែលនាំឱ្យមានមជ្ឈមណ្ឌលវារីវប្បកម្មនេះសម្រាប់ផលិតកូនត្រី ដោយមិនចាំបាច់នាំចូលពូជត្រីពីប្រទេសជិតខាងនោះទេ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «មន្ទីរកសិកម្មខេត្ដបានទាក់ទងមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីសម្របសម្រួលឱ្យកសិករទិញត្រីឆ្ពង់យកទៅចិញ្ចឹមតាមសហគមន៍នីមួយៗក្នុងខេត្ដព្រះសីហនុ។ អ្នកជំនាញពីខាងមជ្ឈមណ្ឌលដល់ជួយលើកិច្ចការព្យាបាលត្រីជូនពួកគាត់ថែមទៀត»។
បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌល MARDeC បង្ហាញពូជត្រីធំៗ ដែលជាសមទ្ធិផលរបស់ខ្លួន។
ដោយផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកទេសផលិតពូជវារីវប្បកម្មសមុទ្រ មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC បានបង្កាត់ពូជត្រីស្ពង់ ៥ម៉ឺនក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ លក់ក្នុងតម្លៃ ១ពាន់រៀលមួយក្បាល ជាមួយនឹងការបញ្ចុះតម្លៃ ៥០ភាគរយ សម្រាប់ការទិញជាប្រយោជន៍សហគមន៍។
លោក ម៉ម សុខតារា ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល បានឱ្យដឹងថា៖ «សព្វថ្ងៃនេះ មជ្ឈមណ្ឌលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងវិស័យជលផល ដែលប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណ ៤ លាននាក់ ឬ ៣០ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជន ពឹងផ្អែកលើការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ពួកគេ»។
លោកបាននិយាយថា មជ្ឈមណ្ឌលបានព្រលែងក្ដាមសេះប្រមាណ ១លានក្បាលទៅក្នុងសមុទ្រ ហើយថ្មីៗនេះបានចាប់ផ្តើមបង្កាត់ពូជក្តាមថ្មថែមទៀត។
លោក សុខតារា បានបន្ដថា៖ «បេសកកម្មរបស់យើងគឺលើកកម្ពស់ជីវភាពសហគមន៍ឆ្នេរ និងជំរុញផលិតកម្មនេសាទសមុទ្រ តាមរយៈការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍វារីវប្បកម្មសមុទ្រ»។
ការស្រាវជ្រាវយ៉ាងទូលំទូលាយរបស់មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC គ្របដណ្តប់លើការគ្រប់គ្រងគុណភាពទឹក និងចំណី ការផលិតគ្រាប់ពូជ និងព្យាបាលជំងឺត្រី។
តាមរយៈការបង្កើត និងចែករំលែកកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាល ក៏ដូចជាបទពិសោធន៍ មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC កំពុងកំណត់ស្តង់ដាថ្មីនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេះ។
លោក សុខតារា បាននិយាយថា៖ «ការស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ គឺជាស្នូលនៃប្រតិបត្តិការរបស់យើង។ យើងប្តេជ្ញាជំរុញបច្ចេកវិទ្យាវារីវប្បកម្មសមុទ្រ ដើម្បីផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន»។
លោក សេតធី ស៊ីថារ៉ាម៉ា ថមបាធូ ប្រធានទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេសរបស់អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ UNIDO បានគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃវារីវប្បកម្មក្នុងការបំពេញតម្រូវការត្រីរបស់កម្ពុជា។
លោកនិយាយថា បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាកំពុងផលិតត្រីប្រមាណ១លានតោន។ ប៉ុន្តែវារីវប្បកម្មផលិតបានប្រមាណ ៤០ភាគរយ។
លោក ថមបាធូ បានឱ្យដឹងថា និន្នាការដូចគ្នានៅក្នុងពិភពលោក។ នៅក្នុងពិភពលោក ជលផល ៥ភាគរយ គឺជាការធ្វើនេសាទ និង ៥០ភាគរយទៀតវារីវប្បកម្ម។ នៅកម្ពុជា ៥០ភាគរយនៃ ១លានតោន បានមកពីបឹងទន្លេសាប និងសមុទ្រ។
លោក សេតធី ស៊ីថារ៉ាម៉ា ថមបាធូ (អាវស្វាយ) ប្រធានទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេសរបស់អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ UNIDO បានគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃវារីវប្បកម្មក្នុងការបំពេញតម្រូវការត្រីរបស់កម្ពុជា។ រូបថត សហការី
លោកបានថ្លែងថា៖ «នៅកម្ពុជា ប្រជាជនម្នាក់ ហូបត្រីជាង ៥០គីឡូក្រាមក្នុង១ឆ្នាំ ចំណែកប្រជាជននៅប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងពិភពលោកហូបតែ ១៧គីឡូក្រាម ហើយនៅអឺរ៉ុបប្រហែល១៧គីឡូក្រាម ឬ១៨គីឡូក្រាម។ ដូច្នេះ យើងត្រូវការត្រីបន្ថែមទៀត ហើយធ្វើម៉េចបានត្រីច្រើន? នេះជាអ្វីដែលយើងត្រូវការវារីវប្បកម្ម»។
លោកបានបន្ដថា៖ «នោះហើយជាមូលហេតុដែលអ្នកនៅទីនេះ។ តើយើងអាចភ្ជាប់វារីវប្បកម្មដោយរបៀបណា? តើយើងអាចផ្តល់វត្ថុធាតុដើមបន្ថែមដោយរបៀបណា? តើយើងអាចផ្តល់នូវវត្ថុធាតុដើមមានគុណភាពបន្ថែមទៀតដោយរបៀបណា? ដូច្នេះយើងអាចធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសន្តិសុខស្បៀង និងពាណិជ្ជកម្មផងដែរ»។
គំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់មជ្ឈមណ្ឌលនេះជះឥទ្ធិពលយ៉ាងទូលំទូលាយលើសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងបរិស្ថាន។ តាមរយៈការផ្តល់ពូជមច្ឆាសមុទ្រដែលមានតម្លៃសមរម្យ និងព្រលែងក្ដាមសេះទៅក្នុងសមុទ្រ មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC លើកកម្ពស់ការអនុវត្តប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងជួយលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅក្នុងតំបន់។
លោក សុខតារា បានពន្យល់ថា៖ «កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើងក្នុងការព្រលែងក្ដាមសេះ និងការផ្តល់ជូនត្រីស្ពង់ ដែលលក់បញ្ចុះតម្លៃដល់សហគមន៍ គឺជាផ្នែកមួយនៃការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់យើងចំពោះនិរន្តរភាព និងការគាំទ្រសេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក»។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ពូជត្រីទាំងនោះ ត្រូវបានលក់ឱ្យកសិករនៅតាមបណ្ដាលខេត្ដនានា ដូចជា សៀមរាប បាត់ដំបង កណ្ដាល និងភ្នំពេញជាដើម។
ភាពជោគជ័យរបស់មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមានសហការអន្តរជាតិ ជាពិសេសជាមួយគម្រោង JICA និង EU ដែលផ្តល់មូលនិធិ។
គម្រោង CO-SAVED ដែលផ្តល់មូលនិធិដោយសហភាពអឺរ៉ុប អនុវត្តដោយ Heifer និង Aid et Action ផ្គត់ផ្គង់គ្រាប់ពូជដល់កសិករ និងផ្តល់ជំនួយបច្ចេកទេសសម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យគុណភាពទឹក និងការការពារជំងឺ។
បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌល MARDeC បង្ហាញពូជត្រីធំៗ ដែលជាសមទ្ធិផលរបស់ខ្លួន។
ភាពជាដៃគូនេះក៏ផ្តោតលើកន្លែងភ្ញាស់ក្តាមសេះ និងការព្រលែងសម្រាប់ការបង្កើនធនធានជលផលទៅកាន់ធម្មជាតិ។
លោក សុខតារា បានកត់សម្គាល់ថា៖ «ការគាំទ្រអន្តរជាតិមានសារៈសំខាន់ណាស់ចំពោះសមិទ្ធផលរបស់យើង។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយអង្គការ JICA និងគម្រោងដែលផ្តល់មូលនិធិដោយសហភាពអឺរ៉ុបបានផ្តល់ឱ្យយើងនូវធនធាន និងជំនាញដែលត្រូវការដើម្បីជំរុញបេសកកម្មរបស់យើង»។
បន្ថែមពីលើសកម្មភាពស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍របស់ខ្លួន មជ្ឈមណ្ឌល MARDeC ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលវារីវប្បករជំនាន់ក្រោយ។
មជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលនិស្សិតសាកលវិទ្យាល័យជាមធ្យមពី ៥ ទៅ ១០ នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម និងវិទ្យាស្ថានជាតិកសិកម្មព្រែកលៀប។
លោក សុខតារា បានបន្ថែមថា៖ «កម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរបស់យើងធានាថា យើងមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការអនុវត្តបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរៀបចំអ្នកដឹកនាំនាពេលអនាគតលើវារីវប្បកម្មសមុទ្រផងដែរ»។
ខណៈពេលដែលមជ្ឈមណ្ឌល MARDeC មានការវិវឌ្ឍគួរឱ្យកត់សម្គាល់ បញ្ហាប្រឈមនៅតែមាន។ ទាំងនេះរួមមានការពង្រីកបរិក្ខារ ការបន្ថែមពូជមច្ឆាថ្មីសម្រាប់វារីវប្បកម្ម និងការបន្តការច្នៃប្រឌិតក្នុងការស្រាវជ្រាវ។
មជ្ឈមណ្ឌលនេះបានប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការយកឈ្នះលើបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ និងបង្កើនអត្ថប្រយោជន៍ទៅលើឧស្សាហកម្មវារីវប្បកម្មរបស់កម្ពុជា។
លោក សុខតារា បានសន្និដ្ឋានថា៖ «សម្លឹងទៅមុខ យើងមានគោលបំណងពង្រីកគ្រឿងបរិក្ខាររបស់យើង និងធ្វើពិពិធកម្មប្រភេទមច្ឆា។ គោលដៅរបស់យើងគឺបន្តជំរុញការច្នៃប្រឌិត និងនិរន្តរភាពនៃវារីវប្បកម្មសមុទ្រ»៕
