ក្រុមអ្នកថតសារព័ត៌មានផ្ដិតយករូបភាព និងវីដេអូក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយនៅសាលារាជធានីភ្នំពេញ។ ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍
ភ្នំពេញ៖ ប្រតិកម្មបានផ្ទុះឡើងពីសំណាក់ស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជានៅទីក្រុង ហ្សឺណែវ និងសមាគមអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជាមួយចំនួន ក៏ដូចជាក្រសួងព័ត៌មាន ទៅនឹងការអំពាវនាវដោយអ្នកជំនាញឯករាជ្យរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យផ្អាក «ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន» ដែលទើបដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ថ្មីៗនេះ។
អ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់នៃធម្មនុញ្ញ និងកង្វះការពិគ្រោះយោបល់ដ៏ទូលំទូលាយក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការព្រាងរបស់ខ្លួន ដោយជំរុញឱ្យមានកំណែទម្រង់ដើម្បីការពារសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងសារព័ត៌មាន។
ក្នុងរបាយការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា អ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលផ្តល់ឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធត្រឹមតែ ៩ ថ្ងៃដើម្បីផ្តល់យោបល់លើសេចក្តីព្រាងនេះ ដោយបង្កើនការបារម្ភអំពីវិសាលភាពនៃធម្មនុញ្ញ និងការខកខានក្នុងការបង្កើតដំណោះស្រាយត្រឹមត្រូវសម្រាប់កំហុសជាក់ស្តែង។
អ្នកជំនាញបាននិយាយថា៖ «ធម្មនុញ្ញបរាជ័យក្នុងការរួមបញ្ចូលផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ឬបង្កើតសិទ្ធិនៃការកែតម្រូវ និងការឆ្លើយតប» ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា ដំណើរការគួរតែមានបរិយាបន្ន និងតម្លាភាពជាងមុន។
ពួកគេបានសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ គួរតែធានាថា បទប្បញ្ញត្តិប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ខ្លួនគោរពតាមច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ព័ត៌មានដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែកញ្ញា ស្ថានបេសកកម្មបានហៅធម្មនុញ្ញនេះថាជា «ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីការពារអ្នកសារព័ត៌មាន និងកសាងទំនុកចិត្តសាធារណៈលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ» ហើយបានហៅរបាយការណ៍របស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិថា «បំភ័ន្ត និងការរើសអើង»។
ធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយផ្អែកលើការពិគ្រោះយោបល់ និងការវាយតម្លៃដ៏ទូលំទូលាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន សមាគមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាង ៣០០។
ផ្ទុយទៅនឹងការអះអាងដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ធម្មនុញ្ញធានានូវសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានពិត និងរក្សាកាតព្វកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវដែលទាក់ទងនឹងសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ព័ត៌មានបានសរសេរថា៖ «ធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអ្នកសារព័ត៌មាន និងសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍វិជ្ជាជីវៈ និងរក្សាទំនុកចិត្តសាធារណៈ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្ពុជាផ្តល់តម្លៃដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ស្របតាមច្បាប់ ប៉ុន្តែបានបំភ្លឺថា សេរីភាពនេះមិនរាប់បញ្ចូលសិទ្ធិក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ការបំភ្លៃព័ត៌មាន ឬការក្រឡៃការពិតនោះទេ។
កំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយជាង ២ពាន់ស្ថាប័នដែលបានចុះឈ្មោះ និងអ្នកសារព័ត៌មានជាង ១ម៉ឺននាក់ ជាភ័ស្តុតាងនៃតម្រូវការសម្រាប់ស្តង់ដាសីលធម៌ច្បាស់លាស់។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបង្ហាញថា៖«បង្កើតស្តង់ដាប្រតិបត្តិការច្បាស់លាស់សម្រាប់ ក្រមសីលធម៌អ្នកសារព័ត៌មាន ស្របតាមច្បាប់ និងស្តង់ដាអប្បបរមា គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការលើកកម្ពស់ និងការពារវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន និងផលប្រយោជន៍សាធារណៈ»។
ស្ថានបេសកកម្មជំរុញអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់នោះ ប្រកាន់ខ្ជាប់យ៉ាងម៉ឹងម៉ាត់នូវក្រមសីលធម៌សម្រាប់អ្នកកាន់អាណត្តិនៃនីតិវិធីពិសេស ក្នុងការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន រួមទាំងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសាធារណៈដែលអាចបកស្រាយបានថា ជាការជ្រៀតជ្រែកយុត្តិធិការក្នុងស្រុករបស់កម្ពុជា។
ការអំពាវនាវរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យផ្អាកធម្មនុញ្ញនេះបានបង្កឱ្យមានប្រតិកម្មយ៉ាងឆាប់រហ័សពីសមាគមសារព័ត៌មានកម្ពុជា។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា សមាគមអភិវឌ្ឍន៍វិជ្ជាជីវៈអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា សមាគមសម្ព័ន្ធសារព័ត៌មានគេហទំព័រកម្ពុជា និងសមាគមអ្នកសារព័ត៌មានយុវជន បានរួមគ្នាច្រានចោលចំពោះជំហររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
ពួកគេបានបញ្ជាក់ថា ការផ្អាកនេះមិនគោរពកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់សហគមន៍ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់កម្ពុជា។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ពួកគេបានអះអាងថា ធម្មនុញ្ញតំណាងឱ្យការមូលមតិគ្នារបស់អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលបានធ្វើការយ៉ាងសកម្មក្នុងការតាក់តែងក្របខ័ណ្ឌដែលលើកកម្ពស់សីលធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម បានឱ្យដឹងថា៖ «សមាគមទាំងបី បានសង្កេតឃើញថា «ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន» ពិតជាមានសារប្រយោជន៍ធំធេង និងជាគុណតម្លៃមួយដ៏ប្រសើរជាទីបំផុត សម្រាប់ធ្វើការតម្រង់ទិស អ្នកសារព័ត៌មានក្របអាជីព មិនអាជីព អ្នកលេងបណ្តាញសង្គម និងភាគីពាក់ព័ន្ធលើព័ត៌មាន ឱ្យអនុវត្តទៅបាន នូវក្រមសីលធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ»។
អ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្រមវិជ្ជាជីវៈគួរតែត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយខ្លួនឯង មិនមែនតាមរយៈដំណើរការដែលដឹកនាំដោយក្រសួងនោះទេ ហើយថា យន្តការត្រួតពិនិត្យ ឬការត្រួតពិនិត្យណាមួយគួរតែឯករាជ្យពីអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល។
ពួកគេបានចង្អុលបង្ហាញថា ធម្មនុញ្ញមិនផ្តល់ការធានាបែបនេះទេ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (OHCHR)។
លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន បានបន្ទរពីការលើកឡើងរបស់សមាគមអ្នកសារព័ត៌មាន ដោយសម្តែងការខកចិត្តចំពោះការរិះគន់របស់អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោកបានការពារការអភិវឌ្ឍន៍ធម្មនុញ្ញដោយគូសបញ្ជាក់ថា អ្នកចូលរួមជាង ៥៥០នាក់ រួមទាំងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបានចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការពិគ្រោះយោបល់ចំនួនពីរលើក។
លោកបានចាត់ទុកការរិះគន់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិថាជា «បរាជ័យដ៏ធំមួយ» ដែលមិនបានផ្តល់តម្លៃដល់កិច្ចខិតខំរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន ក្នុងនាមជាសេនាធិការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការសម្របសម្រួលដំណើរការរៀបចំ នីតិវិធីក្នុងការតាក់តែង ពិគ្រោះយោបល់ និងការប្រមូលធាតុចូលពីគ្រប់តួអង្គនិងភាគីពាក់ព័ន្ធដែលបានចូលរួម។
លោកបានបន្ដថា ធម្មនុញ្ញនេះគឺផ្អែកលើច្បាប់ជាតិ និងក្របខ័ណ្ឌអន្តរជាតិ រួមទាំងគោលការណ៍ណែនាំរបស់អង្គការយូណេស្កូផងដែរ។
លោក អស្នារិទ្ធ បានលើកឡើងថា៖ «ការស្នើឱ្យផ្អាកធម្មនុញ្ញនេះធ្វើឱ្យខូចឆន្ទៈរួម និងការខិតខំប្រឹងប្រែងនៃវិស័យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសោតទស្សន៍របស់កម្ពុជា។ នេះគឺជាសមិទ្ធផលជាប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ឧស្សាហកម្មព័ត៌មាន និងសោតទស្សន៍របស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានស្វាគមន៍យ៉ាងទូលំទូលាយ មុនពេលការប្រកាសជាផ្លូវការរបស់ខ្លួន»។
លោកក៏បានច្រានចោលការអះអាងដែលថា ធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ប្រញាប់ប្រញាល់ដោយបញ្ជាក់ថា ការពិគ្រោះយោបល់បានចាប់ផ្តើមនៅខែមេសាឆ្នាំ២០២៤ ហើយបន្តរហូតដល់ការប្រកាសឱ្យប្រើ។
យោងតាមក្រសួង ធម្មនុញ្ញនេះមានគោលបំណងកំណត់ស្តង់ដាអប្បបរមានៃក្រមសីលធម៌អ្នកសារព័ត៌មាន លើកកម្ពស់វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន និងធានាសន្តិសុខព័ត៌មាន រួមចំណែកដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់កម្ពុជា៕
