ប្រជានេសាទប្រមូលផលត្រីចម្រុះពីបឹងទន្លេសាប ក្នុងរដូវធ្វើផ្អក ប្រហុក នៅដើមឆ្នាំ២០២៥។ រូបភាព យូសុះ អាប់ឌុលរ៉ាស់ហ៊ីម
ភ្នំពេញៈ អាជ្ញាធរទន្លេសាបបាននឹងកំពុងតែរៀបចំចងក្រង ឯកសារសិក្សាស្រាវជ្រាវ ពីប្រភេទជីវចម្រុះផ្សេងៗនៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបទំហំជាង១លានហិកតា ដើម្បីបោះពុម្ពជាសៀវភៅសម្រាប់រៀបចំផែនការអភិរក្សបន្ថែមទៀតប្រកបដោយចីរភាព និងនិរន្តរភាព។
ការប្រមូលចងក្រង និងរៀបចំបោះពុម្ពសៀវភៅសមិទ្ធិផលសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់អាជ្ញាធរទន្លេសាបនោះរួមមានជីវចម្រុះដូចជា ប្រភេទ ត្រី, បក្សីទឹក, ព្រៃលិចទឹក, ល្មូន រួមជាមួយជីវចម្រុះផ្សេងៗទៀត។
ជាការចាប់ផ្តើមដំណើរការនេះ មន្រ្តីនៃអាជ្ញាធរទន្លេសាប និងស្ថាប័នជំនាញពាក់ព័ន្ធកំពុងតែប្រជុំពិភាក្សាគ្នាដើម្បីពិនិត្យលើរបកគំហើញនៃការស្រាវជ្រាវ និងយន្តការបែបបទបច្ចេកទេស ក្នុងការរៀបចំឱ្យស្របតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តបច្ចេកទេស ដែលអាចផ្សព្វផ្សាយ និងយកទៅប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការបាន សម្រាប់ធ្វើជាមូលដ្ឋានដល់អ្នកសិក្សា និងអ្នកស្រាវជ្រាវ។ជាពិសេស គឺដើម្បីជាមូលដ្ឋានក្នុងការរៀបចំផែនការចូលរួមថែរក្សាការពារ អភិរក្ស និងគ្រប់គ្រងធនធានទាំងអស់នេះ ប្រកបដោយចីរភាព និងនិរន្តរភាព។
អនុប្រធានក្តាប់រួម នៃអាជ្ញាធរទន្លេសាប លោកហ៊ែល តូនី ដែលបានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំបានឱ្យដឹងថា ការសិក្សាបានបញ្ចប់ ហើយការប្រជុំប្រមូលទិន្នន័យឱ្យបានច្បាស់លាស់កំពុងតែត្រូវធ្វើឡើង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«យើងជុំគ្នាពិភាក្សា មូលមតិគ្នា ដើម្បីឱ្យដឹងថា ចំនួនប៉ុន្មានអីប៉ុន្មាន ហើយនឹងអញ្ជើញអន្តរក្រសួងមកប្រជុំបញ្ជាក់បន្ថែម ថាយើងរកឃើញប៉ុណ្ណឹង ខាងក្រសួងបរិស្ថាន ឃើញប៉ុន្មាន ខាងជលផល នៃក្រសួងកសិកម្មឃើញប៉ុន្មាន ដើម្បីដឹងប្រភេទហ្នឹងវាដូចគ្នារឺអត់»។
លោកបន្ថែមថា ក្នុងករណីដែលរកឃើញថា មានអ្វីថ្មី ឬផ្សេងគ្នា នោះ អាជ្ញាធរទន្លេសាបនឹងដាក់បញ្ជូល ដើម្បីចងក្រង ហើយបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖«យើងនឹងបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយនេះ ដើម្បីឱ្យដឹងថា ចំនួនជីវចម្រុះដូចជាប្រភេទត្រី ព្រៃលិចទឹក សត្វល្មូន បក្សីទឹកក្នុងទន្លេសាបមានប៉ុន្មានឱ្យពិតប្រាកដ ហើយយើងនាំគ្នាចូលរួម ថែរក្សា ការពារកុំឱ្យបាត់បង់»។
លោកហេង គង់ ប្រធានវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ជលផលទឹកសាប នៃរដ្ឋបាលជលផល ដែលឈានមុខគេខាងស្រាវជ្រាវទឹកសាបបានឱ្យដឹងថា វិទ្យាស្ថានធ្លាប់បានធ្វើការសិក្សាពីប្រភេទត្រី ការបំរែបំរួលប្រភេទត្រី និងផលចាប់ត្រីជាដើម នៅខេត្តជុំវិញបឹងទន្លេសាបប្រហែលជាជាង១០ឆ្នាំមុន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«កាលនោះបានរកឃើញត្រីជាង១៤០ប្រភេទ តែការសិក្សាមិនបានផ្តោតទៅលើប្រភេទជិតផុតពូជដូចជា មានត្រីត្រសក់ គល់រាំង រាជ និងត្រីខ្លាជាដើមទេ។ ត្រីខ្លា វត្តមានវាកាន់តែតិចទៅៗនៅបឹងទន្លេសាប។ យើងបានធ្វើការជាមួយអ្នកនេសាទ កន្លងមកគឺថា កាលពី២០ឆ្នាំមុនវត្តមានត្រីខ្លា នៅបឹងទន្លេសាបមាន តែឥលូវ យើងឃើញវាមានតិចតួច។ តែនៅមានវត្តមានខ្លះនៅផ្នែកខាងលើទន្លេមេគង្គ»។
លោកគង់យល់ឃើញថា ការបោះពុម្ពឯកសារនេះ គឺជាគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយល្អ និងសំខាន់សម្រាប់ទុកជាឯកសារដល់អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ ឬមនុស្សជំនាន់ក្រោយ។
លោកបានផ្តល់ជាយោបល់ថា ក្រៅពីបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ ឯកសារនេះ ក៏គួរដាក់នៅគេហទំព័រហ្គូហ្គល (Google) ឬក៏បណ្តាញសង្គមផ្សេងៗរបស់អាជ្ញាធរទន្លេសាប ដែលសាធារណជនអាចចូលទៅមើលបាន។ លើសពីនោះ ក៏ ទាមទារឱ្យមានអ្នកបច្ចេកទេស ឬដៃគូពាក់ព័ន្ធដែលមានជំនាញខាងផ្នែកជលផល សត្វស្លាប ឬប្រភេទព្រៃលិចទឹកផ្សេងៗ ឱ្យចូលរួមក្នុងការផ្ទៀងផ្ទាត់ ដើម្បីចៀសវាងភាពចន្លោះប្រហោងណាមួយផងដែរ។
តំបន់បឹងទន្លេសាបចែកជា៣តំបន់។ ក្នុងនោះ តំបន់១ ជាតំបន់លំនៅដ្ឋាន និងស្រែចំការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលបានសិទ្ធិកាន់កាប់ស្របច្បាប់, តំបន់២ ជាតំបន់ប្រើប្រាស់អាស្រ័យផល និងរក្សាទុកជាតំបន់ទ្រនាប់ការពារ និង តំបន់៣ ជាតំបន់ដែនព្រៃលិចទឹក ដែលហាមប៉ះពាល់ និងត្រូវការពារដាច់ខាត។ តំបន់៣នេះ ទឹកអាចលិចនៅរដូវវស្សាកម្រិតកម្ពស់ពី ៦ ទៅ ៧ម៉ែត្រ។
ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពផែនទី នៃទំហំផ្ទៃដីតំបន់ទាំង៣ ក្នុងខេត្តទាំង៦ ក្រោយពីពិនិត្យឡើងវិញ និងចុះផ្ទៀងផ្ទាត់ទីតាំងជាក់ស្តែងនៅដំណាក់កាលទី៣ឃើញថា ទំហំផ្ទៃដីតំបន់១មានចំនួន ៤៣៦ ៨៧៩,១១ ហិកតា, តំបន់២មានចំនួន ៤១៣ ៤៨៨,០៨ ហិកតា និង តំបន់៣មានចំនួន ៥៦១ ៦៣៤,៦០ ហិកតា។ នេះបើយោងតាមក្រសួងធនធាន ទឹក និងឧតុនិយម។
អាជ្ញាធរទន្លេសាប ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០៧ គឺជាសេនាធិការឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមានអាណត្តិការងារ និងមានភារកិច្ចសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសម្របសម្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រង ការអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ទន្លេសាបឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីធានាបាននូវផលប្រយោជន៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ អាជ្ញាធរទន្លេសាបមានសមាសភាពជាក់ស្តែង មកពីតាមបណ្តាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា និងខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាបមួយចំនួនផងដែរ នៅក្នុងដំណើរការអនុវត្តការងាររបស់ខ្លួន។
មន្រ្តីជំនាញអាជ្ញាធរទន្លេសាបបានកំពុងតែចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវ អំពីផលនេសាទ នៅតាមឡូត៍ដាយ និងក្រៅឡូត៍ដាយនៅតាមដងទន្លេសាប ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្តកណ្តាល និងបណ្តាខេត្តជុំវិញបឹងទន្លេសាបផងដែរ។
ការសិក្សា គឺមានគោលបំណងតាមដានពីបម្រែបម្រួលទន្និផលផលនេសាទធនធានត្រី រួមទាំងទំហំ និងប្រភេទត្រីចេញពីបឹងទន្លេសាប ដែលចាប់បានដោយឡូត៍ដាយ និងការនេសាទដោយឧបករណ៍ផ្សេងទៀត។
ការសិក្សានេះ មានការអនុវត្តន៍ទៅលើ ការតាមដានបរិមាណផលចាប់, តាមដានភាពសម្បូរបែប នៃប្រភេទត្រី និងតាមដានការកែច្នៃ និងចរន្តទីផ្សារលើផលនេសាទពីអាជីវកម្មឡូត៍ដាយ។
ក្រៅពីនោះ ក៏មាន ការតាមដាន និងវាយតម្លៃប្រភេទធនធានជលផលទៅតាមប្រភេទឧបករណ៍នេសាទក្នុងទីតាំងសិក្សា, ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពប្រភេទ និងលក្ខណៈជីវសាស្រ្តធនធានជលផលតាមប្រភេទទីជម្រក ចំណី និងបរិស្ថានទឹក និងការវាយតម្លៃលើការបន្លាស់ទីធនធានជលផលតាមស្ទឹង និងលក្ខណៈជីវសាស្រ្តរបស់ត្រី និងក្រៅពីត្រីជាដើម។
ទាក់ទងទៅនឹងការងារអភិរក្សបឹងទន្លេសាបនេះដែរ អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោកខ្វៃ អាទិត្យា បានឱ្យដឹងថា ក្រសួងបាននឹងកំពុងតែធ្វើការពារធានធានធម្មជាតិ ជាពិសេសគឺតំបន់ដីសើម ដែលមាននៅតំបន់បឹងទន្លេសាប ហើយនិងតំបន់រ៉ាមសារ ដែលជាប្រភពនៃជីវចម្រុះដ៏សំខាន់។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«ការអភិរក្សនេះផ្តល់នូវការថែរក្សាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី សម្រាប់ការរស់រាន្តមានជីវិត ទាំងមនុស្ស ទាំងសត្វ ការរស់នៅប្រកបដោយសុខដុមរមនារវាងមនុស្ស និងធម្មជាតិ ដោយជំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកជីវភាពជាសំខាន់ តាមរយៈទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ទស្សនាសត្វស្លាប មច្ឆា ក៏ដូចជាតំបន់ព្រៃលិចទឹកផ្សេងៗទៀត»។
លោកបានឱ្យដឹងថា ក្រសួងបានបណ្តុះកូនព្រៃលិចទឹក និងបានដាំជាង៤ពាន់ដើមរួចមកហើយក្នុងបឹងទន្លេសាប។ លើសពីនោះ ក៏មានការបណ្តុះឈើកូនប្រមាណជា៥ម៉ឺនដើមទៀតក្នុងខេត្តសៀមរាប ដើម្បីយកទៅដាំនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបបន្ថែមទៀតផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«ក្រសួងសហការជាមួយនឹងភាគីពាក់ព័ន្ធ ធ្វើម៉េចឱ្យបឹងទន្លេសាបនេះមានភាពស្អាត គ្មានសំរាមផ្លាស្ទិក និងចូលរួមការពារ គ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាព»៕
