ភ្នំពេញៈ ចាប់ពីឆ្នាំ២០២៥នេះទៅ ការចុះកិច្ចសន្យា លើការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​(EIA) រវាងក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រុមហ៊ុនត្រូវធ្វើឡើងតែក្នុងរយៈពេល១សប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ បើក្រុមហ៊ុនគោរពតាមគោលការណ៍និងមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់។

នេះជាការលើកឡើងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន លោកអ៊ាង សុផល្លែត នៅក្នុងកម្មវិធីបើកសិក្ខាសាលាពិ​គ្រោះ​យោបល់ជាលើកដំបូង លើសេចក្តីព្រាងគោលការណ៍ណែនាំ ស្តីពីការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្ត និង​ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្តសម្រាប់អាជីវកម្មបូមខ្សាច់ទន្លេ នាថ្ងៃអង្គារ ទី២៥ ខែកុម្ភៈនេះ។

ការលើកឡើងនេះ គឺជាការឆ្លើយតប និងពន្យល់ហេតុផលផងដែរ ក្រោយពីមានការលើកឡើងពីភាពយឺតយ៉ាវក្នុងដំណើរការចុះកិច្ចសន្យា លើការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន នាពេលកន្លងមក។

លោករដ្ឋមន្រ្តីមានប្រសាសន៍ថា៖«ជាការពិតមានការយឺតយ៉ាង និងមានការលឿន។ ខ្ញុំបានដាក់គោលការ​ណ៍ ​ចេ​ញថ្មីៗនេះហើយ ប្រហែលជាខែមុន។ ការចុះកិច្ចសន្យា ខ្ញុំមិនឱ្យលើសពី១សប្តាហ៍ទេ។ កិច្ចសន្យាហ្នឹង១សប្តាហ៍ចេញជូន ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុន ត្រូវអនុវត្តតាមគោលការណ៍ ដែលដាក់ចេញដោយក្រសួងបរិស្ថាន។ កិច្ចសន្យាយើងមានគោលការណ៍របស់យើង គឺត្រូវធ្វើនេះ ធ្វើនេះ ខ្ញុំស៊ីញជូន ក្រុមហ៊ុនត្រូវធ្វើតាម»។

លោកបានពន្យល់ថា ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ មាន៣កម្រិត។ គឺទី១ការចុះកិច្ចសន្យាជាមួយគ្នា, ទី២ គឺការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន «បឋម» និង ទី៣គឺការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន «ពេញលេញ»។

លោករដ្ឋមន្រ្តីបញ្ជាក់ថា៖«ការយឺតយ៉ាវ ជូនកាលក្នុង១សប្តាហ៍ ក្រុមហ៊ុនគ្រាន់តែគាត់ផ្ញើឯកសារពីប្រទេសគាត់មកខ្មែរ វាមិនទាន់ទេ។ អញ្ជឹងការយឺតយ៉ាវហ្នឹងសួរថា មកពីក្រសួងបរិស្ថាន ឬមកពីគាត់? វាមានទាំង២ ដៃទះ ដៃទាំង២បានឮ»។

លោកបានបន្ថែមដូច្នេះថា៖«អញ្ជឹងទេ ចំពោះក្រសួងបរិស្ថាន តាមគោលការណ៍ថ្មីរបស់យើង គឺ១សប្តាហ៍ បើមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់មក ត្រូវតែចេញ។ បើមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ សុំទោស ខ្ញុំធ្វើវាមិនកើត»។ ដូចគ្នានេះដែរ ចំពោះ ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន «បឋម» នឹងត្រូវចេញជូនក្រុមហ៊ុន ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរបំផុត៣ខែ ប្រសិនបើមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់ និងគោរពតាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់ក្រសួង។

លោកបានលើកឡើងថា៖«ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ សំខាន់ណាស់។ បើសិនណាយើង ធ្វើអ្វីមួយ ដោយមិនបានវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថានទេ យើងមិនដឹងថាតើ អ្វីដែលយើងធ្វើហ្នឹងប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានបែបណានោះទេ»។

កម្ពុជាបានដាក់ចេញនូវយុទ្ធសាស្រ្តចក្រា វិស័យបរិស្ថាន ដែលមានមុំ៣ គឺ ភាពស្អាត ភាពបៃតង និងចីរភាព។

ភាពស្អាត គឺភាពស្អាតនៅលើមេឃ នៅលើដី និងនៅលើទឹកផងដែរ។ ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថានគឺសិក្សា ពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថានទៅលើផ្ទៃមេឃ លើផ្ទៃដី និងផ្ទៃទឹក ដើម្បីឱ្យដឹងពីកម្រិតនៃផលប៉ះពាល់។

ក្រោយពេលដែលសិក្សាឃើញហើយ នោះក្រសួងនឹងណែនាំឱ្យក្រុមហ៊ុនវិនិយោគនោះ ធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីបញ្ចៀសឱ្យខាងតែបានលើផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ។

នេះគឺ ដើម្បីកុំឱ្យផលប៉ះពាល់ទាំងនោះនាំទៅដល់ផលវិបាកដល់សង្គមផង និងដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋផង។​

លោករដ្ឋមន្រ្តីគូសបញ្ជាក់ថា៖«អ្វីដែលសំខាន់ជាងហ្នឹងទៀតនោះ គឺចង់ធានាឱ្យបាននូវការវិនិយោគមួយ ដែលនាំមកនូវចីរភាព ទាំងការវិនិយោគ ទាំងការងារដែលប្រជាជនទទួលបានពីការវិនិយោគហ្នឹងផង។ យើងអត់ចង់បានទេ នូវការវិនិយោគមួយ ដែលនាំឱ្យបំពុលបរិស្ថានហើយ គ្មានចីរភាព សម្រាប់សង្គមយើង សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាយើង»។

លោកបានបន្តថា សិក្ខាសាលាលើកដំបូង ដើម្បី រៀបចំយុទ្ធសាស្រ្ត ក្នុងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្ត(strategic environmental assessment)នេះ គឺសំខាន់ណាស់។

ក្នុងនោះ គឺមានការសិក្សាទាំងស្រុងតែម្តង ថាតើកម្ពុជាគប្បីរៀបចំយុទ្ធសាស្រ្តយ៉ាងណា ដើម្បីឱ្យធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ មិនប៉ះពាល់ទៅដល់ដងទន្លេមេគង្គផង និងមិនប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រជាជន ដែលរស់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គផង។ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ គឺដើម្បីរក្សាឱ្យបាននូវចីរភាពទន្លេមេគង្គ។

ប៉ុន្តែអ្វី ដែលក្រសួងធ្វើនេះ គឺមិនគ្របដណ្តប់ទៅដល់ អាជ្ញាធរទន្លមេគង្គ ឬ ស្ថាប័នផ្សេងៗនោះទេ។

លោកថ្លែងថា៖«ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្តសម្រាប់ទន្លេមេគង្គមួយនេះ គឺជាគំរូទី១ ដែលក្រសួងបរិស្ថានកំពុងតែធ្វើ ហើយយើងនឹងបន្ត ធ្វើការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្តសម្រាប់វិស័យដទៃទៀត»។

លោកបានបន្ថែមថា ក្នុងនោះរួមមានវិស័យឧស្សាហកម្ម, ថាមពល, កសិកម្ម, ព្រៃឈើ និងប្រើប្រាស់ដី, គីមី និងវិស័យសំរាម។ វិ​ស័យទាំង៦នេះ គឺចាំបាច់ត្រូវមានយុទ្ធសាស្រ្ត វាយតម្លៃបរិស្ថាន។

ប្រសិនបើមិនមាននោះទេ កម្ពុជាមិនអាចទទួលបានជោគជ័យក្នុងការជំរុញឆ្ពោះទៅកាន់ប្រទេសដែលមានអព្យាក្រឹត្យកាបូនក្នុងឆ្នាំ២០៥០បាននោះទេ។

លោកមានប្រសាសន៍ថា៖«ព្រោះនៅក្នុងគោលការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ យើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណា លើ៦វិស័យហ្នឹង កាត់បន្ថយនូវការសាយភាយ កាត់បន្ថយនូវការប៉ះពាល់បរិស្ថានលើវិស័យទាំងនេះ។ អញ្ជឹងទេ យើងនឹងឈានទៅឆ្ពោះទៅរៀបចំការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្រ្ត។ ហើយពេលសិក្សាបាន៦វិស័យនេះហើយ យើងដាក់បញ្ជូលគ្នា ឱ្យក្លាយទៅជា ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន ជាយុទ្ធសាស្រ្តថ្នាក់ជាតិ របស់កម្ពុជា»៕