ជណ្ដើរត្រីស្លែង ដែលត្រូវបានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ នៅស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប គឺជាជណ្ដើរត្រីដំបូងគេរបស់ប្រទេសដែលត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីស្ដារផ្លូវធ្វើចំណាកស្រុករបស់ត្រីដែលត្រូវបានរំខានដោយរបាំង ដូចជា ប្រឡាយ និងទំនប់វារីអគ្គិសនីជាដើម។ រូបថត ACIAR
សៀមរាប៖ នៅពេលការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងនគរូបនីយកម្មធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តំបន់មេគង្គ ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានដ៏សំខាន់មួយឆ្ពោះទៅរកតុល្យភាពកំណើនហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមួយនឹងនិរន្តរភាពបរិស្ថាន។
បន្ទាប់ពីប្រទេសឡាវ កម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសទីពីរនៅក្នុងតំបន់ដែលសាងសង់ជណ្ដើរត្រី ដែលជាដំណោះស្រាយប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិតចំពោះបញ្ហាប្រឈមបង្កឡើងដោយគម្រោងធារាសាស្ត្រ និងវារីអគ្គិសនី។
អូស្ត្រាលីបន្តដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជំរុញជលផលប្រកបដោយនិរន្តរភាពនៅក្នុងតំបន់មេគង្គ ដោយមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលីសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ (ACIAR) សន្យាផ្តល់ប្រាក់ចំនួន ១៨ លានដុល្លារអូស្ត្រាលី (ជាង ១១លានដុល្លារអាមេរិក) ក្នុងឆ្នាំ ២០២៥ ដល់ការស្រាវជ្រាវជលផលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ ថៃ និងវៀតណាម។
ថ្លែងនៅសន្និសីទលើកទីពីរស្ដីពីជណ្ដើរត្រីនៅតំបន់ទន្លេមេគង្គក្រោម ឆ្នាំ២០២៥ ដែលបានធ្វើឡើងនៅខេត្តសៀមរាបក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ លោកស្រី Wendy Umberger នាយកប្រតិបត្តិនៃ ACIAR បានលើកឡើងពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់អូស្ត្រាលីក្នុងការគាំទ្រហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលងាយស្រួលសម្រាប់ត្រី និងគំនិតផ្តួចផ្តើមគោលនយោបាយ។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «តាមរយៈភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ យើងកំពុងជំរុញការច្នៃប្រឌិត និងការកសាងសមត្ថភាព ដើម្បីធានានិរន្តរភាពយូរអង្វែងនៃជលផលទន្លេមេគង្គ»។
គំនិតផ្តួចផ្តើមចំនួន ៨,៣៦ លានដុល្លារអូស្ត្រាលី (ជាង ៥លានដុល្លារអាមេរិក) ក្រោមភាពជាដៃគូមេគង្គ-អូស្ត្រាលី - កម្មវិធីទឹក ថាមពល អាកាសធាតុ កំពុងពង្រីកបច្ចេកទេសជណ្ដើរត្រីក្នុងប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា ទៅអភិវឌ្ឍដល់អ្នកជំនាញបច្ចេកទេសនៅវៀតណាម និងថៃ និងការតស៊ូមតិគោលនយោបាយដើម្បីលើកកម្ពស់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលងាយស្រួលសម្រាប់ត្រី។
កម្ពុជាមានការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការសាងសង់ផ្លូវជលផល ដោយបានសាងសង់រួចចំនួន ៤ រួចហើយ ក្នុងនោះមាន ២ នៅខេត្តសៀមរាប មួយនៅកំពង់ឆ្នាំង និងមួយទៀតជិតរួចរាល់នៅកំពង់ស្ពឺ។
លោក ឃុន សាវឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានទទួលស្គាល់តួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៃជណ្ដើរត្រីក្នុងការស្តារធនធានជលផល។
លោកបានថ្លែងថា៖ «នៅពេលមានការអភិវឌ្ឍ ត្រីមិនអាចធ្វើការបំលាស់ទីពងកូនតាមជីវសាស្ដ្ររបស់វាបាន។ ដូច្នេះ ការសាងសង់ជណ្ដើរត្រី បានផ្ដល់ឱកាសឱ្យត្រីត្រឡប់ទៅកាន់ទីកន្លែងពងកូន»។
ការវិនិយោគរបស់ ACIAR បានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការណែនាំ និងការពង្រីកជណ្ដើរត្រី ជារចនាសម្ព័ន្ធវិស្វកម្ម ដែលជួយសម្រួលដល់ការបំលាស់ទីត្រី។
បច្ចេកវិទ្យានេះមានសារៈសំខាន់សម្រាប់និរន្តរភាពចំនួនត្រី គាំទ្រជីវចម្រុះ និងការធានាសន្តិសុខស្បៀងសម្រាប់សហគមន៍ដែលពឹងផ្អែកលើជលផល។
លោកស្រី Umberger បានឱ្យដឹងថា៖ «ត្រីផ្តល់ប្រូតេអ៊ីនពី ៥០ ទៅ ៨០ ភាគរយ សម្រាប់មនុស្សរាប់លាននាក់នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការពង្រីកគម្រោងធារាសាស្ត្រ និងវារីអគ្គីសនីគំរាមកំហែងដល់ប្រជាជនទាំងនេះ ដែលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខស្បៀង និងស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច»។
ប្រជាសហគមទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ទិន្នផលត្រី ក្រោយការកសាងជណ្ដើរត្រីស្លែង។ រូបថត ACIAR
លោកស្រីបាននិយាយថា ការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាមួយនឹងការអភិរក្សបរិស្ថានគឺជាកត្តាសំខាន់។ ការស្រាវជ្រាវជណ្ដើរត្រីកំពុងស្តារបរិមាណត្រី និងធានាថា សហគមន៍បន្តទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីធនធានធម្មជាតិរបស់ទន្លេ។
លោក សាវឿន បានលើកឡើងពីភាពចាំបាច់នៃផ្លូវមច្ឆាសម្រាប់ការស្តារការធ្វើចំណាកស្រុករបស់ត្រី និងការលើកកម្ពស់ទិន្នផលជលផល។
លោក សាវឿន ពន្យល់ថា៖ «ទោះបីជាយើងមិនដឹងពីការកើនឡើងបរិមាណត្រីពិតប្រាកដក៏ដោយ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការសាងសង់ណ្ដើរត្រីនេះ យើងសង្កេតឃើញត្រីធ្វើការបំលាស់ទីដើម្បីពងកូនចៅ និងស្វែងរកអាហារ»។
អស់រយៈពេលជិត ១៥ ឆ្នាំ ACIAR បានធ្វើការជាមួយដៃគូ ដូចជា សាកលវិទ្យាល័យ Charles Sturt និង Alinea International ដើម្បីបង្កើតបច្ចេកវិទ្យាឆ្លងកាត់ត្រី។
ការស្រាវជ្រាវដែលដឹកនាំដោយសាស្ត្រាចារ្យ Lee Baumgartner បានរកឃើញរបាំងរារាំងការបំលាស់ទីរបស់ត្រីជាង ៧៥០០ទីតាំង នៅក្នុងទន្លេមេគង្គក្រោម ដែលជំរុញឱ្យមានការដំឡើងជណ្ដើរត្រីជាយុទ្ធសាស្ត្រ។
ជណ្ដើរត្រីលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសឡាវបានធ្វើឱ្យមានចលនាត្រីចំនួន ១៧៧ ប្រភេទ ដែលក្នុងនោះមានបីនៅក្នុងបញ្ជីក្រហមរបស់ IUCN។ជណ្ដើរត្រី គឺជារចនាសម្ព័ន្ធវិស្វកម្ម ដែលជួយឱ្យត្រីហែលឆ្លងកាត់របាំង ដូចជាទំនប់ទឹក ទំនប់ទឹក និងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ។
កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ប្រទេសកម្ពុជាបានសម្ពោធជណ្ដើរត្រីដំបូងរបស់ខ្លួន គឺជណ្ដើរត្រីស្លែង ស្ថិតនៅភូមិស្លែង ស្រុកក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប។
បង្កើតឡើងដោយកិច្ចសហការរវាង ACIAR នាយកដ្ឋានកិច្ចការបរទេស និងពាណិជ្ជកម្ម (DFAT) សាកលវិទ្យាល័យ Charles Sturt និងទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជណ្ដើរត្រីស្លែងត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីបង្កើនការធ្វើចំណាកស្រុករបស់ត្រី ពង្រឹងបរិមាណប្រជាជនត្រីក្នុងស្រុក និងលើកកម្ពស់ជីវភាពសហគមន៍។
អ្នកស្រី Wendy Umberger នាយកប្រតិបត្ដិ មជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលីសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ (ACIAR) បានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទលើកទីពីរស្ដីពីជណ្ដើរត្រីនៅតំបន់ទន្លេមេគង្គក្រោម ឆ្នាំ២០២៥ នៅក្រុងសៀមរាបថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ។ រូបថត ហុង រស្មី
រចនាសម្ព័ន្ធនេះត្រូវបានរំពឹងថានឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជាង ២ម៉ឺននាក់ចំនួន ៣១ ភូមិ តាមរយៈការបង្កើនទិន្នផលត្រី និងការកែលម្អសន្តិសុខស្បៀង។
គម្រោងនេះត្រូវបានព្យាករថានឹងបង្កើនប្រាក់ចំណូលនេសាទដល់ ៥០០០ គ្រួសារ និងជួយអភិរក្សប្រភេទត្រីក្នុងស្រុកជាង ១០០ ជាការបោះជំហានដ៏សំខាន់មួយឆ្ពោះទៅកាន់ការគ្រប់គ្រងជលផលប្រកបដោយនិរន្តរភាពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក Derek Yip ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអូស្ត្រាលីប្រចាំនៅកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់អំពីតួនាទីរបស់ត្រីតូចៗក្នុងអាហាររូបត្ថម្ភមាតា និងទារក។
លោកបានបន្តថា៖ «ត្រីតូចៗ ជាញឹកញាប់ញ៉ាំទាំងមូល ផ្តល់ជាតិកាល់ស្យូម និងអាស៊ីតអាមីណូសំខាន់ៗដែលសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍកុមារភាព និងសុខភាពមាតា»។
ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីគ្រោងនឹងបើកជណ្ដើរផ្លូវដំបូងរបស់ខ្លួននៅជិតទីក្រុងហ្សាការតាក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយទទួលស្គាល់ថា វាជាដំណោះស្រាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពចំពោះបញ្ហាប្រឈមដែលបណ្តាលមកពីប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ និងការអភិវឌ្ឍន៍វារីអគ្គិសនី៕
