រូបភាពក្របមុខនៃរឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» ឬ «LOOT: A Story of Crime and Redemption»។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញ៖ ភាពយន្តឯកសារចុងក្រោយបំផុតរបស់ផលិតករជនជាតិកាណាដា Don Millar រឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» ឬ «LOOT: A Story of Crime and Redemption» កំពុងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍មហាជនជុំវិញពិភពលោកដែលលាតត្រដាងទីផ្សារសិល្បៈអន្តរជាតិ និងបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មដែលជំរុញឱ្យមានការលួចប្លន់ប្រាសាទបុរាណរបស់កម្ពុជា។
ខ្សែភាពយន្តដែលបានចាក់បញ្ចាំងជាលើកដំបូងនៅមហោស្រពភាពយន្តអន្តរជាតិស្តីពីសិល្បៈនៅទីក្រុងម៉ុងរ៉េអាល់ក្នុងខែមីនាឆ្នាំ ២០២៥ ផ្តល់នូវការស្រមើលស្រមៃរឿងអតីតកាល ភាពរំជួលចិត្ត និងតក់ស្លុតចំពោះ «វត្ថុបុរាណញើស ឈាម ដូនតាខ្មែរ» ត្រូវបានរកឃើញក្នុងបណ្តុំសិល្បៈវរជន សារមន្ទីរ និងផ្ទះឯកជន។
សាច់រឿងរ៉ាវចម្បងនៃភាពយន្ដឯកសារនេះនិយាយអំពីឈ្មួញជនជាតិអង់គ្លេសឈ្មោះ Douglas Latchford ដែលបានគ្រប់គ្រងការលួចជាប្រព័ន្ធនៃវត្ថុបុរាណខ្មែរដ៏មានតម្លៃមហាសាល អំឡុងពេលសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏ឃោរឃៅរបស់ប្រទេស។
ដោយប្រើទាហានកុមារ និងអ្នកភូមិក្រីក្រ ប្រតិបត្តិការបំផ្លាញសម្បត្ដិជាតិខ្មែររបស់លោក Latchford បានរត់ពន្ធវត្ថុបុរាណទាំងនេះចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយលក់វាទៅឱ្យអ្នកដេញថ្លៃខ្ពស់បំផុត ដែលជារឿយៗបញ្ចប់នៅក្នុងសារមន្ទីរលោកខាងលិចដ៏មានកិត្យានុភាពបំផុតមួយចំនួន។
លោក Millar បានពន្យល់ពីមូលហេតុដែលគាត់ជ្រើសរើសអ្នកជួញដូរវត្ថុបុរាណល្បីឈ្មោះ Douglas Latchford នៅក្នុងខ្សែភាពយន្តនេះថា៖ «ខ្ញុំកំពុងស្វែងរករឿងឧក្រិដ្ឋកម្មសិល្បៈជាភាពយន្តថ្មីរបស់ខ្ញុំ ហើយអានរឿង «Pandora Papers» អំពីលោក Latchford ហើយគិតថា «វ៉ូវ! ខ្ញុំយកប្រភេទរឿងនេះហើយ»។
ឈុតឆាកនៃរឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» ឬ «LOOT: A Story of Crime and Redemption»។ រូបថត សហការី
លោកបានបន្ដថា៖ «អ្នកនិពន្ធម្នាក់គឺ Malia Politzer ហើយគាត់បានដើរតួយ៉ាងធំក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ភាពយន្តរបស់យើង។ យូរៗទៅ ខ្ញុំកាន់តែចាប់អារម្មណ៍លើអតីតចោរលួច និងសាក្សីនៅកម្ពុជា ហើយវាបានជំរុញឱ្យខ្ញុំចងក្រកសាច់រឿងនេះឡើង»។
ខ្សែភាពយន្តនេះបង្ហាញពីឈុតឆាកដ៏គួរឱ្យរន្ធត់ដែលអ្នកភូមិកម្ពុជាបានប្រតិបត្តិការដោយប្រថុយជីវិតរបស់ពួកគេដើម្បីលួចយកវត្ថុបុរាណពីប្រាង្គប្រាសាទដែលកប់នៅក្នុងព្រៃ និងប្រឈមគ្រាប់មីនដោយទទួលបានប្រាក់ចំណូលតិចជាង ២០ ដុល្លារក្នុងមួយសប្តាហ៍សម្រាប់ការងារដ៏គ្រោះថ្នាក់របស់ពួកគេ។
ស្នូលនៃសាច់រឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» គឺ Blue Tiger ជាអតីតទាហានកុមារប្រែក្លាយចោរ ដែលឥឡូវនេះកំពុងធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរកម្ពុជាដើម្បីប្រគល់វត្ថុបុរាណដែលត្រូវបានលួចមាតុភូមិវិញដោយស្របច្បាប់។
រឿងរបស់ Blue Tiger រួមជាមួយនឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកស៊ើបអង្កេតក្នុងស្រុក និងជនជាតិអាមេរិក ឈ្មោះ Brad Gordon ដែលបានបង្កើតយុទ្ធនាការ Operation Indochina Peninsula Plunder ដែលនាំយកជួញវត្ថុបុរាណខ្មែរ Latchford មកចងក្រងជាភាពយន្តឯកសារ។
ការងារដែលមិនចេះនឿយហត់របស់ពួកគេក្នុងការនាំយកវត្ថុដែលគេលួចត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញ គឺជាសក្ខីភាពមួយនៃការតស៊ូបន្តរបស់ប្រទេសកម្ពុជាប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលបានកេងប្រវ័ញ្ចបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ខ្លួន។
លោក Millar បាននិយាយថា៖ «វាពិតជារំជួលចិត្តណាស់ ហើយជាអ្វីដែលខ្ញុំគិតថា ខ្ញុំត្រៀមខ្លួនជាស្រេច ប៉ុន្តែខ្ញុំបានរៀនច្រើនពីរឿងរ៉ាវនេះ»។
លោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា៖ «អ្នកភូមិទាំងនេះបានឆ្លងកាត់រឿងរ៉ាវដែលពិភពលោកទាំងមូលនឹកស្មានមិនដល់ទាក់ទងនឹងអំពើហឹង្សា ការធ្វើជាទាហានកុមារ និងសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ឥឡូវនេះពួកគេកំពុងជួយប្រទេសរបស់ពួកគេវិញ។ វាពិតជារឿងដ៏អស្ចារ្យ!»។
ឈុតឆាកនៃរឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» ឬ «LOOT: A Story of Crime and Redemption»។ រូបថត សហការី
គ្រាដ៏សោកសៅបំផុតមួយរបស់ខ្សែភាពយន្តគឺការត្រឡប់មកវិញនូវវត្ថុបុរាណជាច្រើនដែលត្រូវបានលួចពីសារមន្ទីរ Metropolitan Museum of Art ក្នុងទីក្រុងញូវយ៉កក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤។ បំណែកទាំងនេះដែលត្រូវបានលួចជាច្រើនទសវត្សរ៍មុន តំណាងឱ្យតែផ្នែកតូចមួយនៃការលួចរាប់ពាន់ដែលនៅតែមាននៅក្នុងសារមន្ទីរលោកខាងលិច និងការប្រមូលទុករបស់ឯកជន។
តាមរយៈ រឿង «វត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ និងការមាតុភូមនិវត្តន៍» លោក Millar មានគោលបំណងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីផលប៉ះពាល់យូរអង្វែងនៃការលួចចូលសិល្បៈមកលើបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ប្រទេសកម្ពុជា និងតួនាទីរបស់ទីផ្សារសិល្បៈពិភពលោកក្នុងការបន្តភាពអយុត្តិធម៌នេះ។
ការបែងចែកភាគលាភរវាងជីវិតអ្នកក្រ និងអ្នករកប្រាក់ចំណេញពីកំណប់ទ្រព្យទាំងនេះគឺមានភាពរង្គោះរង្គើ ហើយខ្សែភាពយន្តនេះជំរុញឱ្យអ្នកទស្សនាចោទសួរសំណួរសីលធម៌ជុំវិញភាពស្មុគស្មាញនៃពិភពសិល្បៈនៅក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មបែបនេះ។
លោក Millar ឆ្លុះបញ្ចាំងថា៖ «គម្លាតអ្នកមាន និងអ្នកក្រ គឺធំ ហើយធំជាងអ្វីដែលខ្ញុំអាចស្រមៃគិតទៅទៀត។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា LOOT ដើរតួជាការដាស់តឿនទស្សនិកជនមួយភ្លែតដើម្បីផ្អាក និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្លៃរបស់មនុស្សនៃកំណប់ទ្រព្យទាំងនេះ»។
ការតស៊ូដែលកំពុងបន្តក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍វត្ថុបុរាណទាំងនេះ គឺជាសមរភូមិដែលកម្ពុជាបានប្រយុទ្ធអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។
ទោះបីជាទទួលបានជោគជ័យមួយចំនួន ដូចជាការប្រគល់វត្ថុបុរាណពីស្ថាប័នដ៏មានកិត្យានុភាព ដូចជា Met ក៏ដោយ បំណែកលួចរាប់ពាន់នៅតែនៅក្រៅប្រទេស ហើយការប្រយុទ្ធដើម្បីនាំយកពួកគេមកវិញនៅតែបន្ត។
លោក Millar មើលឃើញថា LOOT គឺជាប្រភពនៃការបំផុសគំនិត មិនត្រឹមតែសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ប្រទេសផ្សេងទៀតដែលប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាស្រដៀងគ្នានេះផងដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «កម្ពុជាឈ្នះតាមវិធីរបស់ខ្លួន។ វាជាឧទាហរណ៍ដ៏អស្ចារ្យនៃអ្វីដែលអាចសម្រេចបានជាមួយនឹងភាពច្នៃប្រឌិត ការយកចិត្តទុកដាក់ និងឆន្ទៈក្នុងការផ្លាស់ប្តូរ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ភាពយន្តរបស់យើងអាចជំរុញមនុស្សកាន់តែច្រើនឱ្យក្រោកឈរឡើងប្រឆាំងនឹងភាពអយុត្តិធម៌ទាំងនេះ»៕
