ការឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីត មិនមែនជារឿងថ្មីសម្រាប់ពិភពលោក និងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ ការឆបោកក្នុងរូបភាពបែបនេះ បានកើតឡើងតាំងពី គ.ស.១៨០០ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្តាប្រទេសជាច្រើនទៀតក្នុងសកលលោក ជាមួយនឹងលក្ខណៈខុសគ្នាតិចតួចតាមស្ថានភាពនៃប្រទេសនីមួយៗ។
ជនទុច្ចរិតបានបង្កើនសមត្ថភាពបោកប្រាស់ ដោយប្រើប្រាស់នូវភាពរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យា ព្រមទាំងភាពរហ័សនៃប្រតិបតិ្តការទូទាត់ប្រាក់ក្នុងវិស័យធនាគារ ដំណើរការគម្រោងឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីតដោយផ្ទាល់ និងតាមអនឡាញ ក្នុងលក្ខណៈស្ងៀមស្ងាត់លាក់កំបាំងពីការត្រួតពិនិត្យរបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច។
ប៉ុន្តែទំហំសាច់ប្រាក់នៃការឆបោក និងចំនួននៃជនរងគ្រោះ មានការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងពិបាកទប់ស្កាត់ ហើយអន្តរាគមន៍ និងការចាត់វិធានការផ្សេងៗរបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ភាគច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងអំឡុងពេលដែលគម្រោងពីរ៉ាមីតជិតនឹងដួលរលំ ឬក្រោយការដួលរលំហើយ ពោល គឺមិនអាចចាត់វិធានការបង្ការ ឬទប់ស្កាត់បានទាន់ពេលវេលានោះទេ (មុនពេលមានជនរងគ្រោះ)។
គម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីត គឺការអូសទាញអ្នកវិនិយោគឱ្យមកដាក់ប្រាក់ ដោយសន្យាផ្ដល់ផលចំណេញ ឬការប្រាក់ខ្ពស់ ជាទូទៅ គឺខ្ពស់លើសច្រើនពីអត្រាការប្រាក់ក្នុងទីផ្សារ ហើយមិនបានយកប្រាក់ដែលប្រមូលបានទាំងនោះទៅវិនិយោគពិតប្រាកដនោះទេ ប៉ុន្តែយកប្រាក់ទទួលបានពីសមាជិកថ្មីមកឱ្យអ្នកវិនិយោគ ឬដាក់ប្រាក់មុន ដោយអះអាងថាជាប្រាក់ចំណេញពីការវិនិយោគ ឬការប្រាក់ពីកម្ចីដែលបានដាក់ក្នុងគម្រោងវិនិយោគ ហើយក៏មានការផ្សព្វផ្សាយពីការផ្តល់ប្រាក់រង្វាន់សម្រាប់ការកៀរគរប្រមូលអ្នកវិនិយោគផ្សេងទៀតមកជ្រកក្រោមកញ្ចប់វិនិយោគ ឬខ្សែវិនិយោគ ក្លាយជាកូនក្រុម ឬសមាជិករបស់ខ្លួនផងដែរ។
ការធ្វើបែបនេះជាការផ្តល់ភាពទាក់ទាញ និងបង្កើនទំនុកសម្រាប់អ្នកវិនិយោគកាន់តែខ្លាំង។ អ្នកវិនិយោគខ្លះបានស្វែងរកប្រាក់មកដាក់បន្ថែម តាមរយៈការលក់ទ្រព្យសម្បតិ្ត ឬកម្ចីពីធនាគារ ក្រុមគ្រួសារ និងមិត្តភកិ្ត ព្រមទាំងកៀរគរអ្នកផ្សេងទៀតឱ្យមកដាក់ប្រាក់កាន់តែច្រើន ជាថ្នូរដើម្បីទទួលបានចំណេញបន្ថែមទៀត ហើយសមាជិកថ្មីចាប់ផ្តើមអនុវត្តសកម្មភាពតាមលំនាំរបស់សមាជិកមុនៗ។
ដើម្បីដំណើរការសកម្មភាពគម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មដែលឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីតនេះ ក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលធ្វើការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគឱ្យមកដាក់ប្រាក់ជ្រកក្រោមរូបភាពជាការវិនិយោគ ដោយអះអាងថា គម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មរបស់ពួកគេមានគឺគ្មានហានិភ័យ ឬហានិភ័យតិចតួច និងផ្ដល់ទំនុកចិត្តខ្ពស់ដល់អ្នកវិនិយោគ ថាមានឯកសារបញ្ជាក់ភាពស្របច្បាប់ និងឆ្លើយតបបានគ្រប់សំណួរ ព្រមទាំងរៀបចំកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយលក្ខណៈធំៗនៅកន្លែងលំដាប់ខ្ពស់ ដែលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានជាសាធារណៈ និងកម្មវិធីសង្គម ដូចជាកម្មវិធីសប្បុរសធម៌។
ជាមួយគ្នានេះផងដែរ សាធារណជន និងអ្នកវិនិយោគអាចកត់សម្គាស់អំពីចរិតលក្ខណៈនៃគម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មដែលឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីត ដូចខាងក្រោម៖
- ដោយសន្យាផ្ដល់ចំណេញងាយស្រួល និងលើសខុសពីទីផ្សារច្រើន ដើម្បីបង្កើតចិត្តលោភលន់ឱ្យអ្នកវិនិយោគ ដូចនេះ កុំឱ្យចាញ់បោកគេ សូមប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះចិត្តលោភលន់ខ្លួនឯង
- គម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មមិនចុះបញ្ជី ឬគ្មានអាជ្ញាបណ្ណត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់
- គម្រោងវិនិយោគមិនតម្លាភាព មិនបង្ហាញឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងការវិនិយោគ ឬរចនាសម្ព័ន្ធពាក់ព័ន្ធនឹងការវិនិយោគ ដោយព្យាយាមលាក់បាំងអ្នកវិនិយោគឱ្យដឹងថា តើលុយដែលបានដាក់នោះយកទៅវិនិយោគលើអ្វីឱ្យពិតប្រាកដ ដោយលើកឡើងថាជាការសម្ងាត់ ឬការវិនិយោគមានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំងពិបាកពន្យល់
- គម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មដែលតម្រូវឱ្យបង់លុយដើម្បីចូលជាសមាជិក ឬកូនក្រុមបន្ដគ្នា
- មានការដាក់សម្ពាធពេលវេលា ដោយបញ្ជាក់ថា បើមិនចូលរួមឥឡូវនេះទេ អ្នកនឹងបាត់បង់ឱកាសដែលមានតែម្ដងនេះ ក្នុងមួយជីវិតដើម្បីក្លាយទៅជាអ្នកមានមិនខាន។
ឧទាហរណ៍៖ ក្រុមហ៊ុន AAA បានផ្សព្វផ្សាយឱ្យសាធារណជនដាក់ប្រាក់ជាមួយក្រុមហ៊ុន ដើម្បីយកទៅវិនិយោគលើទីផ្សារមូលបត្រហុងកុង ដោយសន្យាឱ្យប្រាក់ចំណេញ ១០ ភាគរយ ក្នុង ១ ខែ អ្នកវិនិយោគដាក់ប្រាក់ចំនួន ១.០០០ ដុល្លារអាម៉េរិក នឹងទទួលបាន ១០០ ដុល្លារអារម៉េរិក ក្នុង១ ខែ។ ក្រុមហ៊ុន AAA បានរៀបចំវិធីសាស្ដ្រសម្រាប់ទាក់ទាញសាធារណជន ឬអ្នកវិនិយោគឱ្យដាក់ប្រាក់បន្ថែម ដោយណែនាំឱ្យអ្នកវិនិយោគស្វែងរកសមាជិកថ្មី ឬកូនក្រុមបន្ដគ្នា ក្រុមហ៊ុននឹងផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍នៃការណែនាំចំនួន ១០ ភាគរយ នៃប្រាក់ដែលអ្នកសមាជិកថ្មី ឬកូនក្រុមបានដាក់។ បុគ្គល A បានណែនាំមិត្តភ័ក្ដចូលរួមដាក់ប្រាក់វិនិយោគជាមួយក្រុមហ៊ុន AAA ចំនួន ១០០.០០០ ដុល្លារអាម៉េរិក បុគ្គល A នឹងផ្ដល់ប្រាក់ចំនួន ១០.០០០ ដុល្លារអាម៉េរិក ពីក្រុមហ៊ុនសម្រាប់អត្ថប្រយោជន៍នៃការណែនាំនេះ។
មិនខុសពីប្រទេសដទៃទៀតនោះទេ ប្រទេសកម្ពុជាក៏ជាប្រទេសដែលស្ថិតក្រោមហានិភ័យខ្ពស់នៃភាពងាយរងគ្រោះពីការឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីតនេះ។ ជាមួយនឹងភាពរីកចម្រើននៃវិស័យមូលបត្រ ក៏មានជនខិលខូចមួយចំនួនបានឆ្លៀតឱកាសឆបោកប្រជាពលរដ្ឋឱ្យដាក់ប្រាក់វិនិយោគក្នុងរូបភាពនៃការវិនិយោគលើវិស័យមូលបត្រជាដើម។
ជាក់ស្តែង សកម្មភាពនៃការផ្សព្វផ្សាយតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការដើរកៀរគរ និងការរៀបចំសិក្ខាសាលានានា ត្រូវបានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីទាក់ទាញឱ្យសាធារណជនឱ្យចូលរួមវិនិយោគ ហើយសន្យាផ្តល់ដល់អ្នកវិនិយោគទាំងនោះវិញនូវផលកម្រៃហិរញ្ញវត្ថុ ឬផលកម្រៃផ្សេងៗក្នុងអត្រាខ្ពស់ហួសហេតុ ដើម្បីទាក់ទាញឱ្យចូលរួមវិនិយោគ ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង មិនបានយកទៅវិនិយោគលើគម្រោង វិនិយោគណាមួយឡើយ។
លើសពីនេះទៀត ដោយសារការរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យា ក៏ដូចជាការផ្ទេរប្រាក់តាមប្រព័ន្ធធនាគារមានភាពងាយស្រួល ហេតុនេះ មានឧក្រិដ្ឋជនមួយចំនួនបានបង្កើតក្រុមតេឡេក្រាមក្លែងបន្លំ គណនីថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ ឬក្រុមហ៊ុនដែលមានអាជ្ញាបណ្ណក្នុង វិស័យមូលបត្រ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចាញ់បោក និងជ្រុលខ្លួនក្លាយជាជនរងគ្រោះដាក់ប្រាក់វិនិយោគ ផងដែរ។
វិធីសាស្ដ្រដើម្បីចៀសផុតពីការចាញ់បោកគម្រោងវិនិយោគ ឬអាជីវកម្មឆបោកតាមបែបពីរ៉ាមីត សូមសាធារណជន និងអ្នកវិនិយោគទាំងអស់គួរអនុវត្ត មុននឹងសម្រេចចិត្តធ្វើការវិនិយោគជាមួយគម្រោង ឬអាជីវកម្មណាមួយ ដូចខាងក្រោម
១.ស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលណាមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់
២.ព្យាយាមសាកសួរព័ត៌មានឱ្យបានលម្អិតពីក្រុមហ៊ុន (ផែនការអាជីវកម្ម និង/ឬផែនការវិនិយោគ)
៣.សាកសួរព័ត៌មានពីអាជ្ញាធរ/និយ័តករ ថាតើក្រុមហ៊ុននោះទទួលបានអាជ្ញាបណ្ណ ឬការអនុញ្ញាតដែរ ឬទេ? ផលិតផលដែលដាក់លក់ដើម្បីប្រមូលប្រាក់នោះ មានចុះបញ្ជីស្របច្បាប់ដែរ ឬទេ?
៤.តាមដានព័ត៌មានថ្មីៗ និងបង្កើនចំណេះដឹងតាមរយៈចូលរួមកម្មវិធីផ្សេងៗ ដូចជា សិក្ខាសាលា និងវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល ជាដើម។
៥.គម្រោងវិនិយោគដោយសន្យាផ្ដល់ចំណេញងាយស្រួល និងលើសខុសពីទីផ្សារច្រើន ដើម្បីបង្កើតចិត្តលោភលន់ឱ្យអ្នកវិនិយោគ
ដូចនេះ សូមប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការវិនិយោគដែលធានាប្រាក់ចំណេញខ្ពស់ក្នុងរយៈពេលខ្លី។
សូមសាធារណជន និងអ្នកវិនិយោគ ស្ដេន QR Code ដូចមានភ្ជាប់មកជាមួយ ដើម្បីទទួលបាននូវវីដេអូស្ដីពី “ការឆបោកតាមបែបផន់ហ្ស៊ី (Ponzi Schemes) និងបែបពីរ៉ាមីត” និងស្នើសុំកិច្ចសហការជួយផ្សព្វផ្សាយបន្ដដល់សាច់ញាតិ បងប្អូន និងមិត្តភ័ក្ដ ឱ្យចៀសសផុតពីការឆបោកក្នុងគម្រោងពីរ៉ាមីតនេះ។
សូមស្កេន QR Code ដើម្បីទទួលបាននូវវីដេអូស្ដីពី “ការឆបោកតាមបែបផន់ហ្ស៊ី និងពីរ៉ាមីត”
រៀបចំដោយ៖ និយ័តករមូលបត្រកម្ពុជា, នាយកដ្ឋានកិច្ចការគតិយុត្ត
អ៊ីមែល៖ legal@serc.gov.kh
ទូរសព្ទ៖ ០២៣ ៨៨៥ ៦១១
