យោងតាម​ធនាគារ​អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា​បាន​ធ្លាក់ចុះ​ ៣,១ ​ភាគរយ​ នៅ​ឆ្នាំ​ ២០២០​។ ​អង្គការ​កម្មវិធី​អភិវឌ្ឍន៍​សហប្រជាជាតិ (UNDP) បាន​ព្យាករ​ថា អត្រា​ភាពក្រីក្រ​របស់​កម្ពុជា​នឹង​កើនឡើង​ដល់​ ១៧,៦ ​ភាគរយ​ ដែល​ស្មើនឹង​ការកើនឡើង​ប្រហែល​ ៨ ​ភាគរយ​ខ្ពស់ជាង​មុនពេល​មាន​វិបត្តិ​ជំងឺ​រាតត្បាត​កូវីដ​ ១៩​។

យោងតាម​ការគណនា​តាម​គំរូ​ម៉ូដែល (modelling) របស់​អង្គការ UNDP បាន​បង្ហាញថា កញ្ចប់​ថវិកា​ឧបត្ថម្ភ​ក្នុង​ការគាំពារ​សង្គម​ទំហំ​ ៣,៥ ​ភាគរយ​ នៃ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក​សរុប (​ផ.ស.ស) អាច​នឹង​រារាំង​ប្រជាជន​ ៥៧០ ០០០ ​នាក់ ​មិនឱ្យ​ធ្លាក់ចូល​ទៅក្នុង​ភាពក្រីក្រ​ឡើងវិញ​។ ​

ជា​ការឆ្លើយតប រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ចេញ​វិធានការ​ដូចជា ការផ្ទេរ​សាច់ប្រាក់​ទៅ​គ្រួសារ​ក្រីក្រ និង​ងាយ​រងគ្រោះ ការឧបត្ថម្ភ​លើ​បៀវត្សរ៍​កម្មករ​ការផ្តល់​កម្ចី​ការប្រាក់​ទាប​ និង​ការបន្ធូរបន្ថយ​ពន្ធ​សម្រាប់​អាជីវកម្ម​ក្នុង​វិស័យ​ដែល​រងផលប៉ះពាល់​ខ្លាំងជាងគេ ការផ្តល់​សាច់ប្រាក់​ពលកម្ម (cash-for-work) នៅតាម​ទីជនបទ និង​ការគាំទ្រ​ដល់​សហគ្រាស​ខ្នាតតូច និង​មធ្យម (SMEs)​។ រាជរដ្ឋាភិបាល បាននិង​កំពុង​អនុវត្ត​ការផ្តល់​សាច់ប្រាក់​ដល់​គ្រួសារ​ក្រីក្រ និង​ងាយ​រងគ្រោះ​ជិត​ ៧០ ​ម៉ឺន​គ្រួសារ​។

ការធ្លាក់ចុះ​សេដ្ឋកិច្ច​បាន​ប៉ះពាល់​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​ការងារ​។ ​យោងតាម​ការសិក្សា​របស់​មូលនិធិ​អាស៊ី​ (TAF) និង​មជ្ឈមណ្ឌល​សិក្សា​ខ្មែរ (CKS) បាន​បង្ហាញថា គ្រួសារ​ជា​មធ្យម​ក្នុង​វិស័យ​កាត់ដេរ និង​ស្បែកជើង​បាន​បាត់បង់​ ១ ​ភាគ​ ៣ ​នៃ​ប្រាក់ចំណូល​របស់​ពួកគេ​។

​ការរអាក់រអួល​ ឬ​ការបិទ​អាជីវកម្ម​ដោយសារ​ការរីករាលដាល​នៃ​ជំងឺ​កូវីដ​ ១៩ ​មានន័យថា​ពលករ​ចំណាកស្រុក​ជាច្រើន​ត្រូវបាន​បង្ខំចិត្ត​វិល​ត្រឡប់មក​កម្ពុជា​វិញ​។ ​បុគ្គលិក​សេវា​ទេសចរណ៍​បាន​រងគ្រោះ​ធ្ងន់ធ្ងរ​បំផុត​ដោយសារ​កូវីដ​ ១៩ ​ដោយ​ពួកគេ​បាន​បាត់បង់​ប្រាក់​ចំណូល​ ៩០ ​ភាគរយ​។

ការសិក្សា​នេះ​បាន​ផ្តល់​អនុសាសន៍​គោលនយោបាយ​មួយចំនួន​សម្រាប់​ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ​ ដើម្បី​កែសម្រួល​គោលនយោបាយ​ដូចជា​ការពន្យារ​ការសង​ប្រាក់កម្ចី​ជាដើម ដើម្បី​ផ្តល់​ការការពារ​ដល់​អ្នក​ជាប់បំណុល​បូករួម​ទាំង​កម្មករ​ងាយ​រងគ្រោះ​។ ​ការសិក្សា​នេះ​គឺជា​ឧទាហរណ៍​ដ៏ល្អ​មួយ​អំពី​របៀប​ដែល​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​អាច​ផ្តល់​ការគាំទ្រ​ជាក់ស្តែង និង​អនុសាសន៍​គោលនយោបាយ​។ ​វិធីសាស្ត្រ​បែបនេះ​ផ្តល់​អាទិភាព​ដល់​ការស្វែងរក​ដំណោះស្រាយ​ដោយ​ពិនិត្យ​ទៅលើ​ទិដ្ឋភាព​ផ្សេងៗ​ជា​ជាង​ការទម្លាក់​កំហុស ឬ​បន្ទោស​ស្ថាប័ន​ណាមួយ​ចំពោះ​ផលប៉ះពាល់​នៃ​វិបត្តិ​ដែល​មិន​ធ្លាប់មាន​ពីមុនមក​។

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​តែងមាន​និន្នាការ​ផ្តោត​តែ​លើ​សិទ្ធិ​នយោបាយ ប៉ុន្តែ​និន្នាការ​បែបនេះ​មិន​បាន​បង្ហាញ​ពី​រូបភាព​ពេញលេញ​នៃ​សិទ្ធិមនុស្ស​នោះឡើយ ជាពិសេស​នៅក្នុង​អំឡុងពេល​នៃ​វិបត្តិ​កូវីដ​ ១៩​។ ​ក្នុង​អំឡុងពេល​នៃ​វិបត្តិ​នេះ​សិទ្ធិមនុស្ស​ជា​មូលដ្ឋាន​រួមទាំង​សិទ្ធិ​រស់រាន​មាន​ជីវិត សិទ្ធិ​ទទួល​បាន​ការងារ​សមរម្យ​មាន​ម្ហូបអាហារ​បរិភោគ សិទ្ធិ​ទទួលបាន​ការថែទាំ​សុខភាព​ការអប់រំ និង​ជម្រក​ស្នាក់នៅ​ជាដើម​ក៏​ត្រូវតែ​ផ្តល់​ការយក​ចិត្ត​ទុកដាក់​ដូចគ្នា​ដែរ​។

ជំងឺ​កូវីដ​ ១៩ ​មាន​គ្រោះថ្នាក់​អាច​គំរាមកំហែង​ដល់​អាយុជីវិត​។ ​ដូច្នេះ​គ្រប់​សមាសធាតុ​នៃ​សង្គម​រួមទាំង​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​គួរតែ​ដាក់​សិទ្ធិ​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ឱ្យ​សំខាន់​លើសពី​អ្វីៗ​ទាំងអស់​។ ​សិទ្ធិ​នយោបាយ និង​សេរីភាព​បុគ្គល​ដូចជា​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការដើរហើរ​ដែល​អាច​ចម្លងជំងឺ​ទៅ​អ្នកដទៃ សិទ្ធិ​បញ្ចេញមតិ​ដោយ​ផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាន​ដែល​គ្មាន​ការពិត និង​ជំរុញ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​មិន​គោរព​តាម​វិធានការ​រដ្ឋបាល និង​សុខាភិបាល​ជាដើម វា​បានធ្វើឱ្យ​ប៉ះពាល់​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​សង្គម​នៅ​គ្រាអាសន្ន​បែបនេះ​។

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​គួរ​ចៀសវាង​ការសាបព្រោះ​កំហឹង ការស្អប់ខ្ពើម​គ្នា ការមិនទុកចិត្ត​គ្នា និង​បំបែកបំបាក់​សាមគ្គីភាព​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ ឧទាហរណ៍​តាមរយៈ​ការផ្តល់​ការគាំទ្រ និង​ការលើក​ទឹកចិត្ត​ដល់​អ្នក​ដែល​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាន​មិន​ពិត​ ឬបាន​ជំរុញ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ប្រឆាំង​នឹង​វិធានការ​របស់​អាជ្ញាធរ​ដោយ​ចាត់ទុកថា ទង្វើ​របស់​អង្គការ​ខ្លួន​គឺជា​សកម្មភាព​ការពារ​សេរីភាព​នៃ​ការបញ្ចេញមតិ និង​សេរីភាព​ក្នុង​ការប្រមូលផ្តុំ​ជាដើម​។ ​

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​គួរ​ចូលរួម តាមរយៈ​ការជួយ​អប់រំ​ប្រជាជន​អំពី​កាតព្វកិច្ច​ពលរដ្ឋ និង​លើក​ទឹកចិត្ត​ពួកគេ​ឱ្យ​សហការ​យ៉ាង​ពេញលេញ​ជាមួយ​វិធានការ ចាំបាច់​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​ដូចជា​ការរឹតត្បិត​ការធ្វើដំណើរ និង​ការធ្វើ​ចត្តាឡីស័ក​ជាដើម​។ ​

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក៏​អាចជួយ​លើកកម្ពស់​ការយល់ដឹង​អំពី​សិទ្ធិ​ទទួលបាន​ការថែទាំ​សុខភាព​តាមរយៈ​ការផ្សព្វផ្សាយ​ព័ត៌មាន​អំពី​កន្លែង​ដែល​ពលរដ្ឋ​អាច​ទទួល​បាន​ការថែទាំ​សុខភាព ទទួល​ដំបូន្មាន​ពី​គ្រូពេទ្យ និង វិធីសាស្ត្រ​ក្នុង​ការគោរព​ឱ្យបាន​ខ្ជាប់ខ្ជួន​នូវ​វិធានការ​បង្ការ​ជំងឺ​កូវីដ​ ១៩ ​របស់​អាជ្ញាធរ​។

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក៏​អាចជួយ​លើកកម្ពស់​ការយល់ដឹង​អំពី​សារៈសំខាន់​នៃ​ការចាក់​វ៉ាក់សាំង​ផងដែរ​។ ឧទាហរណ៍​ស្ថានទូត​អង់គ្លេស​នៅ​ទីក្រុង​ហាណូយ​បានផ្តល់​ជំនួយ​រហូតដល់​ ១៦៥ ០០០ ​ដុល្លារ​អាមេរិក​ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​អាស៊ាន​ក្នុង​ការរក​ដំណោះស្រាយ​ចំពោះ​បញ្ហា​ភាពស្ទាក់ស្ទើរ​របស់​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​ការចាក់​វ៉ាក់សាំង​។ អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ស្ថានទូត​​បរទេស​ទាំងឡាយ គួរតែ​រៀនសូត្រ​តាម​គំរូ​នេះ​។

នៅ​ប្រទេស​វៀតណាម​ក្រុមហ៊ុន​ខ្លះ​បាន​រៀបចំ​ជា​ការផលិត និង​ការ​ស្នាក់នៅ​ផ្ទាល់​នៅក្នុង​រោងចក្រ​តែម្តង​ ដើម្បី​កុំឱ្យ​កម្មករ​ដើរ​ចេញទៅ​ខាងក្រៅ ដោយ​ដាក់ចេញ​នូវ​វិធាន​ការដាក់​ឱ្យនៅ​ដាច់ដោយឡែក​យ៉ាង​តឹងរ៉ឹង​បំផុត និង​បានផ្តល់​ការឧបត្ថម្ភ​នានា​ដល់​កម្មករ ដែល​សុខចិត្ត​ស្នាក់នៅ និង​ធ្វើការ​ក្នុង​រោងចក្រ ដោយ​ទទួលបាន​រង្វាន់​ ២៣៩ ​ដុល្លារ​។

កម្ពុជា​មិនចាំបាច់​យកតម្រាប់​តាម​គំរូ​របស់​វៀតណាម​ទេ​ប៉ុន្តែ អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​គួរតែ​ជួយ​ផ្តល់យោបល់ និង​លើក​អនុសាសន៍​អំពី​វិធីសាស្ត្រ​ក្នុង​ការការពារ​សន្តិសុខ​ផ្នែក​សុខភាព​របស់​កម្មករ​។ ជាថ្មី​ម្តងទៀត ពួកគេ​គួរតែ​ចៀសវាង​ការស្តីបន្ទោស​ទម្លាក់​កំហុស​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​នៅក្នុង​ដំណើរការ​ស្វែងរក​ដំណោះស្រាយ​សមស្រប​សម្រាប់​ការលើកកម្ពស់​សិទ្ធិ​កម្មករ​។

កម្មវិធី​របស់​អង្គការ​ Oxfam នៅ​កម្ពុជា​ក៏​ជា​ឧទាហរណ៍​ដ៏​ល្អ​មួយទៀត​។ ​ជំងឺ​កូវីដ​ ១៩ ​បាន​ធ្វើឱ្យ​ស្ត្រី​ដែល​ធ្វើការ​នៅក្នុង​សេដ្ឋកិច្ច​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​កាន់តែ​ងាយ​រងគ្រោះ​ដោយសារ​ភាពអត់​ការងារ​ធ្វើ អំពើហិង្សា​ក្នុង​គ្រួសារ​ការ​មាន​ផ្ទៃពោះ​ដោយ​ចៃដន្យ និង​អសន្តិសុខ​ហិរញ្ញវត្ថុ​។

ជាទូទៅ មាន​និន្នាការ​ដែល​ស្ត្រី​ត្រូវបាន​បង្ខំ​ឱ្យ​ទទួល​ខុសត្រូវ​ខ្ពស់ជាង​មុន​ក្នុង​ការមើលថែ​អ្នកជំងឺ និង​អប់រំ​កូនៗ​របស់​ពួកគេ​ក្នុងអំឡុងពេល​បិទ​សាលា​។ ​អង្គការ​ Oxfam បាន​ជំរុញឱ្យមាន​ការយកចិត្ត​ទុកដាក់​ថែមទៀត​លើ​កម្មវិធី​ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​ការការពារ​មាតុភាព​។ ​

អង្គការ​នេះ​បាន​លើកទឹកចិត្ត​ឱ្យ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ធ្វើឱ្យ​ប្រសើរឡើង​នូវ​ច្បាប់ និង​បទប្បញ្ញត្តិ​ការងារ​ឱ្យមាន​អនុលោមភាព​ជាមួយនឹង​អនុសញ្ញា​ការពារ​មាតុភាព​របស់​អង្គការ​ពលកម្ម​អន្តរជាតិ​លេខ​ ១៨៣ និង​ជំរុញ​ឱ្យ​សហគមន៍​ធុរកិច្ច​លើកកម្ពស់​វិធានការ​ដែល​ផ្តល់​ភាពងាយស្រួល​ដល់​ការមើល​ថែទាំ​គ្រួសារ​។

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក៏​អាច​ជួយ​អប់រំ​ប្រជាជន​អំពី​របៀប​បែងចែក​ព័ត៌មាន​ក្លែងក្លាយ​នៅលើ​បណ្តាញ​សង្គម និង​វិធីសាស្ត្រ​ក្នុង​ការទទួលបាន​ព័ត៌មាន​ពី ប្រភព​ដែល​អាច​ទុកចិត្តបាន និង​លេខ​ទំនាក់ទំនង​នានា នៅពេល​ត្រូវការ​ជំនួយ និង​កន្លែង​ដែល​ត្រូវ​ទទួល​ព័ត៌មាន​អំពី​ការចាក់​វ៉ាក់សាំង​តាម​មូលដ្ឋាន ជាដើម​។

អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​គួរ​ដឹងថា សំឡេង​របស់​ពួកគេ​មាន​សារៈសំខាន់​។​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​តែង​ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​ជាមួយ​ពលរដ្ឋ​នៅតាម​មូលដ្ឋាន ដូច្នេះ ពួកគេ​អាច​ចូលរួម​ធ្វើ​​ចលនា​ប្រជាជន​តាម​មូលដ្ឋាន​ឱ្យចូល​រួមចំណែក​ក្នុងការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំងនឹង​ជំងឺ​រាតត្បាត​។ ​សំឡេង​របស់​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​មាន​សារៈសំខាន់​ក្នុង​ការតម្រង់ទិស និង​ប្រមែប្រមូល​សាមគ្គីភាព និង​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិ​ក៏ដូចជា​សកម្មភាព ពហុភាគី​នានា ដែល​ជួយ​លើកស្ទួយ​សិទ្ធិមនុស្ស​ជា​មូលដ្ឋាន​ឱ្យបាន​គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ និង​គ្រប់​ទិដ្ឋភាព ដោយ​យក​ប្រយោជន៍​ប្រជាជន និង​ផលប្រយោជន៍​រួម​ក្នុងសង្គម​ជាធំ​។

ស៊ឹម វីរៈ ទីប្រឹក្សា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ចក្ខុវិស័យ​អាស៊ី​ (AVI)